Câu chuyện bị tố đạo nhái của Maxk Nguyễn, dân creative nói gì?

Những ngày qua, cộng đồng sáng tạo sôi sục vì dự án Saigonemoji của Maxk Nguyễn liên tục bị vướng nghi án đạo nhái. Cụ thể là ngày 22/8 Hiếu Châu (Sith Zâm) đã lên tiếng tố cáo Maxk Nguyễn đạo nhái hình ảnh “bình dịch truyền” của một nhà thiết kế người Anh.

Ngay sau đó, Maxk Nguyễn đã những trả lời thẳng thắn với Saostar về sự việc này. Anh khẳng định là mình không đạo nhái và Maxk Nguyễn đã liên lạc với nhà thiết kế người Anh để làm rõ mọi việc. Nhà thiết kế Anh đã xác nhận: “Tôi nghĩ đây không phải là đạo nhái ý tưởng của tôi, nó có thể chỉ là ý tưởng giống nhau mà thôi.” 

Tưởng như đã mọi chuyện đã kết thúc, thì hôm nay Hiếu Châu tiếp tục tố Maxk Nguyễn đạo nhái tác phẩm khác trong dự án Saigon Ẹmoji. Cụ thể là tấm ảnh này:

Để có thể có cái nhìn khách quan hơn về việc sự việc này, Saostar đã liên hệ với các designer trong giới sáng tạo để có những ý kiến, cũng như quan điểm về vụ việc đạo nhái này.

Trần Hoàng Dũng (Dũng Yoko) - Creative Director (L'OFFICIEL Magazine)

Anh Dũng Yoko, một người đàn anh trong nghề đã có những ý kiến thẳng cho việc có thật sự đạo nhái hay không: “Hai bộ hình cùng 1 ý tưởng và chi tiết, với chi tiết trên 50% sẽ coi là đạo nhái”. 

Một ví dụ để làm rõ hơn quan điểm của anh Dũng Yoko, đây là bức ảnh có ý tưởng giống nhau và chi tiết giống nhau lên đến 50%. Cụ thể là hoạ sĩ Đình Diệp của Việt Nam đã bị họa sĩ Pascal tố đạo nhái bức tranh của mình.

Sau khi vụ việc xảy ra, Đình Diệp đã viết thư xin lỗi, bày tỏ cảm xúc của mình cũng như sự ảnh hưởng của hoạ sĩ Pascal tới anh.

Hoạ sĩ người nước ngoài đã hồi đáp với nội dụng như sau: “Tôi nhận được email từ bạn hoạ sĩ và nghĩ rằng đó là một hành động hết sức chân thành từ cậu ấy. Cậu thừa nhận đã lấy cảm hứng màu sắc, và rằng cậu rất yêu mến các tác phẩm của tôi. Cậu cũng nói rằng cậu không copy và xin lỗi chân thành cho những sai sót có thể đã phạm phải. Tôi tin cậu ấy.

Tôi thật sự không nghĩ cậu ấy cố chứng tỏ bất cứ gì ngoài nhiệm vụ thực hiện một bìa sách thật đẹp… và tôi hiểu ngay. Tôi cũng hiểu sẽ rất khó để tách bạch mình ra khỏi ấn tượng của một tác phẩm gốc khi mình quá tâm đắc với nó và bắt tay vào thực hiện ngay tác phẩm của mình…”

Vậy là vụ việc đã được hai người hoạ sĩ giải quyết một cách êm đẹp trọng sự tôn trọng lẫn nhau.

Lê Anh Tùng (Tùng Sharkz) - Design Director (VC Corp)

“Trong ngành design việc dù 2 designer chưa hề biết nhau nhưng có sản phẩm gần như giống nhau hoàn toàn nghe hi hữu nhưng là chuyện không phải hiếm gặp trong ngành. Trường hợp của Maxk Nguyễn là một trường hợp như vậy, việc trùng hợp ý tưởng sử dụng “bịch máu” làm nguyên liệu design cho ý đồ của tổng thể sản phẩm là một điều hoàn toàn có thể xảy ra, sự trùng hợp ý tưởng sử dụng hình ảnh bịch máu cũng đã được sử dụng trong nhiều sản phẩm design từ trước đến nay của nhiều designer trên thế giới.

Sự giống nhau trong bố cục và cách thể hiện của 2 sản phẩm đã vô tình tạo cho người xem cảm giác đạo nhái. Nhưng nếu theo dõi Maxk Nguyễn bạn sẽ thấy dự án series này của Maxk đã triển khai được một thời gian khá lâu, và ý đồ sử dụng màu sắc bố cục đã được Maxk Nguyễn thống nhất xuyên suốt từ những sản phẩm đầu tiên. Nên tôi cho rằng đó không phải là một sản phẩm đạo nhái và đó chỉ là trùng hợp ý tưởng một cách ngẫu nhiên.

Theo tôi không có quy chuẩn nào gọi là quy chuẩn đạo cả. Sẽ coi là đạo khi bạn cố tình lấy cắp một nguyên mẫu và giữ y nguyên tinh thần thiết kế của nguyên mẫu để sử dụng có chủ đích với mục đích cá nhân. Còn việc vô tình trùng lặp ý tưởng là chuyện không phải là khó thể xảy ra, vì cùng một vấn đề, trong suy nghĩ cách giải quyết giống nhau sẽ dẫn đến việc hình thành ý tưởng giống nhau. Và quan trọng nhất trong trường hợp trên nó không phải là một sản phẩm mang tính dự thi của một cuộc thi nào cả nên tố đạo nhái có phần hơi gây căng thẳng không cần thiết.”

Nguyễn Trúc Lâm (Lamtom) - Art Director (Terraverde Travel with your Senses)

“Thực ra, đối với anh chuyện đạo nhái hay ăn cắp ý tưởng không hẳn chỉ ở Việt Nam mà nước ngoài cũng có và rất bình thường. Thật sự anh ấy sự việc này đi quá xa, đứng với góc nhìn là khán giả thì anh thấy đây là sự y chang nhau.

Chưa nói đến vấn đề giống hay không giống nhưng anh thấy cách giải quyết hiện tại có vẻ rùm beng, um sùm quá mức. Riêng anh thấy thái độ hơi quá , vì khi mình thiết kế một cái gì đó và bị người ta công kích, phản bác, cũng là điều rất bình thường thôi. Chung quy lại, vấn đề ở đây là cách cư xử và ứng xử chứ không phải là có ăn cắp hay không ăn cắp, nếu người nào thông minh, có lòng tự trọng thì họ tự khắc sẽ biết. Anh cảm thấy vấn đề này đã đi quá!” Anh Lâm chia sẻ.

Nguyễn Huy Cường (Cyan Nguyễn) - Graphic Designer (Fox Network Group)

“Việc xác định ý tưởng gốc là của ai khá mơ hồ vì khả năng trùng lặp hoàn toàn có thể xảy, thời gian xuất hiện của ý tưởng trước hay sau cũng không quyết định ai là chủ sở hữu của ý tưởng đó 100%, vì nếu 1 ý tưởng thật sự do bạn nghĩ ra thì việc bạn chia sẻ nó với mọi người trước hay sau đều không thay đổi được sự thật. Trong lĩnh vực sáng tạo ngày nay, hầu hết các ý tưởng gốc đều đã được khai thác và với anh việc cải tiến hoặc tìm cách thể hiện mới cho một dòng ý tưởng chung cũng được xem là sáng tạo. Anh tin rằng hầu hết designer đều có cái tôi đủ lớn để không bắt chước người khác. Nếu truy cùng xét tận thì tìm người đăng ký sở hữu bản quyền các thiết kế này. Còn hiện thời thực sự chỉ phụ thuộc vào đánh giá cá nhân từng người thôi. Anh thấy cần giải quyết với nhau tế nhị hơn là cách tố nhau như thế này.” 

Anh cũng chia sẻ thêm: “Anh chỉ mong mọi người làm hoạ viên… ngoan ngoãn kiếm tiền thôi” 

Nguyễn Nhựt (Lai) - Co-founder Vietnam Creative Festival

Theo anh: “Đối với dân làm commercial, lấy tiền người khác thì từ đứa junior nhất khi đã vào ngành, việc đầu tiên học được là phải biết nghiên cứu chút. Mẫu giáo nhất là dùng Google Images. Trước là để đối chiếu concept, sau là để kiểm tra final draft coi có thể bị kiện không? Cái quan trọng là phải show ra được process, quá trình bạn hình thành ý tưởng. Trùng 70% mà publish sau chắc chắn sẽ bị kiện nếu tác giả đầu tiên muốn làm thế. Sự trùng hợp diễn ra có thể 1 lần, 2 lần, thậm chí 3 hoặc 4 lần. Nhưng cách hình thành ý tưởng, màu sắc, sẽ có định hướng riêng. Mỗi lần đều trùng lặp trên 70% thì cá nhân anh quan điểm đó là đánh cắp chất xám của người khác. Trên hết điều quan trọng nhất: trong đó có 2 hình bạn crop và flip tác phẩm gốc không ghi nguồn. Đó là thiếu tôn trọng tác giả, khi có ai hỏi: Maxk làm hả, bạn không trả lời, cho thấy có sự mập mờ.

Tiếp theo là hình ảnh mà duc.truong huyen dẫn ra ví dụ và hình ảnh tinh cầu có phi hành gia ngồi trên đó không phải là source stock mà là sản phẩm sáng tạo của 1 ekip, một nhóm styling và làm prop, bạn đã sử dụng như source stock đó là vi phạm bản quyền, chưa kể bạn không dẫn link xem như ý tưởng gốc của mình. Đó là cái phải suy xét lại.

Maxk Nguyễn đến giờ vẫn đưa ra opinion là quan điểm, bạn chưa đưa ra Facts, chưa đưa ra bất kỳ sự thật, dẫn chứng nào liên quan đến quá trình bạn hình thành ý tưởng. N ếu một người bài bản và có rồi, họ sẽ nhanh chónh show ra được, vì đó là quá trình làm việc của họ, bản nháp trên máy hoặc sketch book - dù chỉ là nguệch ngoạc - nhưng cái cách, con đường dẫn đến ý tưởng đó, chắc chắn là phải có.”