Chiếc tủ kính nhỏ lưu giữ kỷ vật là hiện hữu cho sự trang nghiêm của quá khứ hào hùng cùng bóng đá. Và mỗi kỷ vật là sự đánh dấu cho các cột mốc của danh thủ Hồ Thanh Cang và bóng đá Việt Nam. Riêng đôi giày nhỏ được người Nhật Bản tặng là chứng tích, thước đo cho sự phát triển của hai nền bóng đá sau hơn 6 thập kỷ.
Đôi giày nhỏ màu xanh lá của ông Hồ Thanh Cang được tặng vào năm 1959 có kích thước to hơn ngón chân cái. Món quà này được trao sau khi Nhật Bản thua 0-3 trước ông Hồ Thanh Cang và các đồng đội trên sân Thống Nhất.
Đằng sau đôi giày nhỏ thì người Nhật Bản gửi đi thông điệp là bóng đá xứ mặt trời mọc (năm 1959) so với Việt Nam cũng như đôi giày nhỏ, còn yếu kém và chưa phát triển. Tuy nhiên, người Nhật cũng gửi đến ông Hồ Thanh Cang và các đồng đội là lần sau gặp lại sẽ tặng một đôi giày lớn hơn. Tức bóng đá Nhật Bản như đôi giày nhỏ nhưng mọi thứ không dừng lại, đến một ngày sẽ phát triển thành đôi giày to.
61 năm sau trận thua 0-3 trên sân Thống Nhất, Nhật Bản bây giờ đã không còn là đôi giày nhỏ cho bóng đá Việt Nam. Đội bóng xứ mặt trời mọc đã có 6 lần liên tiếp dự World Cup và 4 lần vô địch châu Á.
Sự thay đổi của bóng đá Nhật Bản cũng giống như sự đi lên thần tốc về kinh tế ở đất nước này. Nguyên nhân quan trọng nhất là sự cải tổ sân chơi chuyên nghiệp đủ tầm vóc để nâng bước ĐTQG. Người Nhật thay đổi hệ thống bóng đá chuyên nghiệp vào cuối những năm 1980, sau đó chính thức cơ cấu lại giải J.League (giải vô địch quốc gia) vào năm 1991. Một năm sau, Nhật Bản lần đầu vô địch châu Á và dự World Cup vào năm 1994 tại Mỹ.
Tính từ cột mốc năm 1959 với đôi giày nhỏ tặng cho danh thủ Hồ Cang Thanh và các đồng đội, Nhật Bản có 35 năm để thay đổi hệ thống bóng đá. Hành trình “thay da đổi thịt” của bóng đá Nhật Bản không chỉ có kỷ vật đôi giày nhỏ, đó còn là phông văn hoá mới khi cho ra đời Đội trưởng Tsubasa vào năm 1981. Đây là bộ truyện tranh không chỉ thắp sáng ước mơ chơi bóng cho trẻ em Nhật Bản mà còn làm niềm cảm hứng cho nhiều danh thủ bóng đá thế giới như Zinedine Zidane, Alessandro del Piero, Andres Iniesta. Người Nhật còn có Kazu Miura, người được ví như King Kazu khi chính là niềm cảm hứng để tác giả Yoichi Takahashi cho ra đời Đội trưởng Tsubasa...
Với bóng đá Việt Nam, chúng ta chỉ trở lại sân chơi AFF Cup (tiền thân là Tiger Cup) vào năm 1996. Giải vô địch quốc gia chuyển sang chuyên nghiệp từ năm 2001 để cho phép chuyển nhượng cầu thủ nước ngoài, còn VPF ra đời vào năm 2012. Từ nhiều yếu tố khác nhau khiến cho bóng đá Việt Nam chậm phát triển và thay đổi hơn so với Nhật Bản. Đây cũng là nguyên nhân tạo ra khoảng cách lớn về trình độ của hai nền bóng đá ở hiện tại.
Tuy nhiên, chúng ta đã thấy được sự tiến bộ rất lớn của bóng đá nước nhà kể từ năm 1996 đến nay. Tuyển Việt Nam có 2 lần vô địch AFF Cup, lần đầu góp mặt ở vòng loại cuối cùng World Cup, U23 Việt Nam giành Á quân U23 châu Á 2018...
Vào ngày 11/11 tới, Việt Nam gặp Nhật Bản trên sân Mỹ Đình thuộc vòng loại cuối cùng World Cup 2022. Một trận đấu ghi nhận cột mốc mới cho bóng đá Việt Nam tại một sân chơi lớn nhất kể từ năm 1996. Ở đó, tuyển Việt Nam đánh dấu được sự tiến bộ vượt bậc nhưng Nhật Bản bây giờ đã đi rất xa. Chuyện đôi giày nhỏ chỉ còn là kỷ vật để nhớ lại câu chuyện Nhật Bản từng thua 0-3 và trình độ kém xa so với chúng ta.
Và nhìn lại câu chuyện đôi giày nhỏ vào năm 1959 để thấy rằng, thành tích ở một trận đấu hay một giải đấu đôi khi không quan trọng bằng hành trình phấn đấu cho đích đến trong tương lai. Với một nền bóng đá, sự thay đổi toàn diện và phát triển tốt nội lực thì ĐTQG chắc chắn hùng mạnh. Bóng đá Việt Nam hoàn toàn có thể nghĩ đến chuyện vươn tầm châu lục và giành vé dự World Cup giống như Nhật Bản trong tương lai, vấn đề là cần thay đổi rất nhiều ở V.League và công tác đào tạo trẻ phát triển theo xu hướng bóng đá là niềm cảm hứng cho các em nhỏ được chơi thể thao.
