Sắc màu cuộc sống 18/02/2018 - 07:50 (GMT+7)

Tết không sắc của 134 cụ già trong viện dưỡng lão 'cô đơn': Nơi thời gian ngưng đọng và những niềm mong mỏi cuối đời

Ở tuổi gần đất xa trời, thay vì hạnh phúc bên con cháu, 134 cụ già tại viện dưỡng lão Lâm Quang chôn vùi cuộc sống trong những bức tường, nương tựa cửa Phật và chờ đợi vào nhiều đợt khách viếng thăm. Các cụ gọi là hơi ấm gia đình.

Cô Lập đã từng có một căn nhà rộng thênh thang ở phường 17, Gò Vấp 4 năm về trước. Ở nơi đó, trong một đêm, người đàn bà phải ngậm chặt môi nín khóc trước câu nói của chồng:

- Mình không có con, thôi thì để tôi đi tìm vợ sinh con nối dõi tông đường. Từ đó, cô Lập không bước thêm bước nào nữa vì mình không có phúc phận làm mẹ. Cho đến 65 tuổi, bệnh tật và sự cô đơn khi không có một mụn con cơm bưng, chén rót ngày đầu năm mới bủa vây, cô phải ôm tất cả nỗi đau ấy đến tận nửa cuộc đời sau trong căn phòng của viện dưỡng lão.

134 cụ là 134 hoàn cảnh, chẳng ai giống ai

Ngày ngày, Cô Lập tỉ mỉ xé từng tấm lịch. 23 tháng Chạp, chỉ còn chưa đầy 10 hôm nữa là tròn cái Tết thứ 5 của cô tại viện. Bao nhiêu đêm giao thừa, cô chưa từng bước qua khỏi cánh cổng ấy. Vì những cái Tết, với cô, còn buồn và cô quạnh hơn ngày bình thường. “Chỉ thức qua 12h rồi lại giường ai nấy ngủ thôi” - cô cười nhạt nhẽo.

Một buổi chiều, trên đường đi mua mỳ tôm dự trữ cho tối. Có một đứa trẻ tầm 5-6 tuổi, mặc bộ đồ áo trắng quần tây nai nịt, “đẹp trai lắm!”, đứng trước mặt và chìa những ngón tay nhỏ bé. Người đàn bà không con đã nhìn đứa trẻ ấy thật lâu, lục lọi hết tất cả túi tiền của mình. Chỉ còn đúng 14 nghìn. Đó là số tiền cô để dành từ những đợt khách viếng thăm gửi tặng. Cô đã mua hết 2 gói mỳ 10 nghìn, còn 4 nghìn nhường lại thằng bé cùng lời hứa: Ngày mai. À không! Con hãy đến đây mỗi ngày, cô sẽ đứng đây chờ con, cô sẽ cho con nhiều hơn số tiền hôm nay.

Thằng bé: Dạ. Rồi lon ton chạy mất. Những buổi chiều khi nắng vừa dứt qua lưng Phật, cô Lập lại ra đứng trước cổng, đợi chờ. “Chắc thằng bé bận…” - đã bao nhiêu lần cô dặn lòng như vậy. Ngày qua tháng lại cô vẫn chờ. Chẳng vì một lý do gì cả. Còn thằng bé thì mãi không quay lại.

Bà Bình khùng đã không còn nhớ gì về quá khứ. Trên chiếc giường của mình bà không có nỗi một chiếc chăn để đắp, vì tất cả bà đều bỏ trong bao gói lại, giữ gìn cho con cháu…

- Vì cô thích có một đứa con trai, lâu lắm rồi ở trong viện cô mới thèm có đứa con nhiều đến như vậy. Cô kể.

Ở viện dưỡng lão Lâm Quang (Bình Đông, Q.8, TP. HCM) có 134 cụ già neo đơn cư ngụ. 134 con người ở cuối cái dốc bên kia cuộc đời, 134 hoàn cảnh, chẳng ai giống ai. Mỗi ngày họ nhận được sự săn sóc tận tình từ cửa Phật, chờ đợi những món quà hảo tâm của các đoàn từ thiện. Và dù, có nằm lại tại đó thì họ vẫn an tâm ra đi, vì các sư cô sẽ lo chu toàn. Họ chẳng cần màn tới ngày mai, mốt và những ngày sau nữa. “Đã quá đầy đủ cho cuộc sống hiện tại” - cụ Đức kể. Nhưng các cụ vẫn buồn. Bởi lẽ, ở đó, có một thứ mà họ chưa bao giờ cảm nhận được. Cụ Đức gọi là hơi ấm gia đình.

Năm 1990, sư cô Thích Nữ Huệ Tuyến về tiếp quản ngôi chùa Lâm Quang. Cũng thời điểm ấy, trước cổng chùa ngày nào cũng có rất nhiều cụ bà. Ban ngày họ đi xin ăn, đêm về lại vào sân chùa xin tá túc.“Tôi nghẹn lòng khi thấy họ. Và rồi suy nghĩ rất nhiều để có thể tìm cách đưa các cụ vào chùa ở luôn để tiện bề chăm sóc” - sư cô nung nấu ý định.

Thời gian đầu đầy khó khăn, để có đủ kinh phí duy trì việc chăm sóc cho các cụ, các ni sư đã phải làm thêm rất nhiều việc. Từ làm nhang, bán xôi, hủ tiếu chay, đến nhận nấu thức ăn chay cho các gia đình phật tử. Mỗi ngày, tất cả còn cùng nhau lo lắng cho các cụ từng bữa ăn, giấc ngủ, thuốc thang, tắm giặt,… Và cả khi có qua đời cũng chính là nơi góc chùa cưu mang. Ở đó, bên cạnh tượng Phật, những hũ linh cữu được sắp xếp ngăn nắp và luôn đầy nhang đèn khói tỏa nghi ngút.

Cuộc đời họ ở lại đó, “xem như là một quê hương cuối cùng”

Cứ thế, hơn 20 năm nay, bao nhiêu người già neo đơn, khi ở tuổi “chín cây gió lay mẹ rụng” không còn đủ sức bươn chải khắp Sài thành, mỏi chân, lại tìm nơi cửa Phật. Viện dưỡng lão Lâm Quang chưa bao giờ từ chối bất kỳ hoàn cảnh nào. 134 cụ già neo đơn, người này mất đi, người khác lại tìm đến. 4 căn phòng với những chiếc giường sắt được kê ngăn nắp chưa bao giờ thiếu vắng hình bóng những cụ già. Cuộc đời họ ở lại đó, “xem như là một quê hương cuối cùng” - cô Lập kể lại, ứa cả nước mắt.

Cụ Ánh (82 tuổi) được kê giường ngay bậc tam cấp. Chỉ có 4 bậc lên xuống, nhưng mỗi lần đi cụ đều phải cẩn thận vịn tay thật chắc vào thành cột bằng inox. Chỉ cần té xuống ở đó, cái chân bé như cổ gà của cụ sẽ mãi không thể lành lại được. Nó đã teo riết, còn mỗi lớp da mỏng dánh và vô số những đường chỉ gần màu xanh nổi cộm.

Hai năm lui lại viện dưỡng lão, cụ Ánh vẫn giữ thói quen tính nhẩm từng tháng từng ngày. Từ hôm tháng tư năm 2015, cụ đi từ nhà ở Chợ Lớn trên cuốc xe ôm 40 nghìn đồng đến chùa Lâm Quang và nhờ cậy vào các sư cô. Cụ kể: Có thằng con bán cháo huyết nhưng cuộc sống bôn ba, chẳng dư giả gì khi phải gồng gánh gia đình nhỏ của nó: Một vợ và đứa con gái 15 đang tuổi ăn tuổi học. Nó bận bịu bán buôn lại còn phải chăm sóc mình nữa. Cụ tự nhận mình đã trở thành gánh nặng của con.

- Má hổng giúp gì lại ăn ở đau bệnh làm tụi con hổng thể nào tập trung buôn bán. Thôi để má đi. Vô đó có bạn già, có người chăm sóc, mấy con cũng đỡ cực hơn.

Thằng con trai ôm chân khóc lóc, năn nỉ má ở lại với tụi con. Vất vả mấy cũng nuôi, nhưng cụ không muốn nó khổ. Vậy là cụ đi. Cụ Ánh chỉ có ước mơ: Thương má thì hàng tháng vào thăm má. Nhưng đứa con trai lâu rồi vẫn bán nồi cháo huyết từ sáng tới trưa, từ trưa tới chiều, từ chiều tới tối, lâu lắm vẫn chưa vào thăm. Lắm lúc nhớ, cụ lại đón ngược chuyến xe về Chợ Lớn. Cuốc xe ôm 40 nghìn, 2 năm, giá vẫn không đổi.

- Ở đây vui mà cậu. Có chỗ nằm rộng rãi, quần áo, thuốc men,… già rồi người còn nhiêu đâu đòi hỏi làm gì. Còn mấy bà già khổ hơn tui nữa ấy. Cụ Ánh cười mãn nguyện. Hai mắt nheo nheo đọng đầy ghèn và cả những vết chân chim dài chằng chịt, khó tả.

Cụ Đức dù đã 83 nhưng vẫn còn khỏe khoắn, hằng ngày cụ vẫn thức dậy tập thể dục, đi lên đi xuống giữa những bậc tam cấp tầng 2. Cụ bảo: Chỉ mong được chết vì sống ở viện dưỡng lão còn gì đâu để vui vẻ mà mong đợi và ước mơ

Cụ Đức năm nay đã 83 tuổi. 10 năm ở viện, cụ vẫn còn đi đôi dép tổ ong màu ngả vàng đất đã rách mất quai. “Vì cái chân này yếu lắm, không thể mang dép của đàn bà được. Người ta làm dép đàn bà kì quá, cái nào cũng cao với trơn lắm đi dễ ngã hơn dép đàn ông”.

Ký ức của cụ Đức dường như chỉ dừng lại ở hai cột mốc thời gian: Một là năm cụ 18 tuổi vào ngày 5 tháng 5 tây năm 1952 cụ được nhận làm cho chế độ cũ. Và 10 năm trước khi cụ bất ngờ bị đột quỵ, méo miệng và liệt nửa người nên phải nương nhờ cửa Phật. Ký ức của cụ ngưng đọng tại đó. Vì sau cánh cửa của viện dưỡng lão, chưa một lần nào cụ bước ra khỏi đó để quay lại cuộc sống thường ngày.

Bàn tay teo riết, chỉ còn da bọc xương, bé xíu như cái cổ gà

Cụ Đức không gia đình. “Còn mỗi đứa em dưới quê ở Long An, nhưng nhà nó cũng hổng giàu có gì, mình ở lại thì khổ cho nó. Thôi thì, lâu lâu lên thăm vậy là đủ vui rồi” - cụ bảo. Quanh quẩn bên chiếc giường nhỏ vừa đủ để chất đồ từ thiện, vừa trải một miếng cattong ngả lưng, “không nằm nệm được, vì mỗi lần thay mình dở lên hổng nổi…”.

Bao nhiêu năm, cụ vẫn sống vậy. Ăn uống, xem phim, và ngủ, tất cả diễn ra trên một chiếc giường. À, cụ còn có hai chiếc hộp trắng đựng những quả chanh muối đã bám đầy bụi từ rất lâu rồi. Cụ bảo là để phòng lúc nào đau ốm thì làm một trái, hoặc những bà trong phòng có ai bệnh cứ việc lấy uống. Nhưng hỏi lại, cụ mới thật sự thú nhận: Buồn quá hổng biết làm gì thì lấy ra làm đại thôi.

Cụ Đức chẳng bao giờ lo nghĩ đến ngày mai, mốt và những ngày sau nữa. Vì mỗi sáng, tỉnh dậy trên chiếc giường sắt ấy, cụ lại thở phào nhẹ nhõm vì được sống thêm một ngày.

- Sắp chết, lo lắng gì nữa cho mệt. Ăn ở có sư lo, đi rồi thì cũng mấy sư lo, cứ vậy mà sống thôi. Ở đây rồi thì còn vui vẻ gì nữa mà hy vọng với ước mơ.

Các cụ ngồi dán mắt trên chiếc tivi bé, hột mè hột é, phát ra những âm thanh không rõ ràng từ chiếc loa the thé xem một bộ phim truyền hình. Có thằng con trai về quê miền Tây hỏi thăm cưới vợ mùa Tết bị gia đình hành dữ lắm. Mấy cụ bàn tán xì xào, vì bộ phim kết thúc “tức rực”. Và vì thằng con trai diễn viên chánh đẹp trai rõ phếch. Có cụ tự nhận là do mình đẻ ra, cả phòng cười ồ lên. “Tám mấy rồi mới được mụn con làm diễn viên đẹp trai quá hen…” - một giọng nói đùa vang lên.

Ở đó, trong những bức tường màu bạc phếch, ánh nắng chỉ kịp lọt qua những ô cửa sổ đã tắt, nhiều cụ già cả đời còn lại không muốn quay trở lại cuộc sống thường ngày. Dường như chiếc tivi đã trở thành thứ kết nối quan trọng của các cụ với thế giới bên ngoài. Và thay cho những ngày vắng vẻ những đoàn từ thiện viếng thăm.

Cụ Ánh cũng ngồi bó giò trên chiếc giường sắt, ráng ngóng mắt lên xem phim. Dù đã bị lãng, không thể nghe và ghi nhớ được. Nhưng chỉ cần thấy những hình ảnh chuyển động không ngừng trên chiếc tivi bé, cụ lại cười tủm tỉm.

Dưới chân giường, cụ Ánh có một cái hộc sắt. Ở đó, cụ giữ tất cả tài sản của mình. Có những chiếc ly cấp tốc bằng nhựa đã sử dụng nhiều lần đến chuyển màu vàng héo. Cụ bảo: Để mua cơm, một ly như thế sẽ có giá 3 nghìn đồng. Đó là những bữa phụ nếu cụ cảm thấy đói. Cụ cũng sẽ ăn bằng cái muỗng nhựa, chai nước tương,… được đựng trong ngăn sắt ấy. Cụ Ánh phải tằn tiện số tiền lì xì người ta cho mùa Tết. Vì cụ đang mong mỏi, đứa con dâu gần Tết vào thăm, cụ sẽ có rủng rỉnh tiền gửi về cho vợ chồng nó lo mâm cúng ông bà. “Giờ sức cụ đã yếu, không thể đi xe ôm 40 nghìn để lại về nhà thường xuyên, lo lắng cho những cái Tết của con được”.

Đa số những cụ già trong viện dưỡng lão đều như cụ Ánh. Mỗi lần hỏi về cái Tết đón thế nào, tất cả tránh né. Vì ở đó, dù mỗi năm chùa Lâm Quang vẫn tổ chức nấu bánh chưng, treo bông giả khắp căn phòng,… nhưng các cụ thì không thể quên được thứ cảm giác buồn man mác. Đó là cảm giác của những người không có gia đình, hoặc có nhưng không thể trở về đoàn tụ.

Những ngày bình thường, 9h tối, họ sẽ lên giường đi ngủ khi vừa kết thúc một bộ phim truyền hình dài tập nào đó. Chỉ duy nhất đêm giao thừa, trước mâm quả được các sư cô bày sẵn, họ lại đứng đó chắp tay niệm Phật và chờ đợi thời khắc của một năm cũ qua đi. Ngước cổ lên, khi chiếc kim đồng hồ đã nhích dần về số không, họ hướng mắt nhìn về phía trước lan can của căn phòng viện dưỡng lão. Ngoài đó, pháo hoa nổ rợp trời trước bến Bình Đông. Rồi ai lại quay về giường người đó, chìm dần vào giấc ngủ. Cô Lập bảo: Hết giao thừa cũng đồng nghĩa là hết Tết.

Anh Lữ (30 tuổi) đã làm tình nguyện viên cho rất nhiều chương trình thiện nguyện giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn. Ở mỗi nơi anh cảm nhận được những nỗi đau khác nhau. Có người nghèo vì thiếu vật chất, có người bệnh tật không đủ tiền thuốc thang. Song, lần đầu anh đến thăm các cụ già ở đây, anh lại có nỗi buồn khó tả. Vào dịp Tết, những chiếc áo mới, mền dày chống lạnh, thức ăn, và cả những bao lỳ xì đỏ chót được trao tận tay mỗi cụ. Rất nhiều. “Họ không thiếu vật chất em à. Nhưng rõ ràng họ buồn, buồn dữ lắm. Vì nơi đây còn thiếu một thứ mà cho hoài cũng không nhận được. Đó là hơi ấm gia đình…” - anh Lữ khẳng định.

Cụ Sâm vẫn luôn quấn một chiếc khăn thô màu xanh thẫm ngay đầu, và đi đôi dép có phủ tất để giữ ấm cho cái cổ chân bé xíu. Cụ có 6 cái chân. Hai chân bằng xương bằng thịt và bốn chân nữa từ chiếc chống sắt cụ phải thêm vào lúc bị gảy xương. Mỗi ngày cụ đi từ chiếc giường tới nhà vệ sinh chừng 10 mét, nhưng đó là một cuộc hành trình dài dằng dặt. Cụ Sâm đã rời khỏi quê hương Gia Lâm (Hà Nội) của mình để sống nốt quãng đời còn lại của mình ở viện dưỡng lão Lâm Quang. Nói về việc có trở về để nằm lại những ngày cuối đời trên đất ông bà hay không?.Cụ chỉ cười cười, nét mặt khô khốc với vô số những vết nhăn đầy mùi lãng quên.

“Còn ai nữa đâu mà về. Chết hết rồi, chồng chết, con chết. Giờ cụ cũng 90 rồi chỉ mong được về bển (thế giới bên kia) sống với ông bà. Như thế là đã đủ. Còn gì vui nữa đâu khi phải ở đây mà nuối tiếc hả cháu?”.

Cụ Sâm có 6 cái chân. Hai chân bằng xương bằng thịt và bốn chân nữa từ chiếc chống sắt cụ phải thêm vào lúc bị gãy xương.

Cạnh đó, trên những ô cửa kiếng được dán những bông hoa xốp màu vàng óng ánh, và cây mai giả gắn đèn led nhấp nháy vào mỗi đêm Tết. Cô Vân (65 tuổi) sẽ chẳng bao giờ nhìn thấy tất cả những thứ đẹp đẽ đó. Cô bị mù từ năm 13 tuổi, Tết trong cô năm nào cũng ngập toàn màu đen tuyền, phủ như đêm.

Cô Vân (65 tuổi) quê Nghệ An, đã ở viện được 4 năm. Từ năm 13 tuổi bị mù, Tết trong cô năm nào cũng ngập toàn màu đen tuyền, phủ như đêm.

Đoàn từ thiện của anh Lữ đã ở lại rất lâu bên tổ ấm. Một cô tình nguyện viên sẵn lòng hát cho các cụ nghe. Vừa nghe, nhiều cụ vỗ tay theo đôm đốp, bỏ quên cả thằng con đẹp trai trên chiếc tivi để ngồi say xưa nghe cô gái hát. Bài hát Mùa xuân đầu tiên của nhạc sĩ Văn Cao vang vọng khắp căn phòng:

“Rồi dặt dìu mùa xuân theo én về

Mùa bình thường mùa vui nay đã về

Mùa xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên

Với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông

Một trưa nắng vui cho bao tâm hồn.

Rồi dặt dìu mùa xuân theo én về

Người mẹ nhìn đàn con nay đã về …”

Đoàn ra về, cô Lập không quên dặn: Qua Tết lại vào nghen. Lúc đó, ít người lui tới rồi, ở lại đây lạnh lẽo lắm…. Vừa nói, vừa níu tay.

Cô Lập đã trông mong được gặp gỡ và trò chuyện với những đoàn từ thiện như vậy. Cô thích nói chuyện. Nhưng ở trong phòng của viện dưỡng lão, cô chỉ biết chơi đùa với hai con chó, một con tên Hữu Duyên, một con tên Xí Muội (cô đặt). Những cụ già đã sống quá lâu giữa những bức tường bạc phếch và họ chẳng còn gì để có thể kể cho nhau nghe thêm nữa.

Tôi hứa ngày quay lại sẽ mua một thứ gì đó từ bên ngoài. Cô Lập lắc đầu hùi hụi. Một lúc lâu, e thẹn rồi cô nói nhỏ:

- Viết một cuốn sách. Con hãy viết một cuốn sách về tất cả những người ở đây đi. Mỗi người sẽ là một trang viết. Để sau này dù có mất đi rồi những người khác đọc được cũng sẽ biết về những con người đã từng sống ở nơi đây.

Ở trong phòng của viện dưỡng lão, cô Lập chỉ biết chơi đùa với hai con chó, một con tên Hữu Duyên, một con tên Xí Muội (do cô đặt).

Như một phần cuộc đời của cô Lập, của cụ Ánh, của cụ Đức, bà Sẫm, hay cô Vân,… - Tôi gọi là những người mẹ mồ côi.

Nước mắt cô ươn ướt. Con chó nép dưới chân người đàn bà bất hạnh bắt đầu sủa inh ỏi. Vì nó nhầm tưởng tôi đã làm cô khóc. À, mà tôi đúng đã làm cô khóc thật trước những lời tâm sự ấy. Cô chưa từng kể lại cho ai, sau ngày mất chồng.

Nguyện ước của cô Lập, tôi không biết sẽ có thực hiện được không?. Nhưng bài viết này là tấm lòng tôi muốn dành tặng cho tất cả. Như một phần cuộc đời của cô Lập, của cụ Ánh, của cụ Đức, bà Sẫm, hay cô Vân,… - Tôi gọi là những người mẹ mồ côi.

Tôi chân thành cảm ơn, cảm ơn tất cả.

Copy Link

Chia sẻ

Bài viết Huy Hậu