Vùng núi phía Bắc của nước ta có nhiều loại lá dại trở thành gia vị được dân phố "săn lùng", trong đó phải kể đến lá dổi đất. Chúng còn có tên gọi khác là dổi ăn lá, tên khoa học là Piper Auritum, thuộc họ Hồ tiêu Mexico.
Cây dổi đất là giống cây thảo mộc nhỏ, có thân gỗ mềm, chia thành từng đốt nhỏ. Toàn thân cây có mùi thơm dễ chịu như mùi hạt dổi, cây cao từ 1-3m, lá có hình tim to hơn bàn tay. Cây dổi có hoa nhỏ màu trắng mọc trên những đài hoa dài ở đầu cành.
Trước cây, dổi đất mọc dại ở bìa rừng hoặc những bãi đất trống ở các tỉnh Tây Bắc như Lào Cai, Sơn La, Lạng Sơn... Từ xưa, người dân địa phương đã thu hái lá để làm gia vị cho các món nướng: vịt nướng, thịt heo rừng nướng, ba chỉ nướng hoặc làm chẩm chéo...
"Dổi đất khác biệt hoàn toàn so với cây dổi để thu hoạch quả. Lá dổi đất cho thu hái quanh năm. Hễ lúc nào có những cơn mưa rào, dổi đất lại đâm chồi tua tủa, lá và thân xanh non mơn mởn", chị Giàng A Ngọc (28 tuổi, Sơn La) cho biết.
Được biết, lá dổi đất có tinh dầu dễ chịu, toàn thân cây có mùi thơm như mùi hạt dổi. Gần đây, chúng được người thành phố biết tới nhiều hơn, trở thành đặc sản nổi tiếng. Thậm chí tại các nhà hàng, quán nướng, chúng được các đầu bếp sử dụng để nướng hoặc để ăn kèm với các loại thịt, hải sản nướng.
"Nhờ có mùi thơm đặc trưng, loại lá này khiến thực khách thích thú vì biến các món ăn thêm phần hấp dẫn. Trên chợ mạng hay các sàn thương mại điện tử, lá đặc sản này được bán với giá tới 130.000-160.000 đồng/kg", chị Ngọc nói.
Cũng theo người phụ nữ, ở Tây Bắc ai cũng biết đến loại lá gia vị này. Lá non được dùng để nấu chín, chiên hoặc ăn kèm với các loại rau khác. Song cách nấu phổ biến là sử dụng lá làm màng bọc cho thịt và cá để nướng.
Theo đó, thịt và cá được ướp bằng lá dổi đất giã nhỏ cùng các gia vị khác. Sau đó, gói thịt cá trong lá dổi đất và buộc bằng sợi chuối để nướng hoặc chiên giòn.
Lá dổi đất còn được làm gia vị cho món canh cá, ốc, lươn... và các loài nhuyễn thể có thân mềm khác. Ngoài ra, thân cây non được sử dụng làm món salad.
Ngoài vị thơm ngon, lá cây dổi còn phòng tránh tiêu chảy. Đó là lý do người dân ở vùng núi hay ăn lá dổi cùng các món ăn như tiết canh, nội tạng động vật...
