Cao Bằng là tỉnh địa đầu tổ quốc thuộc vùng Đông Bắc, nổi tiếng với nhiều thắng cảnh như Bản Giốc, động Ngườm Ngao... Đến đây, du khách cũng đừng quên nghe điệu hát then, đàn tính của người dân tộc Tày và Nùng.
Cao Bằng còn là quê hương của nhiều đặc sản như hạt dẻ Trùng Khánh, gạo nếp Pì Pất, quả mác púp... dùng để chế biến nhiều món ăn ngon. Trong đó, chúng ta phải kể đến loại cá có tên đọc uốn cả lưỡi – Pja Mẳn.
Được biết, đây là loại cá suối chỉ to bằng ngón tay, có con nhỏ như ngón tay út, con to cỡ bằng 2 ngón tay. Chúng sống chủ yếu ở vùng nước chảy ở các suối, sông nhỏ và chủ yếu ăn rong rêu. Vì thế thịt của chúng rất bùi và ngọt.
Chị Kiều Giang (32 tuổi, quê Cao Bằng) cho biết, với người dân ở nơi này thì Pja Mẳn không còn lạ lẫm bởi có từ xưa với số lượng rất nhiều. Họ chỉ cần vào rừng tìm các con suối nhỏ để bắt là có đầy giỏ đem về nhà ăn, đem bán thì rẻ như cho.
"Kinh tế phát triển, đời sống người dân nâng cao cũng là thời điểm loại cá này bỗng dưng ít đi. Thi thoảng, dân mình vào suối mới bắt được chúng về nướng ăn, hoài niệm lại hương vị xưa.
Vài năm trở lại đây, khách du lịch đến Cao Bằng nhiều và biết đến loại cá có tên độc lạ này. Dần dần, chúng trở thành đặc sản nổi tiếng không thể thiếu trong thực đơn của các nhà, khách sạn", chị Giang nói.
Tuy nhiên, khách du lịch muốn ăn đặc sản này không phải dễ, phải đặt trước. Vì Pja Mẳn khan hiếm, người ta phải đi thu gom từ người dân trong các bản làng đem về chế biến với giá khá đắt đỏ, 200.000 đồng/kg, thậm chí không có để mua.
Cá suối Pja Mẳn thường được chế biến thành nhiều món, phổ biến nhất là chiên giòn, kho và nướng. Theo đó, cá được làm sạch bằng cách mổ để vứt bỏ mật và ruột, rửa sạch, để ráo nước sau đó cho vào chảo mỡ nóng chiên giòn.
“Cá suối Pja Mắn chiên thơm phưng phức, xương giòn tan khiến du khách chết mê chết mệt từ lần thưởng thức đầu tiên. Món ăn này có thể chấm với nước mắm tỏi ớt hoặc xì dầu, nước tương, tùy khẩu vị của từng người", người phụ nữ nói.
Ngoài ra, Pja Mẳn kho cũng khá hấp dẫn. Theo đó cá được làm sạch, đem chiên sơ qua, sau đó xếp vào nồi đất, cho nước tương vào, thêm một ít riềng cùng một ít bột tiêu, một ít nước cùng các loại gia vị đường, muối, bột nêm... Sau đó cho nồi lên bếp đun nhỏ lửa, cho tới khi nước cạn khô là được.
"Ăn một miếng cá suối kho, cảm nhận vị béo, hòa trong cái vị đậm đà của tương, vị thơm, ngọt của các gia vị sẽ khiến thực khách đã từng được ăn một lần sẽ nhớ mãi.
Cá suối Pja Mẳn còn có thể nướng bằng cách kẹp vào que sau đó nướng vàng giòn trên than hồng, cá nấu măng chua vừa thanh vừa mát", chị Giang chia sẻ.
Theo người dân Cao Bằng, mỗi món ăn chế biến từ cá suối Pja Mẳn đều mang một hương vị khác nhau. Nhưng chúng đều là món quà ngon của núi rừng dành tặng cho thực khách khi ghé tới mảnh đất non nước này.
