Cá khoai là loài cá biển thuộc họ Synodontidae, nổi tiếng ở khu vực Mumbai trải dài đến vùng biển Ả Rập. Chúng có đặc điểm: màu trắng xám pha hồng; có vạch màu đậm đốm sáng vàng ở giữa lưng và bụng; có kích thước nhỏ, dài khoảng 12 - 18cm.
Cá khoai có thân hình tròn, phần đầu khá nhỏ nhưng miệng tương đối lớn, phần lưng có vây dài. Đặc biệt, chúng rất ít xương, chỉ có một đường gân chạy dọc sống lưng, thịt mềm như cháo.
Thức ăn chủ yếu của chúng là ấu trùng, côn trùng và một số động vật giáp xác nhỏ sống ở môi trường nước. Mùa sinh sản của chúng là khoảng từ tháng 7 – tháng 8 và từ tháng 10 – tháng 2 năm sau.
Ở Việt Nam, cá khoai thường sống thành đàn dọc các bờ biển thuộc khu vực Duyên hải miền Trung hay các vùng biển của tỉnh Thanh Hóa, Quảng Bình, Bà Rịa – Vũng Tàu... Đặc biệt, giống cá khoai rất nổi tiếng ở Thái Bình.
Chị Ngô Ngọc (26 tuổi, quê Thái Bình) cho biết: "Cá khoai chính là món ăn tuổi thơ của những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở Thái Bình. Mình nhớ xưa có đầy nhưng ít người biết đến, chỉ dân miền biển thi thoảng đánh bắt được đem về chế biến.
Ngày đó, cứ đến dịp mùa cá khoai, những người đàn ông trong làng lại ra biển đánh bắt đem về ăn. Chỉ khi họ đánh được nhiều mới đem ra chợ bán hoặc chia cho hàng xóm. Còn đâu nhà nào nhà đó để dành ăn dần vì bán cũng chẳng được bao nhiêu".
Gần đây, cá khoai bỗng dưng trở thành đặc sản nổi tiếng, được người thành thị “săn lùng”. Chị Ngọc khá bất ngờ khi đặc sản quê hương được bạn bè trong nước biết đến, tìm mua về thưởng thức.
Chị cho biết, với người dân Thái Bình thì cá khoai là đặc sản quê hương từ bao năm nay. Chị từng giới thiệu với bạn bè ở thành phố rằng quê mình có cá khoai. Ai cũng ngỡ ngàng vì lần đầu nghe thấy tên một loài cá lại là khoai.
"Hồi đại học, mỗi lần về quê chơi, mình thường đem cá khoai lên làm quà cho các bạn cùng dãy trọ. Ai ăn cũng hết lời khen ngợi rồi dặn mình thi thoảng lại đem lên. Giờ chúng thành đặc sản, được nhiều người hỏi mua mà thấy tự hào cho món ăn quê hương”, chị Ngọc nói.
Hiện tại cá khoai khá phổ biến nên được bày bán rất nhiều tại các siêu thị, chợ và cửa hàng hải sản. Chúng được rao bán với giá 220.000 – 250.000 đồng/kg, tùy thuộc vào kích thước, chất lượng thịt.
“Cá khoai có thể chế biến thành nhiều món ngon như canh cá khoai, cá khoai chiên, cháo cá khoai, lẩu cá khoai… Tất cả đều mang hương vị của biển, dễ ăn vì thịt mềm như cháo. Hơn cả, chúng còn có hàm lượng chất dinh dưỡng cao, bổ cho sức khỏe", cô gái Thái Bình cho hay.
