Ẩm thực Việt Nam luôn luôn đa dạng và tất nhiên là không bao giờ thiếu những món ăn độc lạ trở thành đặc sản với những trải nghiệm khiến cho nhiều người phải sợ chạy té khói. Tuy nhiên, ở mảnh đất phố núi Gia Lai lại có một món ăn với cái tên độc dị, mùi thối kinh người nhưng lại trở thành đặc sản vì hương vị lạ.
Đúng như tên gọi độc đáo của nó, bún cua thối là một món ăn có mùi thối khó quên và mang lại nhiều trải nghiệm mới mẻ đối với những ai đã từng có dịp được thưởng thức hương vị đặc trưng này.
Bún cua thối (hay còn gọi là bún mắm cua) là một món đặc sản Gia Lai có nguồn gốc xuất xứ từ người dân Bình Định di cư tới vùng đất này. Sau nhiều năm được xem như món ăn xế dân dã thì bún cua thối đã dần trở thành một nét đặc sắc mỗi khi nhắc đến ẩm thực phố núi Pleiku.
Tên gọi bún cua thối có lẽ được ra đời chính từ mùi vị có phần hơi khó ngửi của nó. Ngoài ra, người dân địa phương đặt tên như vậy cũng để phân biệt với bún riêu cua và các món ăn được chế biến từ cua khác. Khi bước vào một quán bún cua thối, những nồi nước lèo màu đen sánh bốc khói nghi ngút, nổi đặc lớp gạch cua dày và tỏa ra mùi hương nồng đặc trưng chắc chắn sẽ khiến nhiều người mới thưởng thức lần đầu phải “cao chạy xa bay”.
Nhìn ghê là vậy nhưng khi ăn vào thì bạn sẽ cảm nhận ngay được hương vị đậm đà mà bạn khó có thể tìm thấy ở bất kì món ăn nào khác.
Giống như tên gọi, bún cua thối chỉ bao gồm hai nguyên liệu chính là bún tươi và cua. Sở dĩ bún cua thối dậy mùi như thế là do quá trình ủ nước cua để lên men chua. Để làm ra món bún cua thối đúng chuẩn, người dân địa phương thường sẽ sử dụng loại cua được đánh bắt ở cánh đồng Phú Thọ (tức Đồng Xanh thuộc địa phận xã An Phú, thành phố Pleiku) thì hương vị mới ngon và thơm.
Quy trình chế biến món ăn này cũng khá cầu kỳ và đòi hỏi người nấu phải hết sức tỉ mỉ. Cua đồng sau khi mua về được đem đi rửa sạch và nhúng qua nước đun sôi sao cho ngất mà không để chết. Thịt cua sau khi lọc bỏ phần mai được lọc ra và xay nhuyễn rồi ủ từ 1 - 2 ngày cho đến khi dậy mùi. Nước cua tươi cũng được người dân ủ lên men khoảng 1 ngày đến khi chuyển sang màu đen và có mùi nồng, hơi khó ngửi thì mới mang ra chế biến.
Phần nước cua sau khi lên men sẽ tiếp tục được nấu sôi trên bếp với lửa nhỏ rồi cho thêm thịt ba chỉ đã xào săn lại và măng tươi thái mỏng vào nồi. Nấu càng lâu thì măng tươi càng tiết ra vị ngọt khiến nước dùng thêm đậm đà.
Thoạt nhìn, bún cua thối khiến nhiều người dè chừng vì mùi hương kém hấp dẫn. Những ai không chịu được mùi sẽ khó mà thưởng thức nhưng nếu quen rồi thì bạn sẽ cảm nhận được vị ngon, cay và đậm đà rất riêng.
Một tô bún cua thối rất đơn giản, chỉ gồm một phần bún nhỏ, vài lát măng, chan thêm nước dùng rồi thêm vào hành phi, tóp mỡ, da heo chiên giòn. Bún cua thối được ăn kèm với rau sống như xà lách, hoa chuối, giá đỗ, kinh giới, tía tô, húng quế… Ngoài ra, chủ quán cũng thường dọn thêm bánh phồng tôm, chả ram, nem chua… nên bạn có thể dùng chung nếu thích.
Người Gia Lai còn mách bạn để ăn được món đặc sản này đậm vị, thơm ngon hơn, bạn hãy thưởng thức kèm trứng vịt được om trong nồi nước dùng. Quả trứng nhuộm màu đen sánh, thoang thoảng vị thịt cua lên men khá lạ miệng.
Loại đặc sản phố núi này có giá thành rất rẻ và rất dễ tìm khi bạn đến với Gia Lai. Một tô bún cua thối có giá chỉ từ 25.000 - 30.000 đồng.
