Cái cảm giác lần đầu tiên lên Lai Châu được ăn món pa pỉnh tộp với tôi thật khó quên, miếng thịt cá béo ngậy, đậm đà gia vị và thơm lừng mùi mắc khén, vừa ngon, vừa lạ.
Có được thưởng thức mới thấy cách chế biến món này của bà con người Thái thật tinh tế. Cá được bắt ngoài suối về được làm sạch, dùng dao mổ dọc sống lưng để con cá dễ gấp úp lại hơn. Sau khi mổ cá không rửa lại bằng nước mà sát qua chút muối cùng ớt bột khô để khử mùi tanh cho cá rồi ướp gia vị.
Bà con người Thái ở Tây Bắc đã rất tinh tế khi chọn những loại gia vị tẩm ướp để miếng cá không có chút tanh mà thơm lựng mùi của các loại gia vị gừng, sả, hành củ, ớt, rau thơm, sau khi ướp cho thêm muối và mắc khén vào, trộn đều lên rồi nhồi hỗn hợp rau thơm cùng các loại gia vị nói trên vào bụng cá và dàn đều ra.
Ướp chừng 30 phút, khi cá ngấm gia vị, bắt đầu đem nướng trên than hồng bằng kẹp vỉ hoặc que tre tươi. Khi nướng, gia vị được tẩm ướp và kẹp trong bụng cá sẽ thấm dần, giúp món ăn vừa nhanh chín, lại có hương vị thơm ngon đậm đà hơn. Miếng cá nướng có màu vàng sậm, vị béo ngậy, thơm mùi các loại gia vị, hấp dẫn bởi hương thơm của cá, vị cay của ớt và tiêu rừng. Đây là món ăn rất giàu chất dinh dưỡng cho bữa cơm gia đình của đồng bào vùng cao.
Lên Tây Bắc, bạn có thể thưởng thức pa pỉnh tộp ở Lai Châu, Sơn La, ở Hòa Bình, ở Yên Bái… Nhưng nổi tiếng nhất và được coi là ngon nhất vẫn là món pa pỉnh tộp của người Thái ở Lai Châu. Bà con dân tộc Thái ưa món nướng, ngoài pa tỉnh tộp còn có món thịt trâu hoặc bò, gà nướng được tẩm, ướp gia vị rất cầu kỳ và mỗi món có một hương vị riêng rất đặc trưng.
Không biết tự bao giờ mà bà con lại sáng tạo ra những món ăn tinh tế, thơm ngon và giàu dinh dưỡng đến thế. Ví như thịt lợn thái miếng vừa ăn, ướp gia vị, dùng xiên hoặc kẹp tre tươi đặt lên than hồng; hoặc thịt băm nhỏ, bóp nhuyễn với trứng, gói lá chuối, lá dong, kẹp lại, nướng trên than đỏ hoặc vùi tro nóng; khi chín, thịt rất thơm ngon.
Không chỉ món nướng mà các món luộc, hấp cũng mang những hương vị rất lạ, mỗi món lại có một loại gia vị chấm riêng, rất đúng vị. Ví như gà luộc chấm với gia vị chẩm chéo, thơm, cay, đậm đà vừa miệng. Măng củ thay vì nấu, xào thì đem gọt vỏ, rửa sạch, thái miếng, chấm với mắm chua hoặc với ruốc. Gia vị ăn cùng măng có ớt, lá phắc cụt (rau dớn)…
Bà con người Thái rất chú trọng trong việc chế biến các món ăn đãi khách, mỗi món ăn chỉ là đặc sản đồng quê nhưng được chế biến cầu kỳ theo nhiều phương thức, sử dụng nguyên liệu riêng. Đó cũng là lý do để đến Lai Châu, người ta luôn muốn được thưởng thức ẩm thực với những món ăn chỉ riêng có của bà con người Thái, và pa pỉnh tộp là một trong số đó.
