Khoảng đồi hơn hai hecta của gia đình ông Phạm Văn Của, người dân tộc Mường ở thôn Thọ Liên (Kiên Thọ, Ngọc Lặc, Thanh Hóa) từ lâu là nơi lưu trú của 5.000-7.000 con cò, chim các loại.
85 tuổi, ông Của 41 năm gìn giữ khoảng không yên lặng để níu chân các loài chim. Năm 1978, 15 con cò thường tìm về đồi cao sau nhà ngủ đêm, từ đó gia đình ông quyết giữ không cho săn bắn. Đồi thuộc diện tích đất canh tác của gia đình, trước chỉ có cây gỗ và cây bụi, một phần trồng sắn. Để thu hút chim cò về, gia đình trồng thêm cây luồng, tre. Hàng tuần ông cùng con cháu đi phát quang tầng lá thấp để tiện cho quá trình theo dõi vào vệ chim.
Dù quanh đồi đã được rào kín, cao hơn một mét nhưng vẫn còn tình trạng trộm chim. Vì thế, ông Của luôn đi kiểm tra, đoạn nào bị phá là rào lại ngay.
Hàng ngày chim rời đi ăn từ rất sớm, chiều từ 5h30 bắt đầu trở về ngủ. Ông Của cho hay, năm 1999-2000 cò về ngày một nhiều, khu đồi cò ngày trước rộng gần 4 hecta, nhưng nay chỉ còn lại khoảng 2 hecta do quá trình mở rộng đường Hồ Chí Minh.
Chiều tối, những con cò đầu tiên bay về thám thính mức độ an toàn, sau đó từng tốp vài trăm, đến vài nghìn con cùng về và bay lượn trên trời nhiều vòng rồi mới tìm chỗ đậu, ông Của cho biết.
Những tán cây cao nhất trên đồi gần nhà ông Của được chim chọn là nơi đậu để ngủ đêm.
Ngay sau khi chim về ngủ, ông lại đi soi đèn để kiểm tra khu vực sống, theo dõi xem những loài chim gì về ở. “Đồi chủ yếu là cò, có một tháng trong năm chim bồ nông di trú ngủ tạm. Ngoài ra còn có những loại chim rừng về ở”, ông nói.
Phân chim cũng là dấu hiệu để nhận biết chim khỏe, yếu và thức ăn hàng ngày của chúng có đầy đủ hay không.
Chỉ sau khi quanh đồi không còn tiếng động thì ông Của mới trở về nhà ăn cơm tối. Dù phải hy sinh cả đồi cây rộng lớn cho đàn cò có nơi trú ngụ, lại ngày đêm bảo vệ đàn cò, ông Của không thấy thiệt. Tình yêu của ông với đàn chim trời lúc nào cũng vẹn nguyên.
