Theo hãng tin Reuters, Tòa án Tối cao Mỹ ngày 24-6 đã lật ngược phán quyết mang tính bước ngoặt trong vụ kiện Roe và Wade năm 1973, vốn công nhận quyền phá thai theo hiến pháp của phụ nữ và hợp pháp hóa việc này trên toàn quốc.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chỉ trích quyết định trên, cho rằng phán quyết này sẽ thay đổi đáng kể cuộc sống của hàng triệu phụ nữ ở Mỹ.
Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết lịch sử về quyền phá thai
Trong phán quyết với tỉ lệ bỏ phiếu 6-3 với đa số thẩm phán bảo thủ, Tòa án Tối cao Mỹ đã ủng hộ một đạo luật ở bang Mississippi do đảng Cộng hòa hậu thuẫn, vốn cấm phá thai sau 15 tuần.
Trong phiên bỏ phiếu đảo ngược phán quyết trong vụ kiện Roe và Wade, có 5 thẩm phán bảo thủ ủng hộ và 4 thẩm phán tự do phản đối. Chánh án John Roberts nói rằng ông ủng hộ đạo luật Mississippi, nhưng không tiến tới xóa bỏ luôn tiền lệ.
Bằng cách xóa bỏ phá thai như một quyền hiến định, phán quyết ngày 24-6 sẽ mở đường cho các tiểu bang bảo thủ thông qua các luật cấm phá thai.
Ít nhất 26 bang được cho là chắc chắn hoặc có khả năng thông qua luật cấm phá thai sau động thái của Tòa án Tối cao. Mississippi nằm trong số 13 tiểu bang đã có một luật yêu cầu kích hoạt luật cấm phá thai nếu phán quyết trong vụ Roe kiện Wade bị đảo ngược.
Theo Reuters, các thẩm phán cho rằng phán quyết Roe kiện Wade, vốn cho phép phá thai trước khi thai nhi có thể tồn tại ngoài tử cung - từ 24 đến 28 tuần của thai kỳ, là quyết định sai vì Hiến pháp Mỹ không đề cập cụ thể quyền phá thai.
Một dự thảo của phán quyết do Thẩm phán bảo thủ - ông Samuel Alito - chấp bút, trong đó cho thấy Tòa án Tối cao Mỹ có thể đảo ngược phán quyết Roe kiện Wade, đã bị rò rỉ hồi tháng 5.
Phán quyết hôm 24-6 do ông Alito soạn hầu hết y hệt bản nháp bị rò rỉ trước đó.
“Hiến pháp không đề cập phá thai và không có quyền nào như vậy được ngầm bảo vệ bởi bất kỳ điều luật nào trong Hiến pháp” – ông Alito viết trong phán quyết.
Phán quyết Roe kiện Wade công nhận quyền riêng tư cá nhân theo Hiến pháp Mỹ bảo vệ quyền chấm dứt thai kỳ của người phụ nữ.
Trong một phán quyết năm 1992, Tòa án Tối cao Mỹ cũng tái khẳng định quyền phá thai và cấm những đạo luật đặt “gánh nặng không đáng có” lên việc tiếp cận phá thai.
“Phán quyết Roe kiện Wade đã sai lầm nghiêm trọng ngay từ đầu. Lập luận của nó đặc biệt yếu, và quyết định đó đã gây ra hậu quả tai hại. Không những còn lâu mới giải quyết rốt ráo vấn đề phá thai trên bình diện quốc gia, phán quyết này còn gây tranh cãi và khoét sâu thêm chia rẽ” – ông Alito viết thêm.
Theo Reuters, ba thẩm phán cấp tiến tại Tòa án Tối cao – ông Stephen Breyer, bà Sonia Sotomayor và bà Elena Kagan – cùng đưa ra tuyên bố phản đối.
“Bất kể phạm vi chính xác của các đạo luật sắp tới là gì, quyết định ngày hôm nay chắc chắn có một hậu quả: hạn chế quyền và địa vị của nữ giới với tư cách công dân tự do và bình đẳng” – ba vị thẩm phán viết.
Do phán quyết này, “ngay từ thời điểm thụ thai, người phụ nữ không có quyền nói đến nó. Tiểu bang có thể buộc phụ nữ đó phải mang thai cho đến ngày sinh, ngay cả khi bản thân cô và gia đình bỏ ra số tiền lớn” - các thẩm phán lập luận.
Ông Biden chỉ trích quyết định của Tòa án Tối cao
Theo Reuters, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chỉ trích phán quyết của Tòa án Tối cao hôm 24-6, nói rằng sức khỏe và tính mạng của phụ nữ Mỹ hiện đang bị đe dọa.
"Đó là một ngày đáng buồn cho tòa án và cho đất nước. Tòa án đã làm điều mà họ chưa từng làm trước đây, tước bỏ quyền lợi thiết yếu đối với rất nhiều người dân Mỹ - vốn đã được công nhận từ rất lâu" - ông Biden phát biểu.
Chủ nhân Nhà Trắng kêu gọi Quốc hội thông qua luật bảo vệ quyền phá thai, một đề xuất được cho là khó khả thi do sự chia rẽ đảng phái.
Ông Biden cho biết chính quyền Mỹ sẽ bảo vệ quyền tiếp cận của phụ nữ đối với các loại thuốc đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt, gồm thuốc tránh thai và thuốc phá thai, đồng thời phản đối việc hạn chế phụ nữ đến các bang khác để phá thai.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ – bà Nancy Pelosi - đã lên án quyết định này, nói rằng “Tòa án Tối cao do đảng Cộng hòa kiểm soát” đã đạt được “mục tiêu đen tối và cực đoan là tước bỏ quyền của phụ nữ trong việc đưa ra các quyết định về sức khỏe sinh sản”.
Phán quyết của Tòa án Tối cao hôm 24-6 được xem là một chiến thắng cho đảng Cộng hòa và những người bảo thủ vốn phản đối mạnh mẽ việc phá thai.
Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, Thủ tướng Anh Boris Johnson, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng giám đốc WHO - ông Tedros Adhanom Ghebreyesus - đã lên tiếng bày tỏ sự thất vọng trước quyết định của Tòa án Tối cao Mỹ.
Ngay sau khi phán quyết được đưa ra, một cuộc biểu tình lớn đã nổ ra bên ngoài tòa nhà của Tòa án Tối cao.
