12 con giáp gần như đã quá quen thuộc với mọi người, bởi đây là hệ thống chu kỳ được dùng trong các nền văn hóa Á Đông bao gồm Việt Nam; Trung Quốc; Hàn Quốc; Nhật Bản; v.v… Nói về nguồn gốc của 12 con giáp, nhiều tài liệu ghi chép lại cho rằng truyền thuyết này khởi nguồn từ Trung Quốc, còn có tên gọi khác là Can Chi. Cho đến nay, câu chuyện về vận mệnh 12 con giáp vẫn chưa bao giờ làm người khác hết hứng thú.
Có một điều mà nhiều người khi tiếp xúc với văn hóa này đều thắc mắc rằng tại sao Chuột lại là con vật được xếp đầu tiên trong 12 con giáp? Chuột nhỏ bé và không dũng mãnh như Hổ, nói về cống hiến cho con người sao có thể bằng Trâu? Đối với nền văn hóa Trung Quốc từ cổ chí kim lại càng không thể so sánh được với Rồng, các loài vật còn lại đều có lợi thế nhất định. Duy chỉ có chuột là người ta cho rằng có lẽ đây là may mắn của nó. Đã từng có rất nhiều câu chuyện truyền thuyết nhằm lý giải về điều này nhưng phổ biến nhất vẫn là câu chuyện về mối quan hệ giữa Mèo và Chuột.
Rất lâu rất lâu về trước, khi Ngọc Hoàng muốn lựa chọn 12 con vật để sắp xếp vào chu kỳ thời gian, ông đưa ra thông báo rằng việc lựa chọn không có yêu cầu gì đặc biệt. Chỉ cần đến trước sau đó thể hiện bản lĩnh của mình sẽ được lựa chọn.
Tất cả các loài vật đều muốn mình được lựa chọn, bởi vậy nên tất bật chuẩn bị đi từ sớm. Tự thấy bản thân nhỏ bé lại chẳng có điểm mạnh gì, điều này có thể khiến chuột không được lựa chọn. Tương truyền rằng mối quan hệ giữa Chuột và Mèo lúc ấy vẫn còn rất tốt. Nhưng Mèo có tật lười biếng thích ngủ, tính cách lại rất thành thật, nó nhờ Chuột đánh thức mình để cùng lên thiên đình báo danh.
Ngờ đâu Chuột nảy tính ích kỷ, lúc đầu đáp ứng ngay, nhưng sau đó nó suy nghĩ lại. Vốn chỉ có 12 vị trí, ai cũng đều muốn được nằm trong 12 con giáp, Mèo lại được nhiều người thích hơn Chuột, nếu cả hai cùng đi, Chuột nhất định sẽ không được chọn. Vậy là nó quyết định lẻn bỏ đi một mình.
Như dự tính, Trâu là con vật đến Thiên đình đầu tiên. Khi Ngọc Hoàng chuẩn bị đưa tên Trâu vào vị trí đứng đầu thì bất chợt nghe tiếng hét: “Tôi cũng là người đến đầu tiên!”. Nghe thấy giọng nói, Ngọc Hoàng bất ngờ và thấy kỳ lạ, nhìn kỹ lắm mới thấy hóa ra trên lưng Trâu là Chuột nhỏ bé. Ngọc Hoàng hỏi nó là ai, khi nghe nó báo danh và kể lại hành trình, Ngọc Hoàng đáp ứng để Chuột đứng đầu nhờ sự thông minh của nó.
Mèo lười thức dậy khi Ngọc Hoàng đã hoàn thành việc tuyển chọn. Biết mình bị lừa nên cho đến ngày nay, Mèo vẫn rất thù và ghét Chuột. Mỗi khi gặp Chuột sẽ đuổi bắt đến chết.
Đây là truyền thuyết gốc của Trung Hoa, tuy nhiên ở Việt Nam, câu chuyện này được biến tấu thành một dị bản khác có sự xuất hiện của Mèo. Theo đó, khi Mèo đến Thiên đình và tố cáo Chuột, đúng lúc ấy tiên nữ Hằng Nga lại cần một con vật canh giữ cung trăng, bởi vậy Ngọc Hoàng đã đồng ý thay thế Thỏ bằng Mèo.
Thế là Mèo được tham gia vào 12 con giáp với thứ tự như sau: Chuột, Trâu, Hổ, Mèo, Rồng, Rắn, Ngựa, Dê, Khỉ, Gà, Chó và cuối cùng là Heo.
