Dự án đầu tư xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc (Thạch Thất, Hà Nội) được Chính phủ phê duyệt năm 2002 với mục tiêu chính là xây dựng khu đô thị đại học hiện đại, tiên tiến bậc nhất Ðông Nam Á. Đây cũng sẽ là khu đô thị đại học liên hoàn thống nhất gồm 9 đại học thành viên, 8 viện, 13 trung tâm nghiên cứu, 4 trường THPT chuyên với quy mô hơn 41.000 sinh viên, học sinh.
Sau khi Chính phủ thông qua báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và đồng ý tổng vốn ước tính là 7.320 tỷ đồng, tháng 12/2003 lễ khởi công dự án Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc được tiến hành.
Tổng diện tích đất sử dụng của dự án là 1.000 ha, gồm 8 khu chức năng. Theo kế hoạch năm 2015, khu Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc sẽ hoàn thành và 100% đơn vị đào tạo được di dời lên cơ sở mới. Tuy nhiên, sau 15 năm khởi công, dự án Đại học Quốc gia tại Hòa Lạc mới hoàn thành được vài ba khu nhà gồm: nhà công vụ số 1; khu nhà của ban quản lý dự án, một ký túc xá đáp ứng chỗ ở cho 2.000 sinh viên, sau được chuyển cho Trung tâm Giáo dục quốc phòng khai thác.
Những con đường nhựa chạy dài khắp dự án, nhưng chưa dẫn tới đâu. Phần lớn diện tích đang bỏ trống, một hai công trình dự kiến xây mới có nền đất, không có vật liệu xây dựng.
Cỏ mọc um tùm trên vỉa hè của những con đường trải nhựa rộng rãi. 15 năm xây dựng với 8% số vốn đã được cấp (1.700 tỷ đồng), những con đường rải nhựa hiện vẫn chỉ dẫn đến phần lớn là đất trống bị cỏ cây phủ kín, rộng mênh mang.
Nhà công vụ số 1 (nhà khách Đại học Quốc gia Hà Nội) bao gồm các phòng họp với sức chứa 250 người, phòng hoạt động thể dục thể thao và khu phòng nghỉ tiêu chuẩn cao, nhìn ra bãi đất rộng đang được san ủi. Theo cán bộ an ninh, thi thoảng mới có vài hoạt động được tổ chức tại công trình đã xây dựng 10 năm này.
Khu ký túc xá số 4 đã làm được 5 dãy nhà ở sức chứa 2.000 người và một nhà ăn, từ giai đoạn 2003-2008. So với quy mô ban đầu là 21 tòa nhà, đáp ứng 8.000-10.000 chỗ ở, phần hoàn thiện này còn khá nhỏ.
Do chưa có giảng đường nào được xây lên để đưa sinh viên về học, Đại học Quốc gia Hà Nội từ năm 2015 đã giao cho Trung tâm Giáo dục quốc phòng và An ninh quản lý, khai thác sử dụng cơ sở vật chất khu ký túc xá số 4. Từ đó đến nay, khu vực này thường xuyên có khoảng 2.000 sinh viên của Đại học Quốc gia Hà Nội và các trường đại học khác lên học quốc phòng an ninh theo mô hình tập trung.
Mỗi phòng ký túc xá ở đây đặt 6 giường tầng, 10-11 sinh viên cùng ở. Khu vệ sinh, tắm giặt có đầy đủ trang thiết bị hiện đại.
Nhiều hộ dân trong khu vực giải tỏa dù đã nhận tiền đền bù, do chưa có khu tái định cư nên vẫn sinh sống tại khu đất của dự án. Họ ở trong những căn nhà phần lớn đã xuống cấp, nhưng không thể đầu tư sửa chữa lớn hay xây mới.
10 năm sau khi khởi công xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc, Thủ tướng phê duyệt đề án quy hoạch chung (tỷ lệ 1/2000) của dự án. Bản đồ quy hoạch mới (ảnh) được trưng bày ở lối đi.
Tổng nhu cầu vốn ước tính của dự án xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc được phê duyệt năm 2013 là 25.800 tỷ đồng, cao gấp 3,5 lần con số phê duyệt 10 năm trước. Trong số đó, 82,63% là vốn của nhà nước. Thời gian thực hiện đề án được kéo dài đến năm 2025.
Nền đất rộng 15.000 m2 của khu giảng đường Đại học Khoa học Tự nhiên, trường thành viên của Đại học Quốc gia Hà Nội. Cuối năm 2017, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận lại vai trò chủ đầu tư dự án từ Bộ Xây dựng sau 9 năm chuyển giao. Đầu năm 2018, trường khởi công xây dựng khu giảng đường này.
Đại học Quốc gia Hà Nội cũng được Thủ tướng (năm 2017) đồng ý ưu tiên cấp kinh phí và cho phép áp dụng cơ chế đặc thù cho dự án xây dựng tại Hòa Lạc, mục tiêu là đẩy nhanh tiến độ triển khai. Tuy nhiên, từ 2017 đến hạn hoàn thành dự án năm 2025 chỉ còn 8 năm là thách thức lớn đối với Đại học Quốc gia Hà Nội.
