Chiều 1/3, tại hội làng xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lào Cai nhộn nhịp, tấp nập người dân khu vực và thập phương tới đây vui chơi, giải trí. Điều đặc biệt, tại đây sẽ diễn ra lễ hội Ná Nhèm hay còn gọi là lễ hội “rước của quý” độc nhất vô nhị ở Việt Nam.
Được phục dựng vài năm gần đây, lễ hội Ná Nhèm diễn ra vào ngày 15 tháng Giêng, đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều người bởi lễ rước tàng thinh mặt nguyệt - sinh thực khí nam nữ kích thước “khủng”.
Hình ảnh nhiều người trong lễ hội Ná Nhèm.
Trước đó, lễ hội Ná Nhèm 2017, hình dáng, kích thước của tàng thinh được thu gọn hơn so với lễ hội năm trước. Tuy nhiên, theo các bô lão trong làng Mỏ, kích thước của tàng thinh năm nay vẫn lớn hơn rất nhiều so với lễ hội xưa.
Theo ông Hoàng Văn Chẩn, Bí thư xã Trấn Yên, Trưởng Ban chỉ đạo lễ hội xã Trấn Yên cho biết, lễ hội Ná Nhèm năm 2018, có thêm lễ dâng hương ở miếu Mỏ Vằn, dâng hương ở miếu Xa Vùn vào ngày 14-15 tháng Giêng (Âm lịch, tức ngày 1-2/3 Dương Lịch).
Tàng Thinh năm nay sẽ dài khoảng 1m, đường kính khoảng 20cm và nặng khoảng 60kg.
Nhiều hoạt động diễn ra trong ngày lễ hội.
Chia sẻ về Tàng Thinh và Mặt Nguyệt, ông Chẩn cho biết thêm, theo tục lệ, mỗi năm Tàng Thinh và Mặt Nguyệt sẽ được làm mới bởi năm trước đã siêu hóa.
“Năm nay, Tàng Thinh và Mặt Nguyệt sẽ do các cụ bô lão trong xã làm. Theo các cụ tiết lộ, Tàng Thinh và Mặt Nguyệt sẽ có mẫu giống năm 2016. Tàng Thinh năm nay sẽ dài khoảng 1m, đường kính khoảng 20cm và nặng khoảng 60kg”, ông Chẩn thông tin.
Ông Chẩn cho biết thêm, Lễ hội năm nay có tổ chức hội xuân và chương trình giao lưu đá bóng trong ngày 14/1 (âm lịch). Đồng thời, các làng vẫn dựng hội trại để vui chơi xung quanh khu lễ hội.
Trai gái trong chương trình văn nghệ ở lễ hội tối ngày 1/3.
Nhiều người dân bản địa thích thú trong ngày hội.
Được biết, Lễ hội Ná Nhèm là nghi thức, nghi lễ thờ cúng Thành Hoàng, đức thánh Cao Sơn Quý Minh, thờ Đức vua Miêu Tĩnh và Đức vua Cao Quyết, gắn liền với sự tích đánh giặc giữ làng và các hoạt động văn hóa, trò chơi, trò diễn của người Tày.
Theo lời kể của các cụ bô lão thì xưa có một toán giặc Tấc Tài Ngàn - hay còn gọi là giặc răng đỏ - đến chiếm đóng tại ngôi miếu thờ Thành hoàng Đức Cao Sơn ở sườn đồi Khau Dạ Háy (xã Trấn Yên, Bắc Sơn, Lạng Sơn). Chúng bắt con gái của dân làng lên giặt giũ, nấu ăn, ban đêm thắt miệng túi cho bọn chúng ngủ.
Lũ giặc còn làm một cái trống to, đêm xuống, chúng bắt các cô gái dắt dê lên mặt trống để giẫm tạo ra âm thanh dồn dập như xông trận làm dân làng hoang mang lo sợ. Ban ngày, chúng xuống làng giết người, cướp bóc của cải khiến dân làng căm phẫn.
Để giết giặc, dân làng đã bày mưu cho các cô gái phục vụ buộc miệng túi thật chặt khi giặc ngủ rồi làm ám hiệu cho dân làng biết để lên diệt giặc, quăng xuống suối Phai Huấn.
Sau khi bọn giặc chết không lâu thì trong làng xuất hiện dịch bệnh lạ, làm nhiều người và vật nuôi bị chết, hạn hán xảy ra liên miên. Tại gần ngôi miếu Xa Vùn xuất hiện một tổ ong chúa rất lớn, hễ người và gia súc đi qua đều bị ong đốt chết.
Thầy mo cho rằng giặc chết vào giờ linh không được cúng tế cho ăn nên chúng quậy phá. Thời gian sau, dân làng đã tổ chức lễ hội Ná Nhèm cúng tế Thành hoàng và tục hèm đánh trận mô tả lại quá trình chống giặc.
