Ngày 15/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Giáo dục sửa đổi. Tại đây, nhiều đại biểu quốc hội cũng đã bày tỏ ý kiến của mình quanh một số vấn đề còn vướng mắc tại dự thảo luật này.
Mở đầu phiên làm việc, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tuấn Anh (đoàn Long An) cho rằng:
“Qua nghiên cứu luật Giáo dục (sửa đổi) tôi nhận thấy có nhiều vấn đề lớn mang tính bao trùm hệ thống giáo dục, khi luật Giáo dục (gốc) được ra đời sau luật chuyên ngành và luật Giáo dục (sửa đổi). Ở đây, tôi góp ý 2 vấn đề về dự án luật Giáo dục (sửa đổi) lần này như sau:
Thứ nhất, luật Giáo dục quy định các vấn đề chung của giáo dục, các luật chuyên ngành phải được xây dựng trên cơ sở luật Giáo dục.
Hiện dự án luật Giáo dục (sửa đổi) còn nhiều vướng mắc về luật Giáo dục đại học như mục tiêu giáo dục đại học, hội đồng trường tư thục, hoạt động không vì lợi nhuận…
Qua rà soát tôi nhận thấy Luật Giáo dục có ít nhất 16 nội dung được sửa đổi, bổ sung có liên quan mật thiết đến Luật Giáo dục đại học.
Cụ thể tại các điều: 4, 6, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 46, 51, 52, 53, 54, 59 và 60. Ngoài ra, nếu Luật Giáo dục (sửa đổi) được thông qua, Luật Giáo dục đại học phải chờ đến khi Luật Giáo dục (sửa đổi) có hiệu lực mới thực hiện được, nếu không sẽ trái luật. Tôi kiến nghị xem xét lại vấn đề này.
Thứ hai, về hệ thống giáo dục tại Điều 5. Tôi bắt đầu bằng nội dung nêu trong Nghị quyết 29.
Cụ thể nghị quyết nêu: “Đổi mới hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ giữa các phương thức giáo dục, đào tạo, hội nhập quốc tế”. Tuy nhiên, quy định như dự thảo Luật Giáo dục tôi thấy chưa thể chế hóa được nội dung rất quan trọng này”.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tuấn Anh (đoàn Long An) nêu ý kiến (Ảnh: quochoi.vn)
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tuấn Anh chỉ ra 3 nội dung. Cụ thể:
Một là chưa hội nhập quốc tế về giáo dục đào tạo. Phân loại giáo dục theo chuẩn quốc tế của UNESCO viết tắt là ISCED 2001 thì các trình độ sơ cấp và trung cấp quy định cho giáo dục nghề nghiệp trong dự thảo Luật Giáo dục là không tương ứng với bất kỳ một cấp độ nào của phân loại này.
Ví dụ, đối với trình độ trung cấp, tùy theo trình độ học vấn đầu vào của người học, nếu người học đã tốt nghiệp phổ thông trung học cơ sở thì chỉ đạt cấp độ 2 của phân loại, vì thời gian đào tạo ngắn. Nếu người học đã tốt nghiệp phổ thông trung học thì đã đạt cấp độ 4 của phân loại.
Nhưng theo dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi), cả 2 đối tượng nêu trên đều có cùng một trình độ. Ngoài ra, phân loại này cũng quy định trình độ cao đẳng phải thuộc về giáo dục đại học, trong khi dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi) thì cao đẳng không được xem thuộc giáo dục đại học.
Nên phát động cuộc thi viết sách giáo khoa trong giáo viên phổ thông
Hai là chưa có sự phân luồng học sinh sau trung học cơ sở. Thực tế người học không có hướng đi lên cho dù là cao đẳng, vì muốn học lên cao đẳng còn cần có bằng tốt nghiệp phổ thông.
Do đó, nếu quy định như dự thảo luật sẽ giống như từ trước đến nay, tức là sau trung học cơ sở người học có thể đi vào trung học phổ thông, sau trung học phổ thông người học có xu hướng đi vào đại học.
Vì vậy, đi vào cao đẳng sau này sẽ rất khó học tiếp lên đại học do cấu trúc của 2 trình độ này khác nhau.
Điều này có thể được xem là một trong những nguyên nhân tạo ra cơ cấu nguồn lực bất hợp lý, đó cũng là một trong những lý do cử tri cả nước và đại biểu Quốc hội đã chất vấn rất nhiều về việc sinh viên tốt nghiệp đại học mà không có việc làm, gây lãng phí cho xã hội.
Ba là chưa đảm bảo tính liên thông, tính mở của hệ thống giáo dục. Theo phân loại quốc tế về giáo dục cho thấy hầu hết hệ thống giáo dục của các nước phân thành các cấp độ từ 0 đến 8, tương ứng với giáo dục mầm non, tiểu học, trung học bậc thấp, trung học bậc cao, trung học, cao đẳng, cử nhân hoặc tương đương, thạc sĩ hoặc tương đương, tiến sĩ hoặc tương đương.
Từ cấp độ 2 đến cấp độ 4 được coi là cấp độ giáo dục phổ thông, với các trình độ giáo dục được chia làm 2 hướng là giáo dục phổ thông và giáo dục nghề.
Từ cấp độ 5 đến 8 được gọi là cấp độ giáo dục đại học, với các chương trình giáo dục được chia làm 2 hướng, hàn lâm, hướng nghề nghiệp ứng dụng và hướng chuyên nghiệp.
Quy định như vậy tạo sự thuận tiện trong việc chuyển trường cũng như chuyển từ chương trình giáo dục này sang chương trình giáo dục khác hoặc chuyển từ chuyên ngành đào tạo này sang chuyên ngành đào tạo khác.
Nói cách khác là tạo ra cơ chế liên thông trong toàn hệ thống. Nhờ vậy người học có thể dễ dàng học được chương trình phù hợp nhất, tùy thuộc vào sở thích, năng lực cá nhân hoặc biến động trong thị trường nhân lực.
Tuy nhiên, dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi) đang quy định khối giáo dục nghề nghiệp nằm ở vị trí giáo dục trung học, dưới giáo dục đại học, nếu người học muốn dự tuyển vào cao đẳng phải đồng thời vừa có bằng trung cấp, vừa có bằng trung học phổ thông hoặc đã học và đạt đủ điều kiện khối lượng kiến thức văn hóa phổ thông trung học phổ thông.
Các trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng trong khối giáo dục nghề nghiệp cũng không có sự liên thông thật sự.
Bộ trưởng Giáo dục được quy định việc thực nghiệm phương pháp giáo dục mới
Nếu người học muốn từ cao đẳng chuyển lên đại học cũng gặp nhiều khó khăn vì có sự khác nhau về cấu trúc chương trình đào tạo do hai cơ quan quản lý khác nhau.
Người học đại học, sau đại học không có sự phân biệt rõ bởi trình độ, văn bằng như định hướng đào tạo như các đại biểu đã nêu.
Điều này là một trong những nguyên nhân dẫn đến không thực hiện được phân luồng trung học cơ sở trong nhiều năm qua. Việc chưa tạo ra cơ chế liên thông trong toàn hệ thống, làm cho nhiều học sinh thường chọn học lên đại học thay vì con đường khác.
Từ những phân tích nêu trên, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tuấn Anh kiến nghị dự thảo Luật Giáo dục cần được chỉnh sửa theo hướng quy định tại khoản 2 Điều 5, cụ thể là về phân hệ các trình độ đào tạo của hệ thống giáo dục quốc dân, bao gồm:
a. Giáo dục mầm non, có nhà trẻ và mẫu giáo,
b. Giáo dục tiểu học.
c. Giáo dục trung học có trung học cơ sở và trung học toàn phần. Trung học toàn phần bao gồm 2 luồng: trung học phổ thông và trung học hướng nghiệp
d. Giáo dục nghề có dạy nghề sơ cấp, dạy nghề trung cấp và dạy nghề cao cấp.
e. Giáo dục đại học đào tạo trình độ cao đẳng, trình độ cử nhân và tương đương, trình độ thạc sĩ và tương đương, trình độ tiến sĩ và tương đương.
“Nếu dự thảo luật được quy định theo hướng như vậy thì sẽ thể chế hóa được Nghị quyết 29, Nghị quyết 19. Tạo ra hình hài của một hệ thống giáo dục mở, theo đó thể hiện rất rõ ràng sự phân luồng người học sau trung học cơ sở và trung học phổ thông cũng như tính liên thông mỗi luồng cho tới trình độ cao nhất. …”, Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh.
