Nằm khá xa trung tâm thành phố, trên trục đại lộ Nguyễn Văn Linh đoạn quận 8 tiếp giáp với huyện Bình Chánh, có một khu ổ chuột đã tồn tại từ nhiều năm nay. Có khoảng 30 hộ gia đình đang sinh sống và làm việc tại đây, đa phần họ đến từ các tỉnh miền Tây Nam Bộ lên TP HCM tìm kế sinh nhai. Một phần nhỏ là cư dân từ miền Trung vào làm thuê kiếm sống. Cuộc sống vất vả khiến những đứa trẻ trong xóm không có điều kiện học tập và sinh hoạt như các bạn đồng trang lứa.
Các hộ dân sinh sống chủ yếu bằng nghề trồng bèo và rau nhút. Số ít nhà có điều kiện thì thuê các hồ nước xung quanh để trồng rau. Nhưng nhìn chung, đa số những người trong xóm đều đi làm công kiếm sống. Cứ mỗi 1kg rau nhút người nông dân thu được 15 ngàn đồng, còn người làm công nhận được 3 ngàn đồng.
Cuộc mưu sinh vất vả khiến trẻ em trong xóm sớm biết phụ giúp gia đình. Ngoài giờ học, các em tranh thủ phụ ba mẹ các công việc đồng án.
Em Cường (12 tuổi) giúp mẹ lặt rau chuẩn bị cho buổi cơm tối trong lúc chờ ba mẹ đi làm công về.
Cả xóm có gần 15 trẻ trong độ tuổi đi học, tuy nhiên chỉ có một vài em được đến trường vì cuộc sống của đa số các hộ gia đình ở đây còn nhiều khó khăn.
Thế nhưng các trường hợp được đi học cũng chỉ theo học đến lớp 5 rồi nghỉ, phụ giúp gia đình làm kinh tế. Hầu như chưa có đứa trẻ nào trong xóm hoàn thành được chương trình giáo dục phổ thông.
Khoảng sân trước xóm là thiên đường vui chơi của đám nhỏ. Chiều chiều, sau khi công việc đã hoàn tất, đám trẻ lại tụ tập ra đây để vui chơi với những trò tưởng như đã bị quên lãng ở thành phố này.
Những trò chơi đơn giản trên mảnh đất khô cằn đầy sỏi đá nhưng đem lại cho bọn trẻ những niềm vui to lớn và vô cùng trong trẻo.
Khó khăn, vất vả may mắn vẫn không làm các em mất đi sự tinh nghịch, hồn nhiên của tuổi thơ.
Cô bé học sinh lớp 2 này đang tranh thủ vừa ăn cơm chiều vừa ủng hộ cho anh trai mình trong trò chơi trốn tìm.
Bé Minh đã hơn 10 tuổi. Cậu có đôi mắt hí và cái miệng luôn nói cười khá đáng yêu. Minh hồ hởi kể: “Hôm bữa có mấy anh đến xóm cho tụi em bánh kẹo đó anh, đã dễ sợ”. Rồi cậu nhóc quay sang giỡn với chú chó nhỏ. “Nó là cục cưng của em” - cậu nói vậy.
Bé Trà My (6 tuổi) con gái út của chị Nguyệt (quê ở Nghệ An) - một gia đình thuộc diện khó khăn nhất xóm.
Chị Nguyệt tâm sự: “Cha của hai đứa nhỏ ham mê cờ bạc rượu chè, rồi bỏ 3 mẹ con. Thấy hai đứa nhỏ sống thiếu thốn cả tình thương lẫn vật chất tôi buồn lắm, nhưng chỉ biết cố gắng làm hết sức để có tiền trang trải cho cuộc sống. Ngày nào 3 mẹ con có đủ cái ăn là mừng ngày đó…”.
Ánh mắt buồn đến khó tả của một đứa trẻ ở khu ổ chuột.
Màn đêm len lỏi về trên từng mái nhà, đến từng bữa cơm tạm bợ của lũ trẻ.
Trời tối, khi đám trẻ trước sân giải tán các trò chơi là lúc Trà My và chị gái trở về nhà để chuẩn bị cho bữa ăn tối.
Cha mẹ luôn tất bật từ sáng đến tối mịt, thế nên các em phải luôn tự lập từ rất nhỏ.
Bữa cơm của Trà My chỉ duy nhất một nồi canh chua rau nhút, không cá - không thịt hay bất kì một cái gì khác. Nhưng với gia đình My, “đủ ăn đã là mừng”.
Bé Thư chị của Trà My trước đây học đến lớp 4 thì nghỉ. Là chị lớn nên Thư luôn thay thế mẹ làm các công việc nhà. Sau khi mọi thứ hoàn tất, cô bé tự vệ sinh cho mình bằng dầu gội đầu là nước rửa chén.
Sống trong môi trường thiếu nguồn nước sạch nên các em luôn ý thức được việc phải tiết kiệm nguồn nước. Mỗi ngày 2 chị em ở nhà chỉ được xài một thau nước như quy định của mẹ giao.
Sớm bước vào cuộc mưu sinh cùng gia đình nên các em cũng sớm già dặn hơn so với cái tuổi thật.
Trong những căn nhà tồi tàn, đám nhỏ vẫn sống, vẫn phát triển và sẽ trưởng thành. Thế nhưng việc thiếu thốn cái ăn, cái mặc - không được học hành và bảo vệ đúng cách khiến cho tương lai của chúng tối tăm như chính cái màn đen đang bao trùm lên khu ổ chuột mỗi khi chiều tàn.
Chúng tôi hỏi: “Em có ước mơ gì không nhóc?”. Thằng nhóc trả lời: “Dạ, em không biết… “.
Ở cái xóm nhỏ ấy, cái nghèo ngấm vào da thịt, như một vòng lẩn quẩn. Thương cho tương lai vô định của những đứa trẻ vô tư…
