Underground bao gồm các thể loại âm nhạc không chính thống, và thường có những khác biệt với những thể loại âm nhạc đương đại, quá mới lạ cho thính giả thông thường. Nhạc underground thường có xu hướng thể hiện những khái niệm thông thường, coi trọng tính chân thực, sự riêng tư, được tự do sáng tạo, trái với các bài hát có tính thương mại cao, và tính cá nhân cao của mỗi nghệ sĩ, thường không đi theo những xu thế hiện thời.
Những ca sĩ thuộc dòng nhạc này thường hoạt động tự do, hoạt động trên Internet, không có những hoạt động như chạy show, quảng bá trên các phương tiện thông tin báo chí, phát hành album. Hầu hết trong thế giới nhạc underground hội tụ những người mê ca hát, hát theo niềm đam mê của họ. Họ hát và sáng tạo âm nhạc với sở thích và sự tự do, không có sự ràng buộc về thương mại, cũng không cần chạy theo những xu hướng của thị trường, không cần phải chạy theo những thị hiếu của khán giả.
Ở Việt Nam Underground bắt đầu phát triển mạnh mẽ vào những năm 2000 và kéo dài cho đến tận bây giờ. Thê hệ đầu của dòng nhạc này khi mới cao trào không thể không nhắc đến những cái tên thuộc Space Speaker hay LadyKillah. Soobin, Justatee, Kimmese, BigDaddy, Cường Seven, Rhymastic, Sơn Tùng M-TP,…là những cái tên nổi trội từ thời thời đầu khi underground du nhập về Việt Nam và Space Speaker hiện tại là hội underground lớn nhất nhì. Cũng không ít những nghệ sĩ nổi tiếng hiện giờ xuất thân từ những hội underground như Phương Ly, Sơn Tùng M-TP, Soobin Hoàng Sơn,…
Ngoài những cái tên trong Space Speaker thì những ca khúc từng một thời nổi đình nổi đám như Thu cuối (Yanbi, Mr. T, Hằng Bingboong), Tình yêu màu nắng (Big Daddy, Đoàn Thúy Trang),… còn có sức hút hơn những ca khúc thị trường khác. Thế nhưng sau những bản hit đó, underground bắt đầu có dấu hiệu bão hòa và thế hệ thứ hai xuất hiện, thổi một làn gió mới cho dòng nhạc này không thể không kể đến những cái tên như Đen Vâu, Da Lab, Bệt Band, Lộn Xộn Band, Ngọt, Vũ.,…
Quay trở lại với định nghĩa về underground để chứng minh rằng dòng nhạc này và cả những nghệ sĩ đang sống cùng với nó đã biến đam mê thành hành trình truyền cảm hứng như thế nào. Đúng như sự tự do sáng tạo và đưa thực tế vào trong âm nhạc, 2 mấu chốt đó khiến underground trở nên có sức lan tỏa cộng đồng mãnh liệt.
Khi bước vào thế giới underground thì chỉ những người trong thế giớ đó mới biết mình đang làm cái gì, đang cống hiến những gì và mong mỏi đứa con tinh thần của mình có sức lan tỏa ra sao. Như Đen đã từng chia sẻ: “Ba mẹ em chắc chắn bất ngờ lắm. Từ những ngày đầu Đen thu âm ở nhà những người hàng xóm luôn than phiền tôi hát nhạc gì đây. Và hy vọng là hàng xóm sẽ hiểu em đang làm gì”. Với xuất phát điểm là một người công nhân vệ sinh mô trường, âm nhạc truyền cảm hứng quả là thứ xa vời với Đen Vâu, nhưng nhờ đam mê không bao giờ tắt, nhờ những lời than phiền trở thành động lực giờ đây Đen trở thành một trong những nghệ sĩ underground có tầm ảnh hưởng sâu sắc đến giới trẻ.
Vì sao Đen lại đạt được thành công như vậy? Vì trong chính chất nhạc của anh là sự thành khẩn, là những tâm tư đè nặng bấy lâu chất lên thành lời nhạc và còn tiếng nhạc cất lên từ tâm hồn tự ti trước đây của Đen. Tự ti - một thế lực vô hình đã “dìm chết” bao nhiêu tuổi trẻ của con người, cùng vì hai từ “tự ti” đó mà một số bộ phận giới trẻ đánh mất cơ hội, đánh mất thanh xuân của chính mình. Từ những ngày Cô Gái Bàn Bên nói về sự mơ mộng và cảm xúc không tên của hai con người trong một không gian đến Anh Đếch Cần Gì Nhiều Ngoài Em kể về câu chuyện chàng trai mang cả trái tim đánh đổi để được yêu cô gái nhưng dù cho cố gắng ra sao thì khi “mà em trẻ và đẹp, em lại không dành cho anh”; Đen Vâu luôn truyền tải đến người nghe một cảm hứng cuộc sống rất rõ ràng.
Ngoài ra, Lộn Xộn Band cũng là cái tên underground đáng để nói đến về hành trình truyền cảm hứng này. Các thành viên đã từng chia sẻ: “Nếu đã theo dõi âm nhạc của tụi mình thì chắc nhiều người cũng biết đến những ca khúc như: Trên những chuyến xe qua (kể về tuổi thơ của cậu bé với những chuyến xe đi qua trước cửa nhà của bố và mẹ) hay Những mùa xuân bỏ lại (vào vai một người lính thanh niên xung phong viết tặng người vợ đã mất).”
Họ đến Sing My Song một lần với mục đích hết sức giản đơn là mang âm nhạc của Lộn Xộn đi khắp mọi nơi. Từ tập đầu lên sóng, Người Yêu Tôi Không Có Gì Để Mặc đã phản ánh thực tế tình trạng của những “bánh bèo” thời hiện đại. Lộn Xộn đã giành ngôi vị quán quân của mùa Sing My Song thứ 2 nhờ sự thực tế, tự do sáng tạo mà cái gốc underground vẫn luôn có để sáng tác ra những bài hát mang tính lan tỏa sâu rộng đến người nghe.
Hay như Da LAB với Thanh Xuân vô cùng nổi bật: “Sức sống của Thanh xuân và độ lan tỏa của ca khúc đó chính là vì chất liệu và chủ đề của nó. Nhiều người đắn đo rất nhiều về hai chữ “Thanh xuân”. Trong một thị trường âm nhạc xuất hiện quá nhiều ca khúc thì tự dưng có một Thanh xuân vừa đủ, nhẹ nhàng, không gay gắt quá và cũng không “sến súa” quá.”
Câu chuyện về Thanh Xuân của Da LAB chẳng đơn thuần như trong suy nghĩ của mỗi bạn trẻ về học đường, về tình yêu bồng bột mà đó là câu chuyện do: “chúng tôi cảm thấy… già rồi. Mọi người hay nghĩ nhạc của Da LAB nó hơi trẻ con nhưng thực chất chúng tôi cũng đều khá lớn tuổi. Trải qua nhiều giai đoạn của cuộc sống từ khi còn trẻ đến khi trưởng thành và bây giờ là lập gia đình ổn định rồi thì chúng tôi hồi tưởng lại quãng thời gian thanh xuân và đây cũng là ca khúc mà chúng tôi muốn dành tặng cho vợ của mình.”
Chẳng riêng gì Thanh Xuân hành trình truyền cảm hứng của Da LAB còn có hẳn một show diễn mang tên Tử Tế Show. Cái tên Tử Tế Show ra đời đơn giản là đề cao anh em sống tử tế với nhau, sâu xa là hướng đến làm âm nhạc tử tế, nâng cao chất lượng âm nhạc lên và hướng đến sự tích cực. Ban đầu show diễn đã hứng chịu không ít sự miệt thị của chính cộng đồng rap. Lúc đó, kinh phí tổ chức không có, chuyện xin nhà tài trợ thực sự là hão huyền, Da LAB và anh em cứ mày mò, tự huy động. Quan trọng nhất, theo Kào: “Là tập hợp được những người cùng chí hướng để mỗi năm lại hoành tráng hơn , nhạc hay hơn, chất hơn, đông hơn, khán giả mua vé xứng đáng hơn.”
Tử tế show năm đầu tiên được làm ở một quán karaoke trên đường Đê La Thành mà bây giờ trở thành hầm gửi xe. Mặc dù “vào của tự do và đồ uống tự lo” nhưng năm đó gộp cả người đến và người hát lại chỉ lèo tèo vài chục. Năm thứ hai, bán vé vào cửa 30.000 đồng là quyết định vật vã vì sợ không ai đến xem. Cuối cùng cũng kín chỗ nhưng mới khoảng 300-400 người. Cứ thế qua mỗi show diễn theo từng chủ đề số người tham dự ngày càng tăng, mùa thứ sáu giá vé là 160.000 đồng bán hết 2.000 vé chỉ vỏn vẹn trong 3 ngày.
Bạn còn nhớ bản hit Là Con Gái Thật Tuyệt ngày nào của Lê Cát Trọng Lý? Đúng như ý nghĩa giản dị của tựa đề, ca khúc này truyền động lực tích cực đến giới nữ vì con gái cũng có thể làm được những điều phi thường. Lê Cát Trọng Lý thuộc thế hệ underground đời đầu nhưng về âm nhạc và lối sống của cô vẫn luôn mang một luồng gió mới qua từng năm.
Điều mà Lê Cát Trọng Lý mang lại cho underground chính là hành trình của Khù Khờ Tour. Theo Lê Cát Trọng Lý, đây là tour phục vụ cộng đồng ở 3 mảng: âm nhạc, sức khỏe và bèn vững về môi trường; một phần nào đó có thể lan tỏa đến các bạn trẻ. Những chuyến đi của Khù Khờ Tour đã bắt đầu cách đây hơn 4 năm. Suốt từ đó đến bây giờ, dấu chân của Khù Khờ đi qua mang lại biết bao hi vọng cho những mảnh đời khó khăn.
“Khi mình tốt đẹp thì tự nhiên tập thể cũng sẽ tốt đẹp” và đó là lời nói mà Lê Cát Trọng Lý đúc kết được qua hành trình Khù Khờ của mình. Khi được hỏi về ý nghĩa cái tên Khù Khờ, nữ ca sĩ chia sẻ: “Tôi thích những người khù khờ. Tiêu chí chọn người của tôi là những người giỏi nhưng có tính cách trong sáng. Tôi thích người thông minh nhưng ngốc hơn người khôn mà không thông minh. Xã hội ngày nay đang đề cao những người khôn ngoan. Tôi nghĩ quan điểm như vậy làm những người có phẩm chất tốt đẹp, trung thực, thẳng thắn thường bị đánh giá thấp. Khù khờ với tôi là những người thông minh, nhưng họ không dùng trí thông minh của mình để tư lợi mà dùng nó vì những mục đích tốt đẹp khác.”
Như vậy đó, hành trình của underground từ những lời dè bỉu của thị hiếu người nghe cho đến hành trình chinh phục và lan tỏa đến cộng đồng không chỉ dừng lại ở những cái tên kể trên mà hàng chục những cái tên khác đã, đang thực hiện điều đẹp đẽ… thông qua âm nhạc đầy sự tự do sáng tạo của mình. Những góc nhìn xã hội giờ đây có thể hóa thành những bản nhạc lạ tai nhưng vẫn đầy sức hút qua bàn tay của những nghệ sĩ underground. Và, giờ đây Underground không chỉ đơn thuần là âm nhạc mà đó còn là cả một hành trình truyền cảm hứng.
Đọc