Bảy giờ tối, chị Ái Diễm gửi cho tôi bức ảnh đoàn lô tô hiu hắt: “Bây giờ vẫn chưa có khách nè em”. Hơn 20 năm theo nghề, cuộc đời chị là đầy ắp những thăng trầm, gói ghém trong đó là bao lần khóc cười với khán giả. Sau tất cả, chị vẫn mong muốn mình được thoa son, kẻ mắt, khoác lên mình bộ đồ thật đẹp và rồi lấy giọng ngân câu đầu tiên… Cuộc đời chị, đẹp mà buồn.
‘Cái máu của mình nó vậy…’
Đó là cách giải thích vừa ngô nghê, vừa hài hước mà vừa đau xót của chị. Mười mấy tuổi, chị theo đoàn. Lúc đó, hội chợ về xứ chị mang theo biết bao niềm vui cho đám trẻ con. Chị mê mẩn khi thấy các cô đào trang điểm, mặc quần áo đẹp rồi hát trên sân khấu. Lân la bán vé phụ, làm quen… rồi chị yêu nghề hồi nào không hay. Một ngày, chị quyết định bỏ nhà theo đoàn.
“Chị biết cái máu của mình nó vậy. Chị để tóc dài, bận đồ con gái mặc cho bao lời dị nghị. Mỗi lần về thăm nhà, chị bị cha và các cậu đánh, xởn tóc, không cho đi hát và bắt cưới vợ. Rồi chị lại bỏ đi, mỗi lần nhớ mẹ, về thăm nhà là lại bị đánh. Nó như một vòng tròn lẩn quẩn mà chị không thể thoát ra được. Lần cuối cùng chị bỏ đi là kéo dài gần 6, 7 năm trời. Lúc đó nghe tin mẹ mất chị mới về nhà, đau đớn không kể xiết”, chị tâm sự.
Cái nghề là máu, là tim của chị. Thời gian đầu khi lô tô thịnh hành, chị cực lắm nhưng vui biết bao nhiêu. Một vòng lô tô chị được trả 15 nghìn đồng. Có những đêm ngủ dưới trời mướt sương, có mùa lũ nước tràn vào sân bãi… cực vậy mà chị vẫn hát. Chị kể: “Cái máu của chị nó vậy. Đêm nào đứng trên sân khấu mà nhìn xuống không có khán giả là lòng mình buồn rười rượi. Nhiều lúc chị cũng chạnh lòng, vì gia đình mình khổ quá nên không hỗ trợ được gì. Ví dụ như người ta có ba mẹ, anh chị em giàu có giúp đỡ được phần nào. Mà mấy chuyện tủi thân này không bao giờ quật ngã được chị”.
Một trái tim yêu nghề
Sau bao năm tháng theo đoàn, chị gặp được anh. Khi ấy, anh là chàng trai trẻ mê trống, yêu tiếng hát của cô đào Ái Diễm. Anh quyết định theo chị mặc gia đình ngăn cấm, hàng xóm dị nghị. “Hồi đó, má ổng nói bao nhiêu đứa con gái mày không chọn, đi ở với bóng chi vậy. Ổng nói lại rằng, chỉ khi ở với chị, ổng mới cảm thấy đủ đầy tình thương, được quan tâm, chăm sóc. Rồi tụi chị ở được với nhau tới giờ”. Chị lui tới thường nên dần dà gia đình chồng cũng quý chị. Ngày má ảnh sắp mất, bà nắm tay chị và nói: “Chỉ có con là lo được cho nó thôi”. Suốt những năm tháng ở bên nhau, có lúc hai đứa chia tay 4,5 tháng rồi ảnh lại quay về.
Thương nhau thời gian, anh chị quyết định mở đoàn lô tô. Đoàn ra đời trong sự gói ghém, dành dụm của anh chị. Không đủ vốn nên mỗi ngày chị lại mang về một món đồ. Hôm nào “trúng bến”, có lời, chị mua cái thùng loa, khi khác đủ tiền thì mua thêm nhà phao... “Cuốn chiếu” vậy mà cũng xong được cái đoàn.
Khi internet lên ngôi, lô tô trở nên thoái trào, anh chị cũng không thể gồng gánh đoàn thêm được nữa. Bán đoàn là một quyết định khiến chị đau lòng suốt thời gian dài. Hai vợ chồng mướn nhà, ông xã đi thu mua phế liệu, chị đi hát đám cưới, làm ô-sin, giặt đồ mướn… Tối về ngơi nghỉ, chị vắt tay lên trán và nhớ quay quắt sân khấu. “Hay là mình mở lại”, chị nói với ông xã.
Rồi hai vợ chồng lại “cắt củm” để dành, hồi phục lại đoàn lô tô của mình. Chị hát mướn được 400 nghìn để mua bóng đèn, hôm nào trúng bến lời được 1, 2 triệu chị để dành lợp mái tôn. Ông xã cũng phụ chị vá lại cái nhà phao, kê ngọn đèn… cứ vậy mà hai vợ chồng đùm bọc nhau sống.
Suốt 12 năm trời, chị đã có 3 lần mở đoàn rồi lại đóng. Đỉnh điểm là đợt dịch vừa rồi, chị phải bán xe để có tiền trang trải cho đoàn. Mỗi ngày đi chợ 200 nghìn, 8 con người chở che nhau mà sống. Có những lúc chết đến 5,6 bến khiến chị kiệt sức, hát xong không đủ tiền xe vận chuyển hàng đi bến khác, chị phải mượn thêm tiền. Chị tâm sự: “Khổ tới đâu thì khổ, chứ chị vẫn bám. Chị không bỏ cái nghề này được. Vừa rồi, chị được người ta cho gạo, ông xã đi chài cá để cả nhà sống qua mùa dịch. Chị muốn được đứng trên sân khấu, được hát, nhiêu đó thôi làm gì cũng cam lòng. Hoặc mai này khi chị nhắm mắt, chị muốn trút hơi thở cuối cùng ở sân khấu”.
Những cái Tết xa xứ
Tôi được chị dẫn dắt qua những câu chuyện buồn vui, đời và nghề. Đó là những phác thảo chân thật nhất của một người nghệ sĩ lô tô. “Có lúc chị đứng trên sân khấu, nghe người ta xì xào về mình là bê đê, bóng… Chị quen rồi, cuộc đời của mình là vậy”, chị bộc bạch.
Mỗi năm, chị chỉ có được mùa Tết để có khán giả lui tới đông hơn. Chị đón Tết xa xứ gần 20 năm nay, vậy mà chị chưa bao giờ quen với nó, vẫn chạnh lòng, ngậm ngùi khi thấy gia đình người ta sum họp, đoàn viên. “Từ ngày theo đoàn, chị chưa từng biết mua đồ Tết là gì, ăn bữa cơm tất niên ra sao… Nhiều lúc nhìn gia đình người ta quây quần, chị muốn rơi nước mắt. Chỉ mong ngày qua mau mau để vơi bớt nỗi cô đơn’, chị nói trong ngậm ngùi.
Hồi trẻ, có khi cha mẹ ở nhà, chị phải đi hát ngày Tết cho người ta. Dành dụm được tiền, chị sẽ mua bộ đồ để hát dịp Tết. Đối với chị, lên sân khấu là phải chỉn chu, sạch sẽ để tôn trọng khán giả. Người ta thấy vui, mình mới thấy có cảm hứng hát. Chị kể, mình không có của cải, nhưng chị hãnh diện khi được đứng trên sân khấu phục vụ khán giả.
Chị, khiến tôi tin vào cái tâm của những người làm nghề tử tế, yêu nghề bằng trái tim và sống với nó đến hơi thở cuối cùng. Để mỗi đêm diễn, chị được mặc chiếc đầm nhung đỏ xinh đẹp, chào mời khán giả: “Xin chào quý cô bác, anh chị đã đến với đoàn lô tô của chúng em…” rồi những vòng lô tô cứ xoay tròn, xoay tròn…
Mời quý độc giả đón đọc chuyên đề Những cái Tết đặc biệt của nghệ sĩ lô tô trên SAOstar số đặc biệt mừng xuân Tân Sửu.
Bài 1: Nghệ sĩ Lộ Lộ: 'Lô tô là cuộc đời, ăn Tết cùng khán giả là một hạnh phúc'
Bài 2: Nghệ sĩ lô tô Ái Diễm: 'Hơn 20 năm chưa biết Tết là gì'
Bài 3: 'Cô đào' lô tô La Kim Quyền: '18 năm Tết xa gia đình, không nghĩ cái nghề nó khổ đến vậy'
