Giải thưởng Hội điện ảnh Việt Nam, có tên gọi là Cánh diều Vàng (tiếng Anh: Golden Kites Awards) là một giải thưởng điện ảnh thường niên của Hội Điện ảnh Việt Nam. Ngày 05/04/2018, buổi họp báo Cánh diều Vàng 2017 chính thức diễn ra tại Hà Nội, nhằm công bố quy chế lựa chọn giải thưởng năm nay, cũng như danh sách các tác phẩm tham dự. Theo đó, tiêu chí Cánh diều Vàng “đề cao tác phẩm điện ảnh, phim truyền hình có dấu ấn sáng tạo nghệ thuật thể hiện, mang đậm bản sắc dân tộc, giàu giá trị nhân văn và đạt hiệu quả xã hội tích cực”.
Là giải thưởng điện ảnh nhằm tôn vinh những cống hiến nghệ thuật, tuy nhiên, các năm trở lại đây, giải thưởng Cánh diều vàng luôn gây ra không ít tranh cãi từ phía dư luận. Điều này ít nhiều làm mất đi giá trị tinh thần của giải, đồng thời, khiến khán giả coi đây là “Giải thưởng thị phi nhất”.
Thị phi xoay quanh những bộ phim thắng giải
Không có thước đo đúng sai cho vẻ đẹp của mỗi bộ phim điện ảnh, mặt khác, không ít khán giả cảm nhận các tác phẩm theo cảm tính chủ quan. Do đó, trao giải thưởng cho bất cứ phim nào cũng sẽ khiến một bộ phận người hâm mộ thất vọng và không hài lòng. Tuy nhiên, khán giả vẫn luôn trông chờ tác phẩm thắng giải Cánh diều vàng, hay bất cứ giải thưởng danh giá nào khác, có thể làm dư luận, truyền thông tâm phục khẩu phục.
Nhã Phương tại Lễ trao giải Cánh diều.
Những năm qua, ban giám khảo của giải gặp không ít khó khăn trong việc lựa chọn bộ phim xứng đáng cho vị trí xuất sắc nhất, cũng như các cá nhân diễn viên, đạo diễn, biên kịch,… có thành tích vượt trội. Sự phát triển của nền điện ảnh nước nhà, đi cùng hàng loạt thể loại phim phong phú, đa dạng ra đời, khiến việc đặt lên bàn cân những tác phẩm này càng trở nên khó khăn.
Điển hình, tại giải thưởng Cánh diều 2014 diễn ra vào tháng Ba năm 2015, trên tổng số 17 phim điện ảnh tham gia, không có bộ phim nào thắng giải Cánh diều vàng. Trong khi đó, ba tác phẩm thuộc các thể loại khác nhau cùng giành giải Cánh diều bạc là Những đứa con của làng, Lạc giới, Hương Ga.
Trailer “Hương Ga”.
Tuy nhiên, gây thất vọng cho người hâm mộ hơn cả là ba bộ phim Để Mai tính 2, Chàng trai năm ấy và Quả tim máu không giành được thứ hạng cao. Để Mai tính 2 - tác phẩm càn quét các rạp phim Việt, gây ấn tượng về doanh thu đã ra về tay trắng. Trong khi đó, Chàng trai năm ấy của Sơn Tùng M-TP không thắng giải cao, Quả tim máu - phim được xem là bước ngoặt mới của phim kinh dị nước nhà - cũng chỉ nhận Bằng khen từ Ban giám khảo.
Trailer “Quả tim máu”.
Đối với giải thưởng Cánh diều 2015, diễn ra vào tháng Ba năm 2016, các bộ phim tham gia như Bộ ba rắc rối, Trót yêu, Bảo mẫu siêu quậy, Ngày nảy ngày nay, Gái già lắm chiêu là những phim mang nhiều yếu tố thương mại hơn nghệ thuật, không ít trong số đó từng hứng chịu cơn mưa gạch đá từ truyền thông, dư luận. Đặc biệt, năm 2016, phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh đã chào thua Trúng số, dù nhận đánh giá cao về tính nghệ thuật, cũng như doanh thu phòng vé bùng nổ. Thậm chí, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh được cho là sẽ thay thế Trúng số tranh hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc tại Oscar 2016 nếu chiếu sớm một tuần.
“Trúng số”.
“Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”.
Trong khi đó, Cánh diều 2016 tuy không gây tranh cãi về giải Cánh diều vàng, Cánh diều bạc, nhưng lại nhận không ít ý kiến trái chiều ở các giải cá nhân. Cụ thể, đạo diễn trẻ đã “qua mặt” Lý Minh Thắng (Sài Gòn anh yêu em), Dustin Nguyễn (Bao giờ có yêu nhau), Lương Đình Dũng (Cha cõng con), Ngô Thanh Vân (Tấm Cám: Chuyện chưa kể) hay Việt Max (Sút) để thắng giải Đạo diễn xuất sắc nhất là Vũ Ngọc Phượng với 12 chòm sao: Vẽ đường cho yêu chạy.
“12 chòm sao: Vẽ đường cho yêu chạy” là bộ phim không thực sự để lại ấn tượng cho người xem.
Đặc biệt, ở giải Nữ diễn viên chính xuất sắc, Minh Hằng và vai diễn nhiều chiều sâu trong Bao giờ có yêu nhau không được đề cử, để lại sàn đấu cho ba gương mặt không quá nổi bật về diễn xuất là An Nguy, Jun Vũ và Maya tranh giải. Đặc biệt, bộ phim đậm tính nghệ thuật, mang ý nghĩa nhân văn - Cha cõng con không đạt được thứ hạng cao. Hình ảnh người cha chịu thương chịu khó Ngô Thế Quân đã phải chịu thua trước Hà Hiền (Sút), dù để lại dấu ấn trong lòng người xem hơn.
Dù là gương mặt nổi bật trong “Sút”, Hà Hiền không để lại nhiều ấn tượng như vai diễn đầy sức nặng của Ngô Thế Quân.
Giải thưởng Cánh diều và những lỗi về khâu tổ chức
Là một trong số những giải thưởng điện ảnh danh giá, nhưng dường như, năm nào, Lễ trao giải Cánh diều cũng gặp sự cố về khâu tổ chức. Năm 2015, PGS - Tiến sỹ tâm lý học Huỳnh Văn Sơn - một người “ngoại đạo” điện ảnh và nữ diễn viên không có nhiều kinh nghiệm dẫn chương trình Mai Thu Huyền đã làm khán giả hoang mang khi dẫn một lễ trao giải quan trọng. Tại đó, tiến sỹ mắc không ít lỗi phát ngôn, khiến người theo dõi không khỏi lấn cấn như lời dẫn: “Ba diễn viên đoạt giải Diễn viên triển vọng là tín hiệu đáng mừng cho nền điện ảnh Việt Nam”,…
Trong khi đó, tại Lễ trao giải Cánh diều 2017, sự duyên dáng và giàu kinh nghiệm của cặp đôi MC cũng không “vớt vát” được sự cố về khâu tổ chức. Cụ thể, ở hạng mục trao giải Nam diễn viên chính xuất sắc cho thể loại truyền hình, diễn viên Hồng Đăng được xướng tên nhận giải. Trong khi đó, về phía nữ, giải thưởng cùng trao cho Lã Thanh Huyền (Zippo, mù tạt và em) và NSƯT Minh Trang (Chiều ngang qua phố cũ). Tuy vậy, ban tổ chức chỉ chuẩn bị hai chiếc cúp cho ba người…
Sự chuẩn bị thiếu chu đáo này gây ra tình huống dở khóc, dở cười cho người chiến thắng là NSƯT Minh Trang, khi dù được xướng tên, cô không nhận cúp, mà chỉ mỉm cười và… nắm tay Kim Tuyến. Không chỉ thế, Lễ trao giải Cánh diều 2017 còn gặp một số tai nạn khác như việc bỗng dưng cúp điện, hay người công bố giải thưởng ngập ngừng khi phát biểu, như trường hợp Nhật Kim Anh lúng túng công bố giải thưởng Cánh diều vàng hạng mục Phim khoa học.
Cánh diều vàng là giải thưởng lớn, nhằm tôn vinh những tác phẩm giàu dấu ấn sáng tạo và ý nghĩa nhân văn, có hiệu quả xã hội tích cực, do đó, khán giả, cũng như các cá nhân, bộ phim tham dự tranh giải, đều kì vọng một kết quả thích đáng, công tâm, cùng sự chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng.
