Một chiến thắng không bất ngờ
Trong lễ bế mạc LHP Việt Nam lần thứ 20 diễn ra vào tối qua (28/11/2017), bộ phim Em chưa 18 của đạo diễn Lê Thanh Sơn đã lập được “cú đúp” khi đồng thời giành hai giải thưởng danh giá nhất: Bông sen vàng cho hạng mục Phim truyện xuất sắc và Nữ diễn viên chính xuất sắc cho Kaity Nguyễn.
Chiến thắng của bộ phim hóa ra lại không khiến khán giả bất ngờ. Thậm chí nó đã được báo chí và truyền thông dự đoán từ trước khi Lễ trao giải chính thức diễn ra.
Cùng với Cha cõng con, Em chưa 18 là đối thủ nặng ký nhất trong tổng số 16 phim tham gia đề cử. Trước giờ G, cán cân vẫn chia đều cho cả hai. Trong cuộc chiến tay đôi này, chuyện thắng thua hoàn toàn dựa vào sự ưu tiên trong tiêu chí chấm giải của BGK, sẽ là bộ phim giải trí đơn thuần nhưng doanh thu khủng hay phim giàu hàm lượng nghệ thuật tuy hiệu ứng lan tỏa không bằng. Nhìn rộng ra đó là sự lựa chọn giữa cái mới và cái cũ. Nghệ thuật hay giải trí. Sự nhìn nhận của giới chuyên môn hay sự ủng hộ của công chúng.
Đạo diễn Lê Thanh Sơn và nữ chính Kaity Nguyễn nhận giải Bông sen vàng.
Theo thông lệ, một bộ phim thương mại hiếm có cơ hội đi xa trên đường đua tranh giải. Tuy nhiên Em chưa 18 hoàn toàn có cơ sở để tự tin về phần thắng của mình. Đầu tiên bộ phim đã tạo lập được rất nhiều kỉ lục chưa từng có trong lịch sử điện ảnh nước nhà: “Phim Việt có doanh thu chiếu sớm cao nhất mọi thời đại (13.2 tỷ đồng/ 3 ngày)”; “Phim Việt có doanh thu một ngày cao nhất lịch sử (15.6 tỷ đồng/ ngày); “Phim Việt đạt doanh thu 100 tỷ nhanh nhất (100 tỷ sau 7 ngày công chiếu chính thức)”; “Phim ăn khách nhất lịch sử phòng vé (đạt 169 tỷ đồng sau 1 tháng công chiếu chính thức)”.
Doanh thu rõ ràng là những con số biết nói và đầy sức nặng. Trong mặt bằng sàn sàn nhau về chất lượng, Em chưa 18 ít nhất đã tạo lập được những cột mốc mang tính đột phá. Đây sẽ là những lợi thế nếu không muốn nói là quân bài chủ chốt mà bộ phim đưa ra để thuyết phục những người cầm cân nảy mực.
Bản infographic về Em chưa 18. (Nguồn: Internet).
Năm nay, thành phần ban giám khảo chấm giải cũng có nhiều thay đổi. Ngoài đạo diễn Đặng Nhật Minh, đại diện xuất sắc của dòng phim nhà nước giữ vai trò chủ tịch, bộ sậu quyền lực còn có những gương mặt mới như đạo diễn Victor Vũ, diễn viên Nhật Kim Anh. Victor Vũ từng được biết đến với những bộ phim giải trí ăn khách như Scandal - Bí mật thảm đỏ, Thiên mệnh anh hùng,... Riêng Nhật Kim Anh là giám khảo trẻ nhất LHP. Tiếng nói của những nhân tố mới này chắc chắn đã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả cuối cùng.
Kết quả dù đúng, dù sai vẫn không tránh khỏi tranh cãi
Không thể phủ nhận Em chưa 18 là cơn gió mới đem đến nhiều cảm hứng và sinh khí cho nền điện ảnh Việt năm 2017. Tuy nhiên việc một bộ phim giải trí học đường vượt mặt nhiều tác phẩm nghệ thuật khác để đạt giải thưởng Bông Sen Vàng vẫn khiến không ít khán giả hoang mang.
Em chưa 18 tròn trịa, tươi mới, đánh trúng thị hiếu khán giả nhưng liệu đã đủ tầm để trở thành bộ phim đại diện cho nền điện ảnh Việt 2017?
Em chưa 18 khó lòng thoát khỏi cái mác phim giải trí bởi nội dung đơn giản, dễ đoán, ít hàm lượng nghệ thuật. Phim cũng từng gây tranh cãi về cách gợi mở và khai thác đời sống học đường quá Tây. Chuyện giới trẻ đi bar, tình một đêm được bình thường hóa trong phim khiến người xem băn khoăn. Một số tình tiết còn khá rập khuôn, mang dáng dấp của những phim Teen Mỹ thập niên 90.
Bên cạnh những ý kiến trái chiều về Em chưa 18, khán giả cũng dành sự đồng cảm cho bộ phim đối thủ Cha cõng con. Bội thu không ít giải thưởng ở các LHP quốc tế nhưng Cha cõng con của đạo diễn Lương Đình Dũng có vẻ khá vô duyên với các LHP trong nước.
Trước đó Cha cõng con từng đoạt giải “Phim truyện xuất sắc” tại Liên hoan phim châu Á - Thái Bình Dương - Mỹ La Tinh; giải “Đạo diễn xuất sắc” và “Quay phim xuất sắc” tại Liên hoan phim độc lập Mỹ.
Tại Liên hoan phim Quốc tế Arizona lần thứ 26, Cha cõng con đoạt giải “Best Foreign Feature” (Phim truyện nước ngoài xuất sắc) và “Special Jury Award For Outstanding Cinematography” (Giải đặc biệt của ban giám khảo cho Quay phim ấn tượng nhất).
Ở Liên hoan phim Quốc tế Boston lần thứ 15, bộ phim nhận giải “Indie Spirit Best Storyline Award” (Giải Tinh thần Độc lập cho Phim có cốt truyện hay nhất).
Liên hoan phim Quốc tế Milano lần thứ 17 tại Italy trao cho Cha cõng con giải “Best Cinematography” (Quay phim xuất sắc).
Bộ phim cũng là đại diện duy nhất của Việt Nam dự Oscar 2018 ở hạng mục “Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc”.
Một tác phẩm mang đậm tinh thần Việt dám xông pha chinh chiến khắp các LHP quốc tế, nhận được nhiều lời khen của các nhà phê bình nước ngoài nhưng lại chịu cảnh trắng tay ngay trên sân nhà. Cha cõng con từng vuột mất giải Cánh Diều vàng vào tay phim Sài Gòn Anh yêu em và nay lại lần nữa chịu thua Em chưa 18 trên đường đua tranh Bông sen vàng.
Có một thực tế là những bộ phim nghệ thuật như Cha cõng con, Đảo của dân ngụ cư vẫn luôn thiệt thòi nhiều bề so với dòng phim giải trí. Phim chật vật ngay từ lúc tìm nguồn tài trợ, đuối sức trong cuộc chiến phòng vé. Ngay ở các LHP phim vốn là nơi cuối cùng phim nghệ thuật có thể tìm được chỗ đứng và sự công nhận thì nay sự thể cũng đã “vật đổi sao dời”.
Sau vinh quang của Em chưa 18, điều gì sẽ xảy đến với điện ảnh Việt? Có thể phim nghệ thuật sẽ phải tự thân tìm cho mình một hướng đi mới có thể dung hòa sáng tạo cá nhân và thị hiếu của công chúng. Có thể sẽ có những cái bắt tay giữa các nhà làm phim để xóa nhòa đi ranh giới giữa phim tư nhân và phim nhà nước, phim thương mại và phim nghệ thuật như cách nói của Ban giám khảo LHP năm nay.
Tuy nhiên, dù kịch bản nào sẽ diễn ra trong tương lai thì cũng nên biết rằng một nền điện ảnh nếu chỉ còn lại duy nhất phim thị trường khó có thể gọi là nền điện ảnh đúng nghĩa.
Từ LHP Việt Nam nhìn sang các LHP phim trong khu vực, mới thấm thía câu: “Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh”.
Ở LHP Rồng Xanh lần thứ 38 của Hàn Quốc, Taxi Driver là bộ phim được vinh danh vì nội dung mới mẻ, đậm chất nhân văn cũng như doanh thu khủng. Câu chuyện về tài xế taxi người Hàn Quốc và nhà báo người Đức trong sự kiện có thật năm 1980 đã thu hút hơn 12 triệu khán giả, đứng thứ 10 trong số các phim Hàn ăn khách nhất mọi thời đại.
Phim Taxi Driver.
Chiến thắng rộn rã của Taxi Driver ở cả 4 hạng mục: Bộ phim xuất sắc nhất, Nam diễn viên chính xuất sắc nhất, Âm nhạc xuất sắc nhất và Bộ phim ăn khách nhất làm thỏa mãn cả giới chuyên môn và công chúng.
Còn ở LHP Kim Mã, hai phim chia nhau các giải thưởng quan trọng là Huyết Quan Âm (The Bold, The Corrupt, and The Beautiful) và Đại phật Buddha (The Great Buddha).Tuy nhiên các nhà phê bình cho rằng những tác phẩm và diễn viên đạt giải đều chưa đóng góp được gì nhiều cho ngành phim ảnh Đài Loan trong năm qua để xứng đáng với tượng vàng danh giá. Kim Mã năm nay ưu tiên cái mới nhưng đáng tiếc cái mới vẫn còn nông và nhạt, chưa đủ sức vượt qua ánh hào quang của các bộ phim từng đạt giải những năm trước.
Huyết Quan Âm (The Bold, The Corrupt, and The Beautiful)
Tìm ra và vinh danh một bộ phim vừa đại thắng phòng vé vừa được các nhà phê bình đánh giá cao dĩ nhiên là cái kết đẹp với bất kì một LHP nào. Tuy nhiên trong trường hợp “happy ending” không xuất hiện thì các giám khảo vẫn phải “liệu cơm gắp mắm” để trao giải.
Kết
Thật may LHP Việt Nam lần thứ 20 đã đưa ra một cái kết rõ ràng. Dù là phim giải trí hay phim nghệ thuật lên ngôi thì nó cũng tránh được “vết xe đổ” của năm 2013, khi Bông sen vàng cùng lúc được chia đôi cho 2 bộ phim, Những người viết huyền thoại (đạo diễn Bùi Tuấn Dũng) và Scandal - Bí mật thảm đỏ (đạo diễn Victor Vũ). Nghệ thuật không sợ đúng - sai, chỉ sợ duy nhất sự lưng chừng, cả nể.
