Sake (hay còn gọi là sa kê) có tên tiếng Anh là breadfruit – quả bánh mì bởi sau khi nấu chín có bề mặt giống như ổ bánh mì nướng, trong khi mùi và vị lại giống như khoai tây. Chúng là một loại thực vật có hoa, thân gỗ thuộc họ dâu tằm.
Sake được trồng để lấy quả, mỗi cây có thể cho từ 150 - 200 quả/vụ. Chúng xuất hiện đầu tiên ở bán đảo Mã Lai và các đảo thuộc Thái Bình Dương. Ngày nay, người dân đem giống sake về và trồng rộng rãi khắp khu vực nhiệt đới.
Tại Việt Nam, sake được trồng nhiều ở các tỉnh phía Nam, đặc biệt là khu vực miền Tây Nam bộ. Chị Phong Linh (38 tuổi, ngụ TP.HCM) cho biết, bề ngoài, sake giống quả mít của miền Bắc nhưng bên trong lại không có hạt, thịt dày, màu trắng bùi bùi. Khi cắt ra, nó trông rất giống khoai lang, ăn lại vừa thơm vừa béo.
Hiện tại đặc sản này đang bước vào chính vụ: tháng 7 đến tháng 10 hằng năm. Người dân miền Tây đã và đang thu hoạch trái già để bán ra thị trường với giá khá rẻ, khoảng 50.000 - 70.000 đồng/kg. "Mỗi quả sake sẽ có trọng lượng 0.5-1.5kg. Vì thế chị em nội trợ muốn mua chỉ cần bỏ ra khoảng 100.000 nghìn đồng là có một quả về chế biến thành nhiều món ăn ngon", chị Phong Linh thông tin.
Cũng theo người phụ nữ, xưa ở miền Tây ít ai bán sake bởi nhà nào cũng trồng 1-2 cây vừa lấy quả vừa lấy bóng mát. Thậm chí có gia đình không muốn hái xuống, cứ để trên cây đến khi nào rụng thì thôi.
"Gần đây, dân thành phố "đổ xô" đi tìm sake về thưởng thức. Vì thế tiểu thương mới bắt đầu gom hàng về bán.
Sake được trồng tự nhiên nên ăn rất an toàn, không hề có hóa chất. Đặc biệt chúng mang hương vị vừa béo vừa bùi, thơm ngon nên được nhiều người yêu thích lắm, đặc biệt là trẻ nhỏ", chị Phong Linh nói.
Đến mùa sake, nhiều chị em nội trợ ở các thành phố lớn ngoài Bắc như Hà Nội, Hải Phòng... đã phải đặt mua quả về chế biến các món ăn cho cả gia đình thưởng thức như chiên, hầm, nấu canh, nấu chè... "Chị em nội trợ không cần quá nhiều thời gian để chế biến, chỉ cần gọt bỏ vỏ bên ngoài và rửa sạch rồi thái thành miếng. Ngoài ra, chị em có thể bọc từng miếng sake đã thái sẵn trong túi nilong rồi cất ngăn đá tủ lạnh, để thoải mái 6-7 tháng", người phụ nữ cho hay.
Về cách chọn loại quả đặc sản này, chị em chỉ cần tinh ý một chút là chọn được ngay quả ngon, già như: quả cứng, nở hết gai, màu xanh vàng, có trọng lượng lớn từ 7 lạng trở lên. Khi đó bổ ra, chúng có thịt có màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, ăn không có nhựa, bở và bùi.
Từ sake, chị em nội trợ có thể chế biến thành nhiều món ngon như:
Sake chiên giòn
Đây là món ăn vặt được rất nhiều người yêu thích. Thịt sa kê bùi, ngọt được áo lên một lớp bột chiên vàng ươm trông rất đẹp mắt.
Gỏi sake tôm thịt
Thịt sake béo bùi trộn lẫn với những con tôm tươi ngọt nước, chấm cùng với chén nước mắm chua ngọt khiến bạn phải thốt lên ngon tuyệt.
Chả giò sake
Chỉ với một chút biến tấu trong nguyên liệu, bạn đã có ngay một dĩa chả giò sake thơm ngon để thưởng thức cùng gia đình. Cuốn chả giò bé xíu bọc lấy phần nhân là thịt tôm, nấm mèo, bún tàu và sake cắt nhuyễn. Khi cắn thử, chả giò tan giòn tan vô cùng.
Sake kho tiêu xanh
Món ăn là sự kết hợp giữa những đặc sản sake ngọt bùi hoà quyện trong phần nước sốt cay the, đậm đà gia vị và mùi hương rất đặc trưng của tiêu xanh.
