Vùng sông Đà của nước ta có rất nhiều loại cá đặc sản khiến dân thành thị "chết mê chết mệt", trong đó phải kể đến cá ngần. Đây là loại cá một năm chỉ xuất hiện một lần, luôn trong tình trạng khan hiếm.
Cá ngần là loại cá không xương, thân dài 5-7cm, màu trắng và mềm như những cọng bún. Chị Chảo Giang (30 tuổi, Hòa Bình) cho biết, cá ngần không phải cá nuôi, xuất hiện ngoài tự nhiên và được người dân đánh bắt đem đi bán.
"Đặc sản này sống thành từng đàn, chỉ có ở trong tự nhiên - nơi vùng nước sạch. Thức ăn của chúng là vi tảo, phù du trôi nổi trên mặt sông.
Toàn thân cá ngần đều trắng muốt, không có xương và ruột bé như sợi chỉ, duy chỉ có hai con mắt là đen. Đặc sản này được nhiều mê ở chỗ không hề tanh, ngược lại rất thơm ngon, giòn ngọt lại hơi dai, không có tí xương nào", người phụ nữ Hòa Bình nói.
Mỗi năm cá ngần chỉ xuất hiện đúng một lần ở vùng sông Đà vào thời điểm tháng 5, tháng 6. Sau đó mùa của chúng chỉ kéo dài khoảng 1-2 tháng. Do đó chúng được xếp vào hạng đặc sản hiếm có khó tìm ở vùng sông này.
Ở các chợ tại thành phố Hòa Bình, cá ngần được bán với giá chỉ khoảng 100.000 đồng/kg. Nhưng về đến Hà Nội, đặc sản nay có giá dao động từ 200.000 - 400.000 đồng/kg. Thậm chí có nơi bán tới nửa triệu đồng/kg vẫn hút khách mua. "Mình nghe tiểu thương lên đây lấy hàng nói rằng, có nhiều cửa hàng bán cá ngần chạy đến mức không đáp ứng đủ nhu cầu của người mua. Họ liên tục rơi vào cảnh "cháy hàng".
Đặc biệt vào thời điểm cuối mùa, các gia đình sành ăn mua số lượng khá lớn về cấp đông ăn dần", chị Giang nói.
Từ cá ngần, chị em nội trợ có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon như chiên, làm gỏi... Chúng dù nấu theo kiểu gì thịt cá vẫn dai, không bị nát và giữ nguyên được vị ngọt tự nhiên. "Nếu cá tươi vừa vớt, ăn gỏi luôn với các loại lá rừng là ngon nhất bởi thịt cá dai, ngọt quyện với lá rừng bùi, ăn vừa lành vừa mát.
Đặc sản này trộn gia vị, thêm ít lá me chua, gừng, sả gói vào lá chuối hấp cách thủy ăn cũng rất ngon. Cá không bị nát mà vẫn giữ độ dai, thơm, ngọt đặc trưng. Ngoài ra có thể làm các món chiên, tráng với trứng, làm chả, nấu canh chua...", người phụ nữ nói.
Trong số những món làm từ cá ngần, nhiều người mê nhất vẫn là cá ngần nấu lá sắn muối chua. Lá sắn non, bánh tẻ hái ở bờ rào, mang về vò kỹ sao cho không bị rời nát. Sau khi rửa sạch, lá sắn để ráo nước rồi cho vào vại, đổ nước muối ngập rau, lấy vỉ gài rồi đậy kín. Sau vài ngày rau sắn sẽ chua.
Lá sắn muối chua vớt ra, rửa kỹ, vắt kiệt nước rồi xào với hành, tỏi, gừng, ớt... cho ngấm. Sau đó đổ vào một bát con nước chua của lá sắn muối, đun sôi to lửa, trút nhẹ nhàng cá ngần vào. Cá ngần mềm như bún nhưng khi nấu chín lại dai, ngọt, không hề nhũn nát hòa quyện với lá sắn chua tạo nên hương vị hấp dẫn vô cùng.
