Cá mòi vốn loài cá sinh sống ở vùng biển và vùng nước lợ cửa sông. Nhưng tới mùa sinh sản chúng lại ngược về sông Hồng để đẻ trứng. Chúng cũng xuất hiện ở một số sông khác nhưng người sành ẩm thực đều khẳng định rằng cá mòi sông Hồng mới là ngon nhất.
Loài cá này có đặc điểm chỉ lớn hơn cá diếc một chút, màu trắng bạc, vây lưng có chiếc cờ dài nhô lên nên rất dễ nhận biết; mình cá dày, nhiều thịt, xương nhỏ; thịt cá ngọt và thơm; trứng cá ngon hơn cả...
Chị Minh Châu (29 tuổi, Hưng Yên) cho biết, cá mòi thường xuất hiện trên sông Hồng vào độ tháng 2, tháng 3 âm lịch. Khi đó, người dân làm nghề chài lưới ven sông sẽ đi đánh bắt chúng.
"Bố mẹ mình là dân chài lưới ven sông Hồng chính gốc. Từ nhỏ, mình đã biết một năm chỉ có 1 mùa cá mòi - đó là khi xuân về. Bởi chúng vốn sống ngoài biển, ra Tết mới ngược dòng để sinh sôi nảy nở.
Xưa cá mòi có nhiều lắm. Mình nhớ đến mùa là bố mẹ cùng các cô chú trong xóm đánh bắt được cả tạ đem về bán cho thương lái. Sau đó mẹ sẽ lấy một ít đem kho, ăn cùng cơm nóng thật bá cháy", chị Châu nói.
Cũng theo người phụ nữ, giờ đây người Hưng Yên đi làm xa hoặc xa xứ cứ tháng 2,3 âm lịch hàng năm là tìm về quê để thưởng thức các món ăn từ cá mòi. Họ muốn tìm lại ký ức tuổi thơ và thưởng thức loại cá quen thuộc dân dã.
Vào mùa, cá mòi tươi ngon xuất hiện ở khắp các chợ. Chúng sau khi đưa lên mặt nước sẽ chết ngay chứ không giữ lâu nên ai muốn mua cần biết cách lựa chọn. Theo đó, mọi người chỉ cần để ý mắt cá có trong không, thân cá có chắc không là được. "Cá mòi quê mình có giá khá rẻ, chỉ từ 50.000-60.000 đồng/kg. Còn khi xuất ra thành phố sẽ nhỉnh hơn, khoảng 80.000 đồng/kg đã hút chân không", chị Châu cho hay.
Cách chế biến cá mòi hết sức đơn giản, không cầu kì mà có thể nấu được rất nhiều món ăn như: rán, băm chả, kho, nướng,... Chị em có thể thoải mái lựa chọn tùy theo sở thích và khẩu vị riêng của gia đình.
"Cá mòi Hưng Yên con nào cũng béo và còn nguyên buồng trứng. Khi ăn, mọi người sẽ cảm nhận được vị thơm ngậy khó cưỡng nên đã một lần nếm thử hẳn khó có thể quên được", người phụ nữ xứ nhãn nói.
