Người Việt Nam thường có câu: “Có thờ có kiêng, có kiêng có lành” với ý nghĩa: những ngày đầu năm mới nếu gặp nhiều điều tốt thì sẽ may mắn cả năm và ngược lại. Xuất phát từ ý nghĩa đó nên từ xa xưa trong dân gian có rất nhiều kiêng kỵ trong ngày Tết Âm lịch.
Theo quan niệm dân gian, một số món ăn thuộc dạng đặc sản, món khoái khẩu của nhiều người, nhưng nếu ăn trong những ngày đầu năm mới sẽ mang đến những điều đen đủi, không may mắn. Và quan niệm kiêng kị này cũng tùy thuộc vào từng vùng miền, vì có món được “chuộng” ở nơi này, nhưng lại được kiêng, tránh ở những nơi khác.
Thịt chó
Nếu bạn không muốn gặp xui hay những điều không may mắn cả năm thì đừng bao giờ đụng đến thịt chó vào những ngày đầu năm nhé! Mặc dù thịt chó là loại thực phẩm cực kì bổ dưỡng và là món ăn khoái khẩu nhiều người, đặc biệt là các đấng mày râu nhưng món ăn này chỉ phù hợp vào những ngày cuối tháng chứ đầu năm thì cấm kị.
Thịt chó là món ăn đại kỵ trong dịp Tết Nguyên Đán.
Hơn nữa theo tâm niệm của những người theo đạo phật chó là bạn thân thiết nhất của con người, canh giữ nhà cửa, vui buồn cùng với chủ nên dù không phải năm mới thì rất nhiều người vẫn kiêng kỵ món ăn này.
Mực
Mực cũng là loại thực phẩm có trong danh sách “đen” của cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Nguyên nhân của điều này xuất phát từ quan niệm “đen như mực” xuất hiện từ nhiều năm trước. Theo đó, nếu ăn mực vào đầu năm thì cả năm sẽ đen đủi, ăn mực đầu tháng sẽ không may mắn. Thậm chí, nhiều bậc cha mẹ còn không cho con ăn mực trước ngày thi. Nhiều người kỵ ăn mực khi đi xa vì sợ điều này sẽ gây ảnh hưởng không tốt.
Quan niệm “đen như mực” cũng khiến món ăn này nằm trong danh sách “đen” dịp Tết Nguyên đán.
Thịt vịt
Thịt vịt là món ăn kiêng kỵ vào dịp đầu tháng và đầu năm của người miền Bắc và miền Trung. Món ăn này bị xem là không tốt, kém may mắn. Lý do vì nhiều người tin rằng, vịt tượng trưng cho sự đen đủi, “tan đàn, xẻ nghé”. Vì thế, thay vì sử dụng thịt vịt, người ta dùng thịt gà với ý nghĩa cát tường hơn. .
Giống như thịt chó, vào những ngày cuối tháng, thịt vịt lại được xem là món ăn “giải đen”
Hột vịt lộn
Ai cũng biết trứng vịt lộn ngon và bổ dưỡng. Tuy nhiên, quan niệm của người miền Trung và miền Bắc, ăn trứng vịt lộn đầu tháng, đầu năm là không tốt. Họ quan niệm rằng, nếu ăn trứng vịt lộn thì mọi thứ đều xảy ra trái với ý mình.
Hột vịt lộn là món kiêng kỵ trong dịp Tết của người miền Bắc và miền Trung.
Tôm
Nếu người miền Bắc không kiêng kỵ tôm vào ngày Tết thì người miền Nam lại rất ít sử dụng món ăn này. Họ cho rằng tôm đầu to và đi giật lùi, nếu ăn tôm vào đầu năm sẽ khó “đầu xuôi, đuôi lọt”. Mọi việc trong năm mới sẽ không thể thuận buồm xuôi gió, không thăng tiến và phát tài phát lộc được.
Người miền Nam cũng rất kiêng kỵ món tôm trong đầu năm mới.
Cá mè
Người miền Bắc và miền Trung đều kiêng ăn cá mè đầu năm. Nhiều người cho rằng nguyên nhân là do chữ “mè” đi theo với chữ “mè nheo”.
Cá mè cũng là một món ăn không mang lại may mắn trong dịp Tết.
Hơn nữa, cá mè còn tanh và nhiều xương hơn các loại cá khác. Có lẽ vì thế, họ quan niệm loài cá này sẽ mang đến một năm đen đủi. Nhất là với người miền Trung, họ cho rằng ăn cá mè đầu năm thì cả năm sẽ bị “hãm tài”.
Đu đủ, lê, cam
Người miền Bắc hoặc miền Nam đều quan niệm đu đủ là thứ không thể thiếu trong mâm ngũ quả, mang đến một năm đầy đủ, sung túc. Tuy nhiên, người miền Trung lại kiêng ăn quả này. Họ coi trọng nguyên tắc liên tưởng theo ngữ nghĩa của tên gọi, nên cũng tránh những loại quả có tên “xui xẻo”.
Cam, lê, quýt, đu đủ cũng nên tránh sử dụng.
Theo đó, không chọn quả đu đủ vì tên gọi này phát âm giọng miền Trung nghe gần như “thù đủ” với ý nghĩa không cát tường. Điều tương tự cũng diễn ra với quả lê và cam khi gọi lái thành “lê lết” và “ cam chịu”. Vì cái lẽ “quýt làm cam chịu”, mà trái cam không được bày biện trên mâm ngũ quả vào dịp Tết ở miền Nam.
Chuối
Với người miền Bắc, chuối là loại quả không thể thiếu trên mâm ngũ quả thì với người miền Nam lại tránh ăn chuối những ngày đầu năm do sợ ảnh hưởng đến việc thăng tiến.
Nguyên nhân là do chữ “chuối” nói lái đi sẽ thành “chúi” theo giọng miền Nam nghĩa là không thể ngẩng lên được. Cũng có người theo sách nho bảo “tiền đàng bất khả thụ ba tiêu” (Trước nhà thì không được trồng chuối). Và trái chuối cũng mang hình tượng không đẹp.
Khác với người miền Bắc, người miền Nam đặc biệt kiêng cử sử dụng chuối trong dịp đầu năm.
Sầu riêng
Sở dĩ sầu riêng cũng nằm trong danh sách kiêng kỵ bởi đúng như cái tên gọi của nó, u sầu, bi thương. Người ta thường kỵ ăn sầu riêng vào đầu năm vì sợ cả năm sẽ đau khổ, buồn rầu.
Lọai trái cây bổ dưỡng và là món khoái khẩu của nhiều người nhưng trong dịp Tết vẫn phải kiêng kỵ để tránh những điều xui xẻo.
Những kiêng cử này tựu trung đều phản ánh mong ước về một cuộc sống êm đềm, sung túc, may mắn cho cả năm. Ngày nay, dù đã phát triển, quan niệm “Có thờ có thiêng/ Có kiêng có lành” trong món ăn Tết vẫn tồn tại như một nét văn hóa tinh thần trong tâm hồn người Việt.
Không chỉ kiêng cho lửa, nước do quan niệm cho đi may mắn; tránh nói giông hoặc nói xui như: “Chết rồi!”, “Tiêu rồi!”, kiêng làm vỡ bát đĩa, cãi vã; quét nhà… ngày Tết, người xưa còn đặc biệt coi trọng đến việc ăn gì, ăn như thế nào trong “3 ngày Tết, 7 ngày Xuân”.
