Rạng sáng ngày 9/10, PGS.TS Văn Như Cương, Hiệu trưởng trường THPT dân lập Lương Thế Vinh đã qua đời ở tuổi 80 sau một thời gian dài chống chọi căn bệnh ung thư. Nghe tin ông qua đời, thầy Nguyễn Xuân Khang (Hiệu trưởng Trường Marie Curie và cũng là người đồng sáng lập trường THPT dân lập Lương Thế Vinh) không khỏi xúc động.
Thầy Văn Như Cương qua đời rạng sáng 9/10 ở tuổi 80.
Suốt cuộc trò chuyện, thầy Khang luôn gọi PGS.TS.Văn Như Cương là anh với thái độ thành kính. Hai người cách nhau gần 1 giáp. Thầy Cương sinh năm 1939, còn thầy Khang sinh năm 1949. Từ khi nghe tin thầy Cương qua đời, bao kí ức ngày cả hai cùng nhau thảo luận để đi đến quyết định thành lập một trường phổ thông của riêng mình lại ùa về, vẫn vẹn nguyên.
“Rạng sáng nay nghe tin anh qua đời, đành rằng sinh lão bệnh tử nhưng đó thực sự là một tin sốc không chỉ với gia đình mà cả với đồng nghiệp, các lớp học trò… Cách đây gần 3 năm, anh Cương đã mang trong mình trọng bệnh nhưng với sự nỗ lực của bản thân, sự lạc quan yêu đời và khát vọng sống, anh đã sớm ổn định tinh thần để điều trị. Có thể nói, anh là người rất dũng cảm khi chống chọi bệnh tật trong nhiều năm nay”, thầy Khang tâm sự.
Thầy Nguyễn Xuân Khang cho biết, nghe tin thầy Văn Như Cương qua đời cảm xúc gần 30 năm trong ông lại ùa về.
Nhớ lại giai đoạn thành lập trường bao kỉ niệm, năm 1988, hai người có thư ngỏ gửi Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc thành lập một trường tư thục trên địa bàn thành phố Hà Nội. Khi đó, Bộ trưởng rất ủng hộ ý tưởng của ông và thầy Cương. Bộ có chủ trương tổ chức hội thảo để các thầy báo cáo dự án thành lập trường.
Ngày 11/8/1988, tại số 14 Lê Thánh Tông, Hà Nội, hai thầy đã trình bày dự án của mình trước đại diện của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Buổi hội thảo kết thúc sau 3 tiếng đồng hồ (từ 8h - 11h) và đề án thành lập trường ngoài công lập nhận được sự nhất trí cao của hội nghị và đề nghị dùng khái niệm trường dân lập chứ không phải khái niệm trường tư thục như hai thầy đưa ra.
Thầy Cương rất dũng cảm khi chống chọi với bệnh tật trong nhiều năm nay.
“Chúng tôi nhất trí, miễn là thành lập 1 trường riêng. Bộ có yêu cầu trong 1 tuần chúng tôi phải xác định 3 điểm: thứ nhất tên trường, thứ 2 địa điểm thành lập trường, thứ 3 là đội ngũ giáo viên. Lúc ấy, hai anh em chúng tôi phấn khởi lắm”, thầy Khang nhớ lại.
Ngay trưa hôm đó, hai thầy hội ý với nhau, sáng hôm sau mỗi người phải đưa được ra một tên trường. “Hôm sau chúng tôi gặp nhau theo quy ước, tôi đưa ra 1 tên, anh Cương đưa ra 1 tên trường. Anh Cương hỏi tôi, ‘cậu định đặt tên là gì?’, tôi nói ‘em định đặt tên là Lương Thế Vinh’.
Lúc này, anh Cương có hỏi vì sao tôi chọn tên trường là như thế, tôi cũng bảo rằng, trong lịch sử Việt Nam, về khoa học tự nhiên, Lương Thế Vinh là nhà toán học đầu tiên của Việt Nam mà tuổi thơ có rất nhiều giai thoại ấn tượng. Chính vì thế, việc đặt tên trường là Lương Thế Vinh rất thú vị. Anh Cương rất phấn khởi với tên trường như thế”, thầy Khang kể.
Tuy nhiên, theo quy ước, thầy Cương vẫn phải đưa ra một tên khác và thầy chọn tên Nguyễn Trường Tộ - một nhà cách tân nổi tiến và rất ấn tượng trong không khí đổi mới của xã hội Việt Nam sau năm 1986. Tuy nhiên, thầy Cương quyết định lấy tên Lương Thế Vinh theo gợi ý của thầy Khang.
Sau đó, thầy Khang liên lạc và làm việc với cố hiệu trưởng ĐH Tổng hợp khi đó và cũng nhận được sự ủng hộ của vị cố hiệu trưởng này về việc thành lập 1 trường tư thục. Thầy sẵn sàng cho thuê cơ sở vật chất, thuê địa điểm. Có địa điểm rồi, có tên trường rồi, đội ngũ giáo viên lúc ấy tuyển rất dễ dàng.
Ngày 20/8/1988, Bộ Giáo dục có văn bản gửi UBND TP.Hà Nội đề nghị cho phép thành lập trường Phổ thông dân lập Lương Thế Vinh - là trường dân lập đầu tiên của Hà Nội. Ngày 1/6/1989, trường Phổ thông dân lập Lương Thế Vinh được thành lập và tháng 9 năm đó khai giảng năm học đầu tiên.
“Tới giờ trường thành lập cũng gần 30 năm rồi, nhưng lúc này đây, khi nghe tin anh Cương qua đời, những kỉ niệm của gần 30 năm ấy lại đang sống lại trong tôi, cảm xúc khó nói nên lời”, thầy Khang chia sẻ thêm.
