Truyền thuyết kể rằng Sa Pa và Si Ma Cai là hai chị em sinh đôi. Cả hai lớn lên đều mang vẻ đẹp thuần khiết của núi rừng. Nhưng Sa Pa may mắn hơn, nàng gặp hoàng tử người Pháp và được chàng lấy làm vợ. Còn Si Ma Cai ngược lại, nàng thiếp ngủ trong rừng sâu, ở vùng núi đá hiểm trở và giữ mãi nét đẹp nguyên sơ vốn có.
Ngày thường, Si Ma Cai giữ cho mình sự yên lặng, e ấp vốn có của một thiếu nữ. Nhưng vào những ngày cuối tuần, ta lại thấy một Si Ma Cai sôi nổi, khoác áo hoa và cười nói nhiều hơn trong phiên chợ trâu lớn bậc nhất Tây Bắc.
.jpg)
Chợ trâu Cán Cấu là một phần văn hóa của Si Ma Cai. 6 giờ sáng, khi trời còn mờ hơi sương, những sạp hàng bắt đầu rực rỡ sắc màu cũng là lúc chợ trâu rôm rả tiếng chào mời. Không hổ danh là “sàn giao dịch trâu” lớn nhất miền Tây Bắc, phiên chợ tụ hội hàng trăm con trâu trên một bãi đất rộng. Để cảm nhận trọn vẹn không khí buổi họp chợ, tôi đã có mặt từ rất sớm. Mặt trời vừa ló dạng cũng là lúc các chủ trâu và thương lái khắp nơi cùng tụ về.
.jpg)
Có người là dân địa phương ở huyện Si Ma Cai, có người đến từ những vùng lân cận như Bắc Hà, Mường Khương. Cũng có người từ Yên Bái vượt cả trăm cây số đến mua bán trâu và xa hơn là ở Hà Giang, huyện Xín Mần. Lân la trò chuyện cùng các chủ trâu, tôi được nghe những câu chuyện nghề thú vị. Nhìn từ xa con trâu nào trông cũng có vẻ giống nhau.
Nhưng thật ra mỗi chú trâu đều có những đặc điểm riêng như xoáy lưng, độ dài sừng, độ to lớn, thậm chí đến khuôn mặt nếu để ý kĩ cũng khác nhau. Chủ trâu nuôi chúng bao lâu chắc chắn sẽ phân biệt được trâu nhà mình với trâu của người khác. Giữa phiên chợ đông đúc, rộng lớn như thế lại chẳng cần hàng rào hay biển ngăn vì không một chú trâu nào đi lạc.
Tại phiên chợ Cán Cấu, phong vị bản sắc của Si Ma Cai được gói ghém đậm đà. Du khách có thể mang về một ít rau, măng và mật ong rừng tại sạp nông sản, xem qua gian hàng thổ cẩm đầy màu sắc của người Mông và dừng chân khỏa lấp chiếc bụng đói với hàng quán ẩm thực.
Thưởng thức món thắng cố thơm nóng, nhấp chén trà khói , người ta ngồi lại kể nhau nghe về cuộc sống, chuyện làm ăn hay vụ mùa. Không quen ăn canh thịt thắng cố, du khách có thể chọn phở chua Si Ma Cai được làm từ bột ngô với nước dùng dưa chua độc đáo.
Bất chấp sự thay đổi đến chóng mặt của cuộc sống hiện đại, “nàng thơ” Tây Bắc vẫn bình thản với những giá trị bình dị, mộc mạc của riêng mình. Từ chợ phiên Cán Cấu, du khách có thể check-in cột mốc Si Ma Cai cách đó 7 km, đi tiếp sẽ thấy đồi tam giác mạch Lử Thẩn. Khép lại một ngày vi vu ở Si Ma Cai là những kí ức mộng mơ về phiên chợ trâu náo nhiệt, về màu áo hoa rực rỡ và nụ cười thân thiện, ấm áp của người dân Tây Bắc.
