Tôi có một người chị gái sống lâu năm ở Sài Gòn, thời gian gần đây quay lại Hà Nội và cảm thấy chán ngán với cuộc sống tại Thủ đô. Trong mắt chị tôi, Hà Nội là mảnh đất chật chội, đắt đỏ, ô nhiễm và vô cùng nóng bức, khó chịu… Ở đây đêm cũng như ngày, hè vừa sang là đất trời nóng hầm hập như một cái chảo lửa khổng lồ.
Vậy nhưng với tôi, mảnh đất này lại có lắm điều đáng yêu. Ví dụ như khi hè vừa sang là dồn dập biết bao mùa hoa trái. Xứ Bắc không như Sài Gòn hay miền Tây, hoa quả quanh năm đều có. Người Hà Nội thì khác, họ sống và ăn uống theo kiểu mùa nào thức đấy. Mà giữa những ngày Thủ đô nóng kinh hoàng, khó chịu và khiến người ta bực bội như thế cũng chính là lúc hàng loạt hoa quả tới vụ, ồ ạt tràn về trên mọi ngõ phố hoặc những góc chợ lớn, nhỏ.
Hãy quên đi cái nắng đang treo lơ lửng trên đầu bạn mỗi khi phải “hành xác” ngoài đường. Hãy nghĩ về một buổi sáng man mát, trời trong xanh mùa hạ, giữa phố phường người xe tấp nập và bạn thoáng thấy đôi vai nào quẩy nặng trĩu hoa quả tươi ngang qua. Chính cái dáng điệu thong dong của người bán hàng ấy đã khiến tôi cảm thấy Hà Nội lúc nào cũng bình yên, bình yên đến lạ lùng!
Sấu xanh - con mắt màu lục của người Hà Nội
Những quả sấu con con xinh như một chiếc khuy áo màu lục. Đây là thức quà đặc biệt chỉ có ở khí hậu nhiệt đới gió mùa đặc trưng của xứ Bắc. Tại Hà Nội, sấu được trồng rất nhiều trên phố. Khi đến mùa, đi ngang đường cũng nhìn thấy những tán cây trĩu đầy quả. Chỉ nghĩ đến trái sấu ăn giòn giòn, chua sún răng cũng đủ khiến người ta thấy thèm chảy nước miếng.
Mùa hoa sấu đẹp xao xuyến lòng người.
Mùa lá sấu rụng vàng phố phường.
Đi ra chợ những ngày này, sấu được người bán chất đầy rổ. Người Thủ đô thích loại quả chua chua ấy bởi chúng có thể chế biến thành rất nhiều thứ. Đơn giản và phổ biến nhất là đem sấu về ngâm đường làm nước uống giải nhiệt. Ngoài ra, sấu còn có thể dùng làm ô mai, nấu canh chua với thịt bằm, ninh xương, om vịt. Giữa cái nắng “đá chảy, vàng tan”, vị chua của quả sấu non chính là thiên địch làm dịu mát tâm can của con người, hạ nhiệt ngọn lửa bên trong cơ thể qua đường ăn uống một cách triệt để mà lại rất an lành như ấm thuốc nam ít tác dụng phụ.
Những trái sấu xanh như màu ngọc.
Có một món ngon khác mà tụi trẻ con rất thích, đó là cắt sấu tươi đã cạo vỏ chấm với muối trắng trộn mì chính, ớt tươi. Món ăn này nghe có vẻ lạ kỳ nhưng sự kết hợp ấy sẽ khiến thực khách khó tính nhất cũng phải hài lòng. Nó có vị cay xè, chua loét, mặn và hơi ngọt của mì chính. Hương vị ấy sẽ khiến bạn tê tái ngay từ lần đầu tiên nhấm nháp nhưng ai đã ăn quen lại mê thích vô cùng.
Một hôm nào đó, tâm hồn lãng đãng, bạn có thể thư thả đi rong trên đường Phan Đình Phùng để ngắm nhìn những hàng sấu cổ thụ. Xuyên qua lớp lá lấp lánh vạt nắng hè là những con mắt màu lục - những quả sấu - đang đùa giỡn nhem thèm lòng khách.
Quả sấu tháng Sáu thường đang độ xanh và giòn ngon nhất. Mùa này nhiều người thường mua về lưu trữ trong ngăn đá để dùng quanh năm suốt tháng. Vì yêu thích nên người Hà Nội vẫn thường nói với nhau, có sấu về, hè đến còn ngại gì cái nóng!
Những trái nhót chín đỏ rực góc trời Thủ đô
Mùa hạ đến, nhiều người lại vô tình bắt gặp những gánh hàng rong xếp đầy nhót chín. Chúng có hình bầu dục, to bằng ngón chân cái, màu đỏ căng mọng và bên ngoài phủ một lớp phấn trắng sáng rực cực đẹp mắt.
Giống như hoa loa kèn, quả nhót cũng được xem là một tín hiệu của mùa hè. Cứ hễ thấy những gánh hàng rong chở đầy nhót đỏ ngang qua là người dân Thủ đô lại đoán biết một mùa nắng nóng oi ả sắp sửa ngập tràn phố phường. Biết sắp nóng lắm mà người yêu nhót vẫn cứ mong mùa về để được thưởng thức.
Nhót theo chân những chiếc xe đạp tràn về đầy ngõ phố.
Những trái nhót căng tràn, có màu đỏ rất đẹp mắt.
Sống lâu ở miền Bắc rồi, lúc đi xa lại thèm nhớ loại trái cây béo múp, cắn một miếng thấy hài hòa cả 3 vị chua, chát, ngọt thơm ấy đến lạ lùng. Không chỉ là vị mùa hè, quả nhót còn gợi nhớ bao ký ức thuở cắp sách đến trường, lén lút cầm theo túi nhót với gói bột canh mì tôm, quẹt lớp phấn vào quần áo nhau rồi hì hụi ăn trộm thầy cô ngay trong giờ học. Nghĩ đến đó mới thấy, mỗi quả nhót nho nhỏ, đẹp đẽ kia đáng yêu biết nhường nào!
Không giống như sấu xanh có thể chế biến được rất nhiều món, trái nhót chỉ có thể dùng ăn tươi hoặc dầm muối ớt. Dù vậy, đây vẫn là loại quả được yêu thích mỗi khi hạ sang.
Mùa mận cơm, mận hậu làm xao xuyến lòng người
Đầu hè, khắp ngả đường Hà Nội, đi đến đâu người ta cũng nhìn thấy những gánh hàng rong bán đầy mận cơm. Quả mận xanh, nhỏ như khuy áo ăn giòn giòn, chua chua. Đến khoảng tháng 5-6 lại kế tiếp mùa mận hậu. Quả mận to hơn, chín mọng, đỏ tím, ăn chua, mềm và xen kẽ vị ngọt. 2 mùa mận khác nhau liên tiếp vào chính vụ chỉ trong vòng 3 tháng hè. Loại quả nào cũng đều ngon, đẹp mắt và được lòng thực khách.
Những trái mận cơm rực rỡ sắc màu.
Mận hậu khi còn xanh.
Có lẽ cũng chính vì lẽ đó mà ngoài việc rong ruổi trong mọi ngõ phố, vỉa hè, trái mận còn chễm chệ ngồi trên mâm, được cắt, gọt rồi chế biến sẵn chỉ chờ thực khách lại mua rồi thưởng thức. Món mận dầm bao đời nay vẫn làm mê mẩn nhiều tín đồ ăn vặt bởi hương vị tổng hòa đủ các loại chua, cay, mặn, bùi, ngọt.
Ngoài ra, chế biến mận có rất nhiều cách. Những quả mận được khía một vòng, xoay nhẹ cái là tách thành 2 nửa. Thế rồi bỏ bột canh, đường, ớt bột vào xóc nhẹ lên rồi bỏ tủ đá. Biến tấu chút bạn đã có món mận dầm ướp lạnh. Miếng mận giòn tan, ngấm đẫm gia vị cay, mặn, ngọt, lại hoà quyện vào với cái chua đặc sắc càng trở nên hấp dẫn đến khó quên.
Khoảng thời gian này đang là chính vụ mùa mận hậu.
Món mận hậu dầm muối ớt khiến nhiều người mê mẩn.
Ở Hà Thành vốn có những thứ rất nhỏ được yêu, được nhớ như thế. Người ta thường nói, khi đã yêu thì không cần lý do nhưng rõ ràng, chúng ta có cả ngàn nguyên cớ để yêu mảnh đất Thủ đô này. Chỉ là có những lý do nhỏ nhặt quá, tưởng như đã thấm vào nếp sống, suy nghĩ giống như hơi thở vẫn hít hàng ngày nên chúng ta quên mất. Chỉ lúc nào đi xa mới thấy nhớ. Nhớ một thời chúng ta đã từng ăn và sống theo kiểu mùa nào thức đấy hay những khi nhìn gánh hàng rong để biết tháng mấy đang về…
