…các “nhà từ thiện” chỉ việc thay địa chỉ hoàn cảnh cần được giúp đỡ bằng số tài khoản cá nhân của mình để gửi lời kêu gọi mọi người đóng góp. Nhưng khi nhận được tiền mọi người ủng hộ, các nhà từ thiện không chuyển cho hoàn cảnh một đồng nào, thậm chí dùng tiền của hoàn cảnh này để chuyển cho hoàn cảnh khác rất tùy tiện.
Như Dân trí đã từng đề cập đến chuyện bất minh trong hoạt động từ thiện qua mạng xã hội Facebook của Diệu Tâm, bạn đọc liên tục tố cáo đến báo Dân trí các “nhà từ thiện qua mạng xã hội” khác cũng có những hành vi tương tự. Đầu tiên là Facebook của người có tên là Vũ Thị Phương Anh, ngang nhiên xào xáo bài viết của báo rồi tự ý cắt bỏ thông tin địa chỉ hoàn cảnh cần được ủng hộ mà thay vào số tài khoản cá nhân của mình để kêu gọi mọi người đóng góp.
Theo đó, ngày 11/11/2015, chuyên mục Tấm lòng Nhân ái của báo Dân trí có bài viết: “Em ơi tỉnh dậy đi, con mình khát sữa lắm” (Mã số 1972) viết về hoàn cảnh của anh Lê Tuấn Anh (thôn Thanh Mạc, xã Thanh Đa, huyện Phúc Thọ, Hà Nội) có vợ bị tai nạn giao thông đang nằm cấp cứu trong nguy kịch tại Bệnh viện 198 (Hà Nội), trong khi con gái nhỏ mới hơn 2 tháng tuổi đang khát sữa mẹ từng ngày.
FB Vũ Thị Phương Anh ngang nhiên sao chép toàn bộ nội dung, hình ảnh của báo Dân trí và thay số tài khoản của mình vào để kêu gọi sự ủng hộ của các nhà hảo tâm.
Cũng chỉ ít tiếng đồng hồ sau đó, Vũ Thị Phương Anh ngang nhiên sao chép toàn bộ nội dung, hình ảnh của báo Dân trí để đăng tải lên Facebook cá nhân của mình, nhưng cắt bỏ phần box thông tin ủng hộ của báo Dân trí mà thay vào đó là các số tài khoản cá nhân của mình tại các ngân hàng để mọi người ủng hộ. Ngay sau đó đã có rất nhiều nhà hảo tâm ủng hộ cho nhà từ thiện sinh năm 1983 này, với số tiền mà PV có thể thống kê được ngay chính tại lời kêu gọi của FB này là xấp xỉ 17 triệu đồng.
Rất nhiều nhà hảo tâm đã tin tưởng chuyển cho FB Vũ Thị Phương Anh tiền để giúp anh Lê Tuấn Anh, nhưng đã hơn 1 tháng bà Phương Anh vẫn cầm tiền của mọi người ủng hộ mà không chịu đi trao.
Tiếp đó, ngày 18/11/2015, Vũ Thị Phương Anh lại đăng status mạo nhận là sẽ cùng với PV Dân trí về trao quà cho con gái anh Lê Tuấn Anh tại xã Thanh Đa, huyện Phúc Thọ (mặc dù thực tế không có PV Dân trí nào đi cùng - PV). Ở status này, Vũ Thị Phương Anh tiếp tục kêu gọi mọi người ủng hộ cho anh Lê Tuấn Anh mà không hề đề cập đến chuyện tổng số tiền đã kêu gọi được trước đó là bao nhiêu, và tự ý quy đổi tiền mặt ủng hộ của các nhà hảo tâm thành áo quần, gạo, sữa thay vì trao tiền mặt, cái mà anh Tuấn Anh đang rất cần để cứu người vợ thương yêu của mình là chị Nguyễn Thị Thanh Hương, đang nằm cấp cứu tại Viện 198 vì chấn thương sọ não.
Mặc dù mọi người ủng hộ tiền mặt, nhưng bà Phương Anh lại tự ý quyết định mua thành quà bỉm sữa, áo quần, gạo, trong khi anh Lê Tuấn Anh rất cần tiền để cứu vợ đang nguy kịch do tai nạn giao thông.
Sau hơn 1 tháng, bà Phương Anh vẫn chỉ mới trao có 3 triệu đồng trong tổng số hơn 17 triệu đồng các nhà hảo tâm đóng góp. Lý do bà chưa trao là bận chăm sóc “bạn trai” của bà bị tai nạn nên không có thời gian. Tuy nhiên bà vẫn rất nhiều thời gian để kêu gọi giúp đỡ các hoàn cảnh khác, thậm chí chém gió “phận đàn ông, phận đàn bà” để câu view cho hình ảnh của mình.
Trao đổi với PV, anh Tuấn Anh cho biết, hiện tại vợ anh vẫn đang giai đoạn nguy kịch, cần điều trị lâu dài và rất tốn kém. “Vợ em đã mổ tổn thương sọ não để hút máu tụ, xong bị viêm phổi nặng, tràn dịch màng phổi, bị nhiễm trùng phổi và đã mổ áp xe phổi, hiện tại sức khỏe rất yếu. Bác sĩ bảo sau 3 tháng mổ ghép lại xương sọ nếu thành công thì được, nếu không thì phải thay mảnh xương titan ước tính khoảng 170 triệu đồng chưa kể phẫu thuật và điều trị tiếp”, anh Tuấn Anh cho biết.
Chị Hương, vợ anh Tuấn Anh vẫn đang giai đoạn nguy kịch và rất cần sự giúp đỡ từ cộng đồng. Dù chỉ cách BV 198, nơi chị Hương điều trị chỉ ít bước chân, nhưng bà Phương Anh vẫn bảo không có thời gian đi trao số tiền các nhà hảo tâm ủng hộ cho chị.
Đề cập đến nhà từ thiện Vũ Thị Phương Anh, anh Tuấn Anh cho biết không hề có người nào như vậy liên hệ với anh để giúp đỡ anh. Sau khi nghe chúng tôi trao đổi, anh Tuấn Anh đã hỏi người thân ở quê nhà thì được biết có người tên là Vũ Thị Phương Anh đến trao quà thật, nhưng số tiền mặt nhận được chỉ gồm 3 triệu đồng, ngoài ra là áo quần, gạo, bỉm sữa.
Có thể nhận thấy rất nhiều vấn đề mập mờ thông tin từ thiện của Facebook Vũ Thi Phương Anh. Nhà từ thiện này không bao giờ thông báo tổng số tiền mọi người ủng hộ cho hoàn cảnh là bao nhiêu, cập nhật cho đến mốc thời gian cụ thể để mọi người theo dõi mà chỉ thông tin là tài khoản của mình nhận được tiền của ai. Hai là nhà từ thiện này mặc dù chỉ nhận tiền mặt, nhưng luôn tự mình quyết định sẽ chuyển đổi tiền mặt thành việc mua bỉm, sữa, áo quần, gạo, là những phần quà rất dễ “ăn chặn” bởi không ai kiểm soát được là các phần quà mua hết bao nhiêu tiền, mà ngay chính nhà từ thiện này cũng chẳng bao giờ thông báo đã dùng bao nhiêu tiền mặt của các nhà hảo tâm gửi để mua những phần quà có giá trị cụ thể ra sao. Để minh chứng là mình đã trao, nhà từ thiện chỉ cần post cái ảnh trao phần quà và một ít tiền mặt là coi như hoàn thành ca kêu gọi của mình trước các nhà hảo tâm.
Hai là, trên Facebook của mình, Vũ Thị Phương Anh liên tục kêu gọi mọi người ủng hộ các hoàn cảnh khó khăn khác nhau. Ca này chưa xong đã thấy kêu gọi ca khác, nên đối với mỗi hoàn cảnh các nhà hảo tâm cũng chẳng biết và có thể theo dõi hết trường hợp mình giúp đỡ đã được nhà từ thiện chuyển như thế nào. Đây cũng là cách mà rất nhiều nhà từ thiện trên mạng xã hội dùng đến, bởi nó tạo ra một ma trận thông tin khiến nhà hảo tâm chẳng biết đâu mà lần.
Bà Phương Anh cũng ăn cắp thông tin hoàn cảnh về bé Quyết bị bỏng nặng ở Viện bỏng Quốc gia của FB khác để kêu gọi giúp đỡ dù chưa hề liên lạc hay gặp mặt gia đình. Sau khi các nhà hảo tâm ủng hộ bé Quyết 3,4 triệu đồng thì bà Phương Anh không đi trao mà tự ý trao cho hoàn cảnh khác.
Chính vì thế mới có chuyện Vũ Thị Phương Anh không hề đến thăm hoàn cảnh bé Quyết, một em bé bị bỏng đang nằm điều trị tại Viện Bỏng quốc gia mà chỉ ngồi ở nhà sao chép thông tin, hình ảnh có sẵn ở một trang Facebook cá nhân khác về Facebook của mình rồi thêm tài khoản ngân hàng của mình vào để mọi người ủng hộ. Sau khi bị Facebook chính chủ đứng ra kêu gọi giúp bé Quyết kiện vi phạm bản quyền hình ảnh thì Vũ Thị Phương Anh mới xin lỗi là “nhầm” và thông báo là đã nhận được số tiền ủng hộ 3,4 triệu đồng của các nhà hảo tâm dành cho bé Quyết.
Chưa dừng lại ở đó, Vũ Thị Phương Anh tự ý chuyển số tiền mọi người ủng hộ cho bé Quyết sang cho hoàn cảnh khác cũng do nhà từ thiện này kêu gọi, với lý do trường hợp bé Quyết đã được nhiều nhà hảo tâm ủng hộ rồi mà không cần xin phép những người đã chuyển tiền ủng hộ cho bé Quyết theo kiểu “tiền trảm, hậu tấu”. Nhưng thực tế qua theo dõi của PV Dân trí thì trường hợp bé Quyết vẫn hết sức khó khăn, chưa nhận được sự giúp đỡ của nhiều nhà hảo tâm như Vũ Thị Phương Anh khẳng định.
Nghĩa là ở trường hợp bé Quyết, Vũ Thị Phương Anh chưa một lần liên lạc, chưa hề gặp bé Quyết ngoài đời như thế nào nhưng cứ thế kêu gọi ủng hộ cho bé Quyết trên Facebook cá nhân của mình, rồi khi có tiền ủng hộ của các nhà hảo tâm cũng không thèm chuyển tiền cho bé Quyết mà chuyển cho trường hợp khác theo quyết định mang tính cá nhân của mình. Điều này cho thấy cách làm từ thiện vừa vô trách nhiệm lại vừa mập mờ, khó hiểu của nhà từ thiện mà các nhà hảo tâm vẫn tin tưởng là “chị ấy tốt lắm”, dù không ít trong số họ chưa một lần gặp nhau ngoài đời.
Để thông tin được đa chiều hơn, ngày 14/12, PV Dân trí đã có buổi làm việc trực tiếp với “nhà từ thiện” Vũ Thị Phương Anh để làm rõ những khuất tất trong hoạt động từ thiện của người này. Tại buổi làm việc, bà Phương Anh thừa nhận đã sử dụng thông tin, hình ảnh của báo Dân trí để kêu gọi từ thiện khi chưa có sự đồng ý của báo Dân trí là sai, và cam kết sẽ có đính chính trên FB cá nhân của mình cũng như gỡ bỏ toàn bộ hình ảnh nói trên.
Ngày 14/12/2015, bà Phương Anh đã đến tòa soạn báo Dân trí để xin giải trình về những khuất tất, mập mờ trong hoạt động từ thiện của mình. Nhưng trước các câu hỏi của PV Dân trí, bà Phương Anh trả lời đều không thỏa đáng và xin Dân trí không đăng bài vì sợ bị mạng xã hội vào “nói lung tung” về mình.
Về trường hợp kêu gọi ủng hộ cho anh Lê Tuấn Anh, bà Phương Anh cho biết tổng số tiền đến nay mà bà nhận được từ các nhà hảo tâm là 11.100.000 đồng và bà xin làm tròn 12 triệu mà không nói rõ con số tròn là do bà bỏ thêm tiền túi vào hay không (trong khi con số thực tế mà Dân trí thống kê qua status đầu tiên để kêu gọi là gần 17 triệu đồng, và có thể còn tăng hơn do bà Phương Anh không cập nhật thêm, chưa kể ngày 18/11 bà Phương Anh tiếp tục kêu gọi lần thứ hai và các nhà hảo tâm tiếp tục ủng hộ). Bà Phương Anh cho biết, ngày 18/11, bà đã trực tiếp về nhà của anh Tuấn Anh và đã trao cho mẹ của anh Tuấn Anh 3 triệu đồng tiền mặt kèm các phần bỉm, sữa, gạo đều do các nhà hảo tâm gửi tặng. Giải thích lý do vì sao không trao hết số tiền hơn 11 triệu đồng (như bà Phương Anh thống kê - PV) thì bà Phương Anh nói là chờ số tiền mọi người chuyển để trao nốt một thể. Tuy nhiên, đến ngày 14/12, nghĩa là cách hơn 1 tháng kể từ khi kêu gọi ủng hộ, khi mà chị Hương, vợ anh Tuấn Anh đang rất cần tiền để cứu chữa thì bà Phương Anh vẫn giữ tiền của các nhà hảo tâm mà chưa chịu trao. “Do thời gian qua bạn trai tôi bị tai nạn nên tôi không có thời gian để đi trao cho anh Tuấn Anh, tôi sẽ cố gắng sắp xếp thời gian để đi trao cho anh Tuấn Anh sớm trong thời gian tới”, bà Phương Anh viện dẫn lý do sự chậm trễ này.
Khi PV Dân trí đặt câu hỏi, vợ anh Tuấn Anh đang nằm cấp cứu ở Bệnh viện 198, cũng ngay trên địa bàn Hà Nội thì lý do không có thời gian đi trao liệu có phù hợp không, hơn nữa nếu không có thời gian sao bà vẫn thừa thời gian để lên FB hết kêu gọi trường hợp này đến trường hợp khác, cập nhật status hàng ngày, thậm chí còn có thời gian để buôn chuyện “phận đàn ông, phận đàn bà” thì bà Phương Anh không trả lời được.
Sau hơn 1 tháng kêu gọi giúp gia đình anh Tuấn Anh, bà Phương Anh chỉ mới trao có 3 triệu đồng cùng một số vật phẩm các nhà hảo tâm gửi tặng.
Tại buổi làm việc với PV Dân trí, bà Phương Anh có đề nghị xin đừng đăng tải thông tin về những lùm xùm, mập mờ trong hoạt động từ thiện của bà lên báo vì sợ “mạng xã hội Facebook” rất lung tung, xin được tự xử lý nội bộ để mọi chuyện được êm đẹp. Tuy nhiên, xét thấy chuyện tổ chức kêu gọi từ thiện của bà Vũ Thị Phương Anh vừa sai luật, vừa vi phạm đến lợi ích hợp pháp của báo trong các hoạt động xã hội thiện nguyện cũng như của các nhà hảo tâm đã tin tưởng chuyển tiền cho bà Phương Anh, PV phải thông tin toàn bộ sự việc để các nhà hảo tâm cảnh giác hơn với “nhà từ thiện” đang hoạt động bất minh này.
