Sân bay Quốc tế OR Tambo ở Johannesburg, Nam Phi vào ngày 26/11, mọi hoạt động diễn ra như thường lệ. Hành khách xếp hàng dài cùng giấy tờ lên máy bay, các nhân viên làm thủ tục.
Cùng ngày, hàng trăm hành khách đã đi từ Nam Phi đến Amsterdam trên chuyến bay KL592. Nhưng trong khi chuyến bay đang diễn ra, hành khách tranh thủ ngủ hoặc xem điện thoại, dưới mặt đất - mọi thứ đã thay đổi.
Sự hoảng sợ trước biến thể Omicron mới được phát hiện ở miền nam châu Phi đã khiến các quốc gia đóng cửa biên giới.
Tại sân bay Schiphol (Hà Lan), một điểm xét nghiệm đặc biệt được dựng lên để xét nghiệm cho các hành khách trên KL592 và một chuyến bay khác trở về từ Nam Phi.
Với nhiều người, đó thực sự là một trải nghiệm khủng khiếp. Họ phải hít thở bầu không khí ngột ngạt do bị giữ trên máy bay nhiều tiếng, kiệt sức trong các phòng chờ chật chội và lo lắng chờ đợi kết quả xét nghiệm cùng với những người sau đó được xác định là nhiễm biến chủng mới.
Hành khách Jan Mezek, 39 tuổi, một kỹ thuật viên phòng thí nghiệm có công ty cung cấp dịch vụ xét nghiệm bằng tăm bông và đang trở về nhà sau chuyến công tác kéo dài hai tuần ở Praha cho biết: “Chúng tôi ở cùng một nơi, cùng một phòng. Tôi cảm thấy mình giống như một con lợn trong chuồng. Họ đã lây lan virus ra xung quanh".
Trong 60 người trên chuyến bay này và một chuyến bay trở về từ Nam Phi còn lại dương tính với Covid-19, ít nhất 14 người nhiễm Omicron.
Các nhà chức trách Hà Lan đã cách ly họ và bắt giữ một cặp đôi cố gắng bỏ trốn khỏi nơi cách ly và bay đến Tây Ban Nha. Giới chức cũng yêu cầu hàng trăm người có kết quả xét nghiệm PCR âm tính ở sân bay được trở về nhà hoặc nối chuyến tới điểm đến cuối cùng của họ.
Fabrizio Pregliasco, nhà virus học nổi tiếng của Italy cho rằng toàn bộ các hành khách cần cách ly và theo dõi từ 7-10 ngày bởi họ có thể đã nhiễm virus trên máy bay nhưng cho kết quả âm tính vì vẫn đang trong thời gian ủ bệnh.
"Họ đã đi khắp nơi trên thế giới, ai biết được họ đi đâu. Nếu biến chủng này dễ lây lan, chuyến bay trên chẳng khác nào một quả bom", ông Pregliasco nói.
Lẫn lộn các quy tắc
Các chuyến bay, giống như các chuyến tàu du lịch trong thời kỳ đầu của đại dịch đã làm dấy lên lo ngại về sự kiện siêu lây nhiễm và làm dấy lên lo ngại về những bài học chưa trải qua.
Hôm thứ Ba, KLM, hãng hàng không khai thác hai chuyến bay hôm 26/11 từ Nam Phi, đã xin lỗi hành khách. Nhưng Marjan Rozemeijer, phát ngôn viên của công ty, cho rằng như bất kỳ ai khác, họ cũng đã mất cảnh giác với biến thể mới này.
Bà cho biết, khi hạ cánh các chuyến bay tại sân bay Schiphol, công ty đã “được chính phủ Hà Lan yêu cầu đỗ máy bay ở một địa điểm riêng để tất cả hành khách được kiểm tra”.
Ngược lại, một phát ngôn viên của dịch vụ y tế công cộng Hà Lan cho biết họ đã nỗ lực vượt bậc và không thấy gì sai khi để những hành khách có kết quả xét nghiệm âm tính với virus tiếp tục hành trình.
Tuy nhiên, Bộ Y tế Hà Lan cho biết ngay cả những hành khách có kết quả xét nghiệm âm tính cũng phải được cách ly và cơ quan này đã cố gắng liên lạc với tất cả mọi người có mặt trên máy bay và thúc giục họ cách ly và thông báo cho cơ quan y tế địa phương.
Thông tin liên quan tới Omicron hiện vẫn còn rất mơ hồ. Có thể sẽ mất vài tuần để xác định liệu nó đang gây một phản ứng thái quá hay không hay thực sự là một biến chủng dễ lây lan hơn cả Delta.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đang theo dõi chặt chẽ biến thể mới, cho biết việc theo dõi tiếp xúc quốc tế phụ thuộc vào các quốc gia nơi các ca bệnh được phát hiện và nằm ngoài mục tiêu của tổ chức.
Sau sự xuất hiện của biến thể Omicron ở châu Phi vào tuần trước, Mỹ và Liên minh châu Âu và các quốc gia khác đã cấm các chuyến bay từ miền nam châu Phi.
Nhưng chính sự xuất hiện của Omicron vô hình trung phơi bày sự thiếu đồng bộ của các quốc gia về quy định phòng dịch cũng như cho thấy các chuyến bay với tiêu chí chống dịch lỏng lẻo có thể trở thành sự kiện siêu lây nhiễm thế nào.
Theo giáo sư Karen A. Grepin tại Đại học Hong Kong, quy định với các hành khách được xác định bởi điểm đến của họ. Do đó, 2 hành khách ngồi cùng nhau trên máy bay có thể phải tuân thủ các quy định khác nhau.
Tại sân bay, các nhân viên ở quầy thủ tục phải ghi nhớ hàng chục quy định về xét nghiệm, cách ly ở các nước khác nhau. Ngoài công việc kiểm tra hộ chiếu, cân hành lý, giờ họ phải kiêm thêm vai trò của lực lượng biên phòng, thanh tra y tế.
Mezek, một trong các hành khách có kết quả xét nghiệm âm tính, cho biết anh được phía Hà Lan liên lạc và khuyến cáo không ra khỏi nhà 5 ngày sau chuyến bay ác mộng. "Dù hiện tại bạn không có triệu chứng, nhưng vẫn có khả năng bạn đã nhiễm bệnh”, email từ cơ quan y tế Hà Lan cảnh báo.
Mezek đang tự cách ly. Hồi đầu tuần, anh nhận được một cuộc gọi từ giới chức Cộng hòa Séc đảm bảo anh vẫn đang cách ly và không bị ốm.
Nhưng Mezek cho biết nếu anh về sớm hơn một ngày trước khi Séc thắt chặt các quy định, có thể anh đã làm việc và về nhà cùng vợ con. "Tôi có thể đã không tự cách ly", anh nói.
