Ở tuổi 52, Zhang Yuhuan bật khóc nức nở như một đứa trẻ khi tựa vào vòng tay mẹ già 83 tuổi và vợ cũ nơi cố hương sau gần 3 thập niên xa cách. Năm 2001, Zhang phải lĩnh án tử hình treo vì cáo buộc sát hại hai đứa bé từ năm 1993, dù thực tế ông không gây ra tội ác tày trời đó. Suốt thời gian sống lay lắt trong tù, người đàn ông ở huyện Jinxian, tỉnh Giang Tây (Trung Quốc) liên tục bị cảnh sát dọa dẫm và tra tấn để ép cung, buộc ông thừa nhận tội lỗi mình không hề mang.
Ngày 4/8, qua 27 năm sống sau song sắt, cuối cùng hạnh phúc cũng mỉm cười với Zhang khi ông được chứng minh vô tội. Trong giây phút đoàn tụ với thân nhân, người đàn ông đáng thương không sao nén nổi dòng nước mắt bồi hồi. Chìm đắm trong nỗi vui mừng xen lẫn hờn tủi, vợ cũ của ông ngất xỉu ngay tại tòa và được đưa đến bệnh viện. Trên đường về nhà, Zhang xúc động ôm ghì lấy mẹ và con trai nhiều năm xa cách. Khi ông bị cảnh sát áp giải vì án oan, con ông mới vừa lên 4.
Kết quả ngày hôm nay không phải là kỳ tích, mà là nỗ lực kháng cáo không ngừng nghỉ suốt mấy chục năm của gia đình Zhang. Vợ cũ của ông, bà Song Xiaonv, luôn sát cánh bên chồng trong lúc ông lao đao vì kiện tụng. Thế nhưng, năm 2001, hai người quyết định ly hôn vì cơ hội Zhang được minh oan quá đỗi mong manh, ông không thể ích kỷ kéo theo vợ mình cùng chịu khổ.
May mắn thay, tấm lòng kiên định của cả nhà ông Zhang thực sự đã xoay chuyển tình thế. Tòa án nhân dân cấp cao tỉnh Giang Tây quyết định rút lại bản án tử hình treo đã đè nặng lên vai ông từ năm 2001. Theo kết luận của tòa, không có đủ bằng chứng xác thực cho thấy Zhang là thủ phạm sát hại hai đứa trẻ năm xưa.
Nguồn cơn mối oan 27 năm ròng của Zhang bắt nguồn từ một ngày tháng 10/1993, khi thi thể hai đứa bé 4 và 6 tuổi được phát hiện trong một cái ao ở thôn họ Zhang. Hai ngày sau đó, Zhang Yuhuan bị cảnh sát đưa vào diện tình nghi số một và bắt giữ vì ông là hàng xóm của nạn nhân.
Tháng 1/1995, Tòa án nhân dân thành phố Nanchang phán Zhang thụ án tử hình treo có thời hạn 2 năm với cáo buộc cố ý giết người. Theo luật pháp Trung Quốc, sau 2 năm này, nếu không bị cáo buộc thêm tội danh nào khác, mức án dành cho bị cáo sẽ giảm xuống còn chung thân.
Dù đã nhận tội, nhưng Zhang nhấn mạnh rằng ông bị các sĩ quan cảnh sát ép buộc thú nhận bằng đủ mọi chiêu trò, từ dọa dẫm đến bạo hành trong quá trình thẩm vấn. Hai tháng sau, tòa án cấp cao của tỉnh yêu cầu tòa án thành phố thụ lý và tái thẩm vụ án do bằng chứng không đủ thuyết phục.
.png)
Thế nhưng, mãi đến tháng 11/2001, tòa án nhân dân vẫn không tổ chức tái thẩm và giữ nguyên phán quyết ban đầu. Bất chấp nỗ lực kháng cáo của Zhang, quan tòa tiếp tục bác bỏ mà không giải thích gì thêm. Gia đình ông liên tiếp gửi đơn kháng cáo và hồ sơ vụ việc cho các cơ quan tư pháp để tìm đường cứu vãn.
Tháng 8/2017, Zhang đệ trình sự việc lên Tòa án nhân dân cấp cao tỉnh Giang Tây để yêu cầu xét xử lại vụ án. Tháng 3/2019, tòa án thụ lý hồ sơ của ông và ấn định ngày tái thẩm vào 9/7 năm nay. Ngày 4/8, Zhang được rửa sạch nỗi hàm oan và trở về thôn ngay hôm đó.
Tòa án cấp cao cho biết những cán bộ tòa án có liên quan đến vụ việc năm xưa đã xin lỗi Zhang và thông báo cho ông về điều kiện làm đơn đòi bồi thường. Luật sư Wang Fei đại diện cho Zhang tuyên bố họ vẫn đang thảo luận về con số bồi thường thích hợp, nhưng sẽ không để những người góp phần gây ra án oan ngày đó nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật.
"Tôi không chỉ bảo vệ một, mà là rất nhiều Zhang Yuhuan khác trong xã hội này. Đối mặt với những chiêu trò ép cung tàn nhẫn, bất kỳ ai cũng sẽ biến thành Zhang Yuhuan tiếp theo", Wang nói. "Tôi đề nghị tòa cung cấp thông tin của các thanh tra và những người có liên quan đến vụ ép cung cho cơ quan chức năng để xử lý theo pháp luật". Hiện kẻ gây ra cái chết thương tâm của hai đứa bé vẫn chưa được xác định.
