Chỉ trong vòng 24 giờ sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay chiến đấu Nga với lý do vi phạm không phận nước này, Mát-xcơ-va đã ngay lập tức phát đòn trả đũa.
“Chúng tôi không muốn gây chiến với Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng chúng tôi sẽ nghiêm túc xem lại các thỏa thuận đã ký với chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ”, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov trả lời tại buổi họp báo hôm thứ 4. “Thái độ của chúng tôi đối với người Thổ Nhĩ Kỳ không thay đổi, chúng tôi chỉ đặt câu hỏi với giới lãnh đạo nước bạn”.
Máy bay Nga bốc cháy khi bị Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ.
Dù Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra lý do bắn hạ máy bay là vì sau nhiều cảnh báo nhưng máy bay Nga vẫn bay qua không phận nước mình, Tổng thống Nga lại không đồng tình với lập luận chiếc chiến đấu cơ khi đó đang bay qua không phận Syria, cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ gần như cả chục km.
Theo AP, Nga đã bắt đầu đòn trả đũa bằng việc triển khai siêu vũ khí là hệ thống tên lửa S-400 tại căn cứ không quân Hemeimeem gần Latakia, Syria, chỉ cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ 30 dặm (khoảng 42 km) và có khả năng tấn công các mục tiêu trong bán kính 250 dặm (khoảng 400 km) với độ chính xác cao. Gọi là hệ thống tên lửa tầm cao nhưng thực sự S-400 là một tổ hợp tên lửa đa tầm, nó có thể hạ mục tiêu như máy bay ở độ cao 27 km và các mục tiêu bay thấp cách mặt đất chỉ 5-10 m. Đây là khả năng mà không một hệ thống tên lửa phòng không của bất cứ quốc gia nào có thể thực hiện được.
Nga cũng điều động tuần dương hạm Moscow được trang bị 64 tên lửa S-300FM đến sát bờ biển của tỉnh Latakia, cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ 50 km. Các chuyên gia quân sự của trang mạng Réseau international nhận định Nga dường như đã thiết lập một “vùng cấm bay” bất khả xâm phạm tại Syria.
Ông Ozgur Unluhisarcikli, Giám đốc Quỹ Marshall của Đức tại Ankara, nhận định Nga có thể sẽ bắn hạ một chiến đấu cơ của Thổ Nhĩ Kỳ để trả đũa nếu máy bay này tiến vào không phận Syria, trong tầm khống chế của S-300 và S-400.
Tuy nhiên, chuyên gia Valentin Vasilescu thuộc Học viện quân sự Hungary đánh giá riêng việc điều động S-400 đến Syria đã là một lời đáp trả đanh thép, xứng đáng với vị thế của một cường quốc quân sự của Nga. Động thái này không quá cứng rắn để gây ra xung đột quân sự, nhưng lại có thừa sức răn đe chiến lược đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Một trong những lý do khiến Nga có hành động trả đũa lên Thổ Nhĩ Kỳ chính là mối nghi vấn liên hệ giữa nước này với phiến quân Hồi giáo IS tại Syria.
Medvedev thông báo chính phủ Nga sẽ tiến hành một loạt biện pháp trừng phạt kinh tế và nhân đạo như hạn chế lương thực, lao động, dịch vụ từ các công ty Thổ Nhĩ Kỳ.
Lệnh trừng phạt này “có thể “ngốn” hơn 30 triệu đô la Mỹ trong quan hệ thương mại giữa hai nước, nhất là khi cảnh sát bắt đầu giam giữ hàng hóa từ Thổ Nhĩ Kỳ và trục xuất những doanh nhân người Thổ khỏi Nga”, theo bình luận của nhà báo Andrew Roth của Washington Post.
Đồng thời Nga cũng ban lệnh cảnh báo công dân Nga không nên đi du lịch Thổ Nhĩ Kỳ. Các hãng du lịch Nga thông báo hôm thứ 4 họ sẽ hủy bỏ toàn bộ các chuyến du lịch đến Thổ Nhĩ Kỳ cho đến năm sau, theo chuyên gia Boris Zilberman.
Khách du lịch Nga chiếm tỷ trọng lớn trong ngành du lịch Thổ Nhĩ Kỳ. Năm 2014, 3,3 triệu lượt người Nga đã đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ đứng sau số khách Đức và chiếm 12% tổng số khách du lịch tại Thổ Nhĩ Kỳ, Reuters cho biết.
Trong một cuộc phỏng vấn với France 2 chiều thứ 5, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết “nếu biết đó là máy bay Nga thì có thể chúng tôi đã cảnh báo khác đi”.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ khi đó cũng đã gọi điện cho Tổng thống Putin nhưng đã không nhận được phản hồi.
Telegraph đưa tin hôm thứ 5, một nhóm 39 doanh nhân Thổ Nhĩ Kỳ đang đi du lịch tại Nga đã bị cảnh sát bắt giữ và buộc tội “làm giả thông tin về mục đích chuyến thăm đến Nga”.
Theo Anadolu, máy bay tiêm kích Nga đã đơn phương tấn công các phương tiện vận chuyển hàng cứu trợ ở biên giới Syria, khiến 7 tài xế thiệt mạng hôm thứ 4. Thị trấn Azzaz được xem là ranh giới sống đối với nhóm nổi loạn Syria, vì chúng phụ thuộc vào nguồn viện trợ để tiến hành các hoạt động chống phá chính quyền của Thủ tướng Syria. Tuy nhiên các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ chưa xác nhận thông tin này.
