Một phụ nữ Ấn Độ mang khẩu trang để đối phó với bầu không khí ô nhiễm mịt mù - Ảnh: AFP
Trong tương lai, cảnh sát chống tội phạm có thể phải lưu ý mức độ ô nhiễm của thành phố để huy động lực lượng vào những ngày “tối trời”.
Nghe có vẻ khó tin nhưng các nghiên cứu gần đây phát hiện không khí ô nhiễm không chỉ gây tử vong mà còn cả các vấn đề tâm thần, làm giảm khả năng suy nghĩ, phán đoán và làm tăng tỉ lệ tội phạm trong cộng đồng.
Đây là một tin đáng lo ngại, vì hiện nay hơn một nửa dân số thế giới đang sống trong môi trường đô thị và ngày càng có nhiều người di chuyển trong các khu vực đông đúc, chật chội. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê 9/10 dân đô thị thường xuyên phải hít không khí bẩn.
Chúng ta đã biết ô nhiễm không khí giết chết khoảng 7 triệu người mỗi năm, nhưng tác động của nó đến sức khỏe tâm thần là một phát hiện mới gần đây.
Năm 2011, nhà nghiên cứu Sefi Roth thuộc Trường Kinh tế London phát hiện không khí ô nhiễm ảnh hưởng đến khả năng học tập của sinh viên. Vào những ngày ô nhiễm cao, điểm thi của nhóm sinh viên được theo dõi luôn ở mức thấp so với những ngày trời trong lành.
“Thậm chí vài ngày trước và sau đó chúng tôi không phát hiện ra ảnh hưởng não, chỉ đúng vào cái ngày không khí bị ô nhiễm, điểm các bài kiểm tra bỗng giảm hẳn đi” - ông Roth rút ra quan sát.
Giống như cơ thể, bộ não cũng cần không khí sạch để hoạt động và phát triển - Ảnh: BBC
Trong một nghiên cứu khác năm 2018, Viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ) thẩm định dữ liệu của hơn 9.000 thành phố - gần như toàn bộ nước Mỹ, và họ nhận thấy không khí ô nhiễm là chỉ dấu của 9 loại tội phạm nguy hiểm, bao gồm giết người, cưỡng hiếp, cướp, ăn cắp xe và bạo hành.
Theo đó, các thành phố có mức độ ô nhiễm cao nhất cũng là nơi có tỉ lệ tội phạm cao nhất. Mặc dù đã bù trừ các yếu tố như dân số, tình trạng thất nghiệp, tuổi tác và giới tính, các nhà khoa học vẫn thấy ô nhiễm là yếu tố chính dự báo tỉ lệ tội phạm.
Các bằng chứng khác đến từ nghiên cứu của Đại học Southern California về “hành vi phạm pháp” (lừa đảo, ăn cắp, phá hoại…). Quan sát 682 thanh thiếu niên, nhà nghiên cứu Diana Younan và các cộng sự nhận thấy những ai bị phơi nhiễm thường xuyên trong môi trường bụi mịn PM2.5 sẽ có hành vi xấu nhiều hơn.
Younan cho biết bà hết sức lo lắng trước phát hiện vì một cá nhân hành xử ra sao trong giai đoạn niên thiếu nhiều khả năng trở thành một người như vậy lúc trưởng thành. Nhóm này thường học hành kém, dễ bị thất nghiệp, nghiện ngập…
Không khí ô nhiễm bị cho là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh tâm thần - Ảnh: BBC
Ngoài xu hướng phạm tội, không khí ô nhiễm còn là tin xấu đối với sức khỏe tâm thần. Một nghiên cứu tháng 3-2019 của trường King’s College London cho thấy thanh thiếu niên bị phơi nhiễm không khí độc hại có nguy cơ cao mắc các bệnh thần kinh, chẳng hạn như hoang tưởng.
Nhà nghiên cứu Joanne Newbury thận trọng trước phát hiện trên, tuy nhiên bà đánh giá kết quả này cũng tương tự với các nghiên cứu khác về sự liên hệ giữa không khí ô nhiễm và sức khỏe tâm thần.
Tại nhiều nước trên thế giới, các quy định chống ô nhiễm chưa thật sự nghiêm khắc. Để bảo vệ bản thân, các nhà khoa học khuyên dân đô thị nên tự bảo vệ mình, tránh một số hoạt động như thể dục thể thao ngoài trời, hoặc di chuyển trong những ngày nồng độ ô nhiễm cao…
