Từ một thương nhân hèn kém tới âm mưu 'buôn vua bán chúa'
Lã Bất Vi (292－235 TCN) người nước Vệ là người có tài, phong lưu phóng khoáng, vừa có trí tuệ lại vừa có dã tâm lớn. Tuy không phải là quý tộc và trong tay không có binh quyền nhưng Lã Bất Vi hiểu rằng muốn khuynh đảo thiên hạ thì ngoài quyền thế và quân đội còn có 2 thứ khác chính là tiền bạc và phụ nữ.
Do đó, Lã Bất Vi bắt đầu buôn bán những mặt hàng mà các nước cần nhất như muối, sắt, vải, dược liệu,… Chỉ vài năm sau, Lã Bất Vi đã trở thành một cự phú. Tuy nhiên, vào thời chiến quốc, địa vị của thương gia rất thấp, đứng cuối trong 4 loại là sỹ, nông, công, thương, nên ông vẫn thường bị mọi người coi thường mặc dù tiền bạc trong tay nhiều không đếm xuể. Lúc này, Lã Bất Vi nhận ra rằng việc buôn bán có thể thu lợi nhưng mãi mãi vẫn bị người khác xem thường, quan lại chèn ép nên ông đã quyết tâm thực hiện một vụ buôn bán lớn hơn chính là buôn vua bán chúa.
Lã Bất Vi (292－235 TCN).
Một lần khi tới Hàm Đan (đô thành của nước Triệu) buôn bán, Lã Bất Vi đã có cơ hội gặp gỡ Công tử Dị Nhân của nước Tần đang làm con tin ở Triệu. Tuy Dị Nhân bị cha là Thái tử An Quốc Quân ghét bỏ, bị đưa tới nước Triệu làm con tin và rơi vào hoàn cảnh khốn cùng nhưng với con mắt tinh tường của thương gia, Lã Bất Vi nhanh chóng nhìn ra được giá trị trên người Dị Nhân và coi đây là món hàng kỳ lạ, hiếm có, rất đáng đầu tư với hy vọng một ngày nào đó có thể kiếm được món lời lớn là danh lợi.
Vì vậy, Lã Bất vi không tiếc tiền bạc và tìm kế đưa Dị Nhân quay trở về nước Tần, thậm chí ông còn dâng tặng Dị Nhân tiểu thiếp của mình tên là Triệu Cơ. Không lâu sau, Triệu Cơ mang thai và hạ sinh một đứa con trai kháu khỉnh đặt tên là Doanh Chính (hay Triệu Chính, tức Tần Thủy Hoàng sau này).
Sau khi lấy được lòng tin của Dị Nhân, Lã Bất Vi mang một lượng châu báu lớn tới nước Tần xin cầu kiến Hoa Dương phu nhân, người được Thái tử An Quốc Quân vô cùng sủng ái. Do Hoa Dương phu nhân không có con nên Lã Bất Vi đã dốc sức thuyết phục bà nhận Dị Nhân làm con nuôi, đồng thời thông qua bà, xin An Quốc Quân phái người đón Dị Nhân trở về nước Tần, đổi tên là Tử Sở. Sau đó, An Quốc Quân cũng đồng ý với lời cầu xin của Hoa Dương phu nhân, lập Tử Sở làm Thái tử nước Tần.
Tạo hình nhân vật Lã Bất Vi trong phim Hạo Lan truyện.
Năm 257 TCN, nước Tần vây đánh Hàm Đan nên nước Triệu muốn giết Tử Sở để trút giận. Thế nhưng, với sự giúp đỡ của Lã Bất Vi, Tử Sở đã thoát khỏi nước Triệu, quay về nước Tần. Lúc này, Triệu muốn giết vợ con Tử Sở, nhưng Triệu Cơ là con nhà tai mắt ở nước Triệu nên cả hai đều sống sót và lẩn trốn trong nhân gian suốt 7 năm trời.
Năm 251 TCN, Tử Sở kế vị, sử gọi là Tần Trang Tương Vương, liền đón vợ con ở nước Triệu về nước. Sau đó, ông lập Doanh Chính lên làm thái tử và phong Lã Bất Vi làm thừa tướng, sau đó là Văn Tín Hầu, trở thành một nhân vật hiển hách, ở dưới một người trên vạn người.
Tần Thủy Hoàng lên ngôi năm 13 tuổi, Lã Bất Vi nhiếp chính
Lên ngôi được 3 năm thì Tần Trang Tương Vương qua đời, Doanh Chính lên kế vị ở tuổi 13. Do vua Tần còn quá nhỏ tuổi nên Triệu Cơ, lúc này đã trở thành thái hậu, hạ lệnh cho Lã Bất Vi vẫn làm tướng quốc, thay Doanh Chính chấp chính, đồng thời lệnh cho Doanh Chính phải gọi Lã Bất Vi là “trọng phụ”.
Sau khi Doanh Chính lên ngôi, Lã Bất Vi làm tướng quốc, thay vua Tần chấp chính.
Tuy đã là tướng quốc nổi danh ở nước Tần, có địa vị không ai sánh bằng nhưng tham vọng của Lã Bất Vi vẫn chưa dừng lại đó. Lã Bất Vi muốn thống nhất thiên hạ và để đạt được mục đích này, ông hết lòng phò tá Doanh Chính trở thành một vị vua anh minh uy vũ.
Do không chỉ là một thương nhân thông minh mà còn là một nhà chính trị, nhà quân sự kiệt xuất nên trong thời gian Lã Bất Vi nhiếp chính, nước Tần đã trở nên vô cùng giàu mạnh, khiến các nước láng giềng ngày càng suy yếu và phải cắt nhường cho Tần quốc một phần lãnh thổ rộng lớn. Đây cũng chính là bước đệm vững chắc cho việc thống nhất thiên hạ của Tần Thủy Hoàng sau này.
Cái kết bi thảm
Tuy hết lòng phò tá nhưng Lã Bất Vi lại bị Doanh Chính ghét bỏ, do ngay từ khi về nước Tần, Doanh Chính đã bị mọi người nghi ngờ về nguồn gốc xuất thân, cho rằng ông không phải là con cháu của Tần quốc mà là con riêng của Lã Bất Vi. Tuy nhiên, một bộ phận lớn triều thần nước Tần vẫn tin vào việc Doanh Chính là con của Tần Trang Tương vương và hết lòng ủng hộ Doanh Chính trước sau như một.
Sau khi Tần Trang Tương vương qua đời, Lã Bất Vi thâu tóm mọi quyền lực trong khi đó, Triệu Cơ lại bắt Doanh Chính gọi Lã Bất Vi là trọng phụ, kính trọng như người cha thứ 2 nên nỗi hận trong lòng vua Tần ngày càng nhiều thêm. Không chỉ vậy, nhiều lúc Doanh Chính còn nhìn thấy mẹ mình thân mật quá mức với Lã Bất Vi nên ông thầm thề rằng sau khi nắm được binh quyền, việc đầu tiên là phải giết Lã Bất Vi.
Lã Bất Vi sau đó bị đày tới đất Thục.
Tuy thường xuyên tư thông với Triệu Cơ nhưng khi Doanh Chính lớn hơn, Lã Bất Vi sợ sẽ mang vạ nên bèn sai Lao Ái giả làm hoạn quan rồi dâng lên cho Triệu Cơ. Từ đó, Triệu Cơ và Lao Ái thông dâm, sinh được hai người con trai. Sau đó, việc này bị Doanh Chính phát giác và ông đã giết chết 3 họ nhà Lao Ái cùng 2 đứa con riêng của mẹ mình.
Tuy biết rõ sự tình việc này có liên quan tới Lã Bất Vi nhưng do ông có công lớn, lại được các tân khách, biện sĩ nói giúp khá đông nên Doanh Chính không nỡ hạ lệnh giết, bèn đày cả nhà Lã Bất Vi sang đất Thục. Tự liệu rằng không thể sống, Lã Bất Vi bèn uống thuốc độc tự tử.
