Cá Koi (trong tiếng Nhật là “Nishikigoi) khiến thế giới chú ý nhiều hơn sau lần Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng Thủ tướng Shinzo Abe cho cá ăn tại cung điện ở Tokyo nhân chuyến thăm Nhật Bản hồi tháng 11 năm ngoái.
Thực tế, loài cá này đã phổ biến suốt nhiều thập kỷ tại Nhật Bản, nơi những người nuôi lai tạo giống cá có giá trị nhất để chúng tranh tài ở các cuộc đọ sắc, theo AFP.
Tại một cuộc thi như vậy ở Tokyo, các trọng tài trong trang phục lịch sự, tay cầm sổ, bước đi trịnh trọng xung quanh các bể cá đặt dọc một con phố để chấm điểm.
Những con cá mang đủ màu sắc cầu vồng: ngọc trai trắng, đỏ tươi, vân xám, xanh đậm, vàng lấp lánh.
Tuy nhiên, theo nhà điều hành cuộc thi cũng là người đứng đầu hội những người nuôi cá Koi, Isamu Hattori, độ uốn cong của cá chiếm tới 60% số điểm cuối cùng. Còn màu sắc và sự tương phản chiếm 30%.
Chăm sóc cá Koi: Tỉ mẩn và khó khăn
Cá Koi được coi là một trong những biểu tượng của Nhật Bản. Ảnh: AFP
Mikinori Kurikara, một nhà lai giống cá Koi ở Saitama, phía bắc Tokyo, cho hay, “Hinkaku” là một yếu tố quan trọng đối với cá Koi, quyết định tới vẻ đẹp cũng như giá trị của cá. Nó có thể có trong gen của con cá đó ngay từ khi ra đời, hoặc không. Ông Kurikara có thể phát hiện ra con cá đó có sở hữu yếu tố này hay không khi nó 8 hay 9 tháng tuổi.
“Điều này giống việc chăm sóc con cái của bạn mỗi ngày. Bạn chăm sóc cho những đứa con của mình và muốn chúng phát triển khỏe mạnh. Tương tự vậy, bạn chăm sóc những con cá, hiểu rõ và thấy yêu chúng”, ông nói.
Tại trang trại của mình, ông Kurikara nuôi hàng nghìn con cá chép Nishikigoi nhỏ xíu trong bể. Ông phân chia chúng một cách cẩn thận theo tuổi và màu sắc của cá.
Một số con không đủ tiêu chuẩn sẽ bị đem làm thức ăn cho những loài cá nhiệt đới khác.
“Đây là công việc đòi hỏi sự tỉ mẩn và thực sự khó khăn. Tất cả mọi yếu tố đều quan trọng: chất lượng đáy bể, nước và thức ăn”, người chủ 48 tuổi nói. Ông Mikinori Kurikara tiếp nhận trang trại nuôi cá Koi từ cha và đang huấn luyện con trai nối nghiệp.
“Chúng tôi có nhiều bí mật”, ông nói. “Nhưng ngay cả khi chúng tôi tiết lộ những bí mật đó, người khác cũng khó để làm theo. Bạn phải tự cảm nhận thôi”.
Vô giá
Những năm gần đây, khi đến bất cứ khu vườn truyền thống nào tại Nhật, người ta cũng dễ dàng bắt gặp những ao cá Koi đầy màu sắc sặc sỡ.
Khoảng 200 năm trước, người dân sống ở vùng núi xung quanh thành phố Niigata (phía tây bắc Nhật Bản) bắt đầu sử dụng kỹ thuật di truyền khi nuôi cá chép mà không hay biết. Ban đầu, họ lai tạo cá chép nhiều màu sắc và hiếm không phải để làm thức ăn mà hoàn toàn vì vấn đề thẩm mỹ.
Cơn sốt cá Koi dần lan tỏa khắp Nhật Bản và “tràn” sang cả các quốc gia khác ở châu Á những năm gần đây, đặc biệt tại Trung Quốc, nơi hình ảnh cá chép bơi giữa làn thủy triều được họ ví với sự kiên trì sẽ dẫn tới giàu có - giống việc con người leo nấc thang địa vị xã hội, theo Yutaka Suga, Giáo sư Viện Nghiên cứu Tiến bộ về các vấn đề châu Á thuộc Đại học Tokyo.
Cơn sốt cá Koi lan tỏa khắp Nhật Bản và “tràn” sang cả các quốc gia khác ở châu Á. Ảnh: JapanTimes
Ngày nay, hoạt động nuôi dưỡng và xuất khẩu cá Koi quy mô lớn ở Nhật Bản đang bùng nổ với 90% sản lượng trong nước được xuất khẩu và đem bán đấu giá.
Theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, năm 2016, nước này xuất khẩu 295 tấn cá Koi, đạt kim ngạch 3,5 tỷ Yên (41 triệu USD), tăng gần 50% so với năm 2007.
Đối với cá chép Koi, “giá đã vượt cao quá sức tưởng tượng”, ông Hattori, chủ tịch hiệp hội nuôi cá chép cho hay. “Hiện giờ, một con cá chép Koi hai tuổi có thể bán với giá 30 triệu yên trong khi 10 năm trước, hai triệu yên đã là một mức giá rất tốt”, ông nói.
Giống những người chủ sở ngựa đua, nhiều người nước ngoài cũng đầu tư vào các trang trại nuôi cá Koi, khiến thị trường ở Nhật trở nên cạnh tranh hơn.
Tuy nhiên, một số người chọn nuôi cá Koi lại không vì mục đích thương mại. Một trong số đó là nhà sưu tập cá Koi người Trung Quốc Yuan Jiandong. Yuan hiện có trang trại nuôi cá chép Koi ở Tokyo. “Tôi không nuôi cá Koi để kiếm tiền, mà chỉ tạo niềm vui”, ông chủ của hãng dược phẩm đến từ Thượng Hải nói.
Theo ông, sở hữu những chú cá Koi có giá trị nhiều hơn việc phô trương về sự giàu có. “Khi nhìn thấy những con cá xinh đẹp lướt quanh hồ, bạn quên đi những căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày và thấy tâm hồn mình bình an”. Đó cũng là lúc những chú cá Koi trở nên vô giá.
