Cặp vợ chồng hung thủ vụ xả súng tại California đang khiến FBI nhức đầu điều tra động cơ gây án. Bạn bè, hàng xóm đều không hề hay biết tại sao một bà nội trợ và anh chồng sống khép kín lại có hành vi giết người không ghê tay như vậy. Nhưng dư luận dường như còn bỏ sót một vấn đề sau vụ việc này. Một người phụ nữ như Malik lại sử dụng súng điêu luyện với cả kho vũ khí cất giấu trong nhà, đây liệu có phải là một nguy cơ mới của lực lượng nữ chiến binh mà đội quân khủng bố đang ngấm ngầm đào tạo?
Theo thống kê năm 2014 của FBI, chỉ khoảng 6 trong số 160 thủ phạm xả súng giết người trong các vụ án từ 2000 đến 2013 là phụ nữ. Trong lịch sử 40 năm qua, những nữ sát thủ “lẫy lừng nhất” phải kể đến Amy Bishop, kẻ bắn chết 3 trong số 6 đồng nghiệp tại Đại học Alabama Huntsville tại buổi họp khoa năm 2010; Jennifer San Marco, nhân viên bưu điện sát hại 6 người trong công ty cũ năm 2006; và Brenda Spencer, khi đó chỉ mới 16 tuổi, hành quyết 2 người lớn và làm bị thương 8 trẻ em tại trường tiểu học San Diego năm 1979.
Trong khi những phụ nữ giết người bệnh hoạn trước đây hành động thiếu chuẩn bị, thì Malik lại thể hiện nhiều kỹ năng và chủ động rõ rệt trong cuộc tấn công cùng chồng là Farook.
Nếu vụ xả súng là một hành vi khủng bố, các chuyên gia cho rằng việc phụ nữ đóng vai trò lãnh đạo trong nhóm phần tử cực đoan là có thể hiểu được. Mia Bloom, giáo sư tại Đại học Georgia chuyên về vai trò của phụ nữ trong các tổ chức khủng bố cho biết có khả năng Malik đã đẩy Farook từ một người Hồi giáo trung lập trở thành người phản động hơn.
Một cô gái người Áo lộ mặt tham gia đội quân IS.
Một ví dụ trong lịch sử vụ án năm 2005 là Sajida Mubarak Astrous al-Rishawi, một phụ nữ Iraq thực hiện nhiệm vụ đánh bom cảm tử cùng chồng tại khách sạn ở Amman, Jordan. Cặp đôi này thực hiện theo lệnh của cựu thủ lĩnh nhóm khủng bố al Qaeda Abu Musab al-Zarqawi tại Iraq. Khi al-Rishawi loay hoay châm ngòi nổ trên thắt lưng cài bom, chồng ả đã cho nổ tung thân mình trong phòng hội nghị của khách sạn Radisson SAS và giết chết 38 người. Al-Rishawi còn sống và sau vài năm cầm tù đã bị xử tử tại Jordan vào tháng 2 năm nay.
Thủ lĩnh Al-Zarqawi cũng cử Muriel Degauge, một người phụ nữ gốc Bỉ cải đạo Hồi, thực hiện nhiệm vụ đánh bom cảm tử cùng chồng tại Baghdad. Người phụ nữ đã hoàn thành nhiệm vụ còn chồng ả bị lực lượng quân đội Mỹ tại Iraq hạ gục vài tiếng sau đó. Cả al-Rishawi và Degauge đều được cho là “phản động hóa” chồng mình, theo giáo sư Bloom.
Một ví dụ điển hình khác là Reem Saleh al-Riyashi, người mẹ Palestine đầu tiên tự nổ tung mình tại biên giới dải Gaza và giết chết 4 người Israel năm 2004. Al- Riyashi, được quân đội Hamas đào tạo trước đó, đã cùng con gái thực hiện đoạn video di chúc và tuyên bố cuối cùng trước khi cho nổ bom - như một lời nhắc nhở lý tưởng có thể khơi dậy bản năng người mẹ, giống như trường hợp của Malik.
Trong khi khủng bố IS không chính thức cho phép phụ nữ chiến đấu trên chiến trường, chúng phát đi thông điệp hồi đầu năm rằng có thể có ngoại lệ cho quy tắc này. Phụ nữ ngày càng được sử dụng để tuyển mộ lính đánh thuê từ phương Tây và phát tán lệnh động viên trên mạng trực tuyến.
Mới đây nhất là câu chuyện về một nữ chiến binh “quỷ dữ” Fatima Dzhafarova khi ả trốn nhà ở Nga sang Syria và ca ngợi khủng bố IS.
Brigitte Nacos, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Columbia nghiên cứu về vai trò phụ nữ trong khủng bố nói “Thực tế là nếu một người phụ nữ có liên quan đến vụ giết người, thì có nhiều khả năng là khủng bố chứ không đơn giản chỉ là hành vi bạo lực công sở do mâu thuẫn thông thường”.
Nếu Farook và Malik hành động từ nguồn cảm hứng của IS, cặp đôi này chắc chắn đã có tư tưởng cực đoan gần đây, chính điều này khiến họ hành động bất thường tại bất kỳ đâu, ví dụ như mâu thuẫn tại nơi làm việc.
Farook sinh ra ở Mỹ và được mọi người nhận định là một con chiên Hồi giáo ngoan đạo, khép kín. Hắn gặp vợ là Malik tại Ả-rập Xê-út rồi kết hôn năm 2014 trước khi hai người về sống cùng nhau tại Mỹ.
Một người bạn cho biết kể từ khi lấy Malik, Farook như trở thành một người khác. Trong nhiều năm Farook luôn chăm chỉ đến nhà thờ đọc kinh cầu nguyện, nhưng đột nhiên biến mất 3 tuần trước. Hai kẻ giết người vừa kết hôn và có một đứa con vài tháng trước. “Dường như hai người này đã chuẩn bị điều gì đó quan trọng. Nhưng Farook bực bội tại bữa tiệc ngày lễ và về nhà nói vợ cùng đi “xử lý” đám người khiến hắn phát điên”, giáo sư Bloom nhận định.
Người dân địa phương đến thắp nên tưởng niệm các nạn nhân của vụ xả súng tại California.
Giáo sư Brian Levin, giám độc trung tâm nghiên cứu tâm lý tại hạt San Bernardino cho rằng vai trò của phụ nữ “đang dần lan rộng” trong cộng đồng người Hồi giáo cực đoan. “Họ không chỉ còn là bình hoa di động mà cũng được tuyển mộ. Tasheen Malik là một trong những chất xúc tác khiến mức phản động của Farook ngày một tăng. Có thể có nhiều nguyên nhân, nhưng một kẻ như Farook là đối tượng trong mơ của nhà tuyển dụng khủng bố. Hắn có hồ sơ sạch sẽ, phù hợp với tiêu chuẩn tuyển mộ của IS”, Levin bình luận.
Nữ chiến binh IS sẽ là một mối lo ngại mới trong cuộc chiến chống khủng bố?
Theo những lập luận và nghiên cứu nêu trên, nếu FBI điều tra và xác minh vụ xả súng này là hành vi khủng bố, và hành động của cặp sát thủ này chính là kết quả của cái gọi là “tuyên truyền thánh chiến”. Những lời tuyên thệ và hoàn thành nhiệm vụ đã nói lên tất cả mà không cần một lý do cụ thể nào. Phương pháp truyền giáo này của IS nếu vậy quả thực vô cùng hiệu quả. Và việc lợi dụng tình cảm gia đình, mối liên hệ dòng họ truyền thống, cùng với việc thuần hóa những bà nội trợ như Malik trở thành kẻ cầm đầu đạo quân gồm những nữ chiến binh phản động như vậy, nguy cơ về sức sống dai dẳng của IS sẽ là một vấn đề thực sự nan giải trong cuộc chiến chống khủng bố hiện nay.
