Hiện thế giới có một số loại vaccine phòng Covid-19, bao gồm AstraZeneca. Mặc dù vaccine này đã được phép sử dụng ở nhiều quốc gia khác, nhưng nó vẫn chưa được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chấp thuận.
Thông tin quan trọng về vaccine AstraZeneca
Vaccine phòng Covid-19 của AstraZeneca (Vaxzevria), là một loại vaccine vector siêu vi trùng, tương tự vaccine của hãng Johnson & Johnson. Vaccine sử dụng virus adeno (virus cúm gây bệnh) ở tinh tinh để đem các protein đột biến từ virus corona vào cơ thể người nhằm tạo phản ứng miễn dịch.
Vaccine AstraZeneca có thể sản xuất trên quy mô lớn và không tốn kém, đây là điều rất quan trọng trong thời kỳ đại dịch như hiện nay. Vaccine này được lưu trữ trong tủ lạnh thông thường, không giống như vaccine của Pfizer và Moderna.
Bất chấp việc tạm dừng ban đầu do tính an toàn trước hiện tượng cục máu đông, vaccine AstraZeneca đã được Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) coi là an toàn và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyên dùng.
Tại sao vaccine AstraZeneca phòng Covid-19 chưa được phê duyệt tại Mỹ?
Hiện tại, không có vaccine phòng Covid-19 nào được FDA chấp thuận hoàn toàn. Các vaccine đang sử dụng đã được cấp phép sử dụng khẩn cấp. Điều này có nghĩa là những lợi ích đã biết và tiềm năng của vaccine lớn hơn những nguy cơ đã biết và tiềm ẩn.
Vaccine của AstraZeneca vẫn chưa được chấp thuận tại Mỹ vì FDA yêu cầu AstraZeneca đưa ra kết quả từ một thử nghiệm quy mô lớn. FDA phát hiện ra trong các thử nghiệm ban đầu của AstraZeneca, một số người tham gia đã tiêm nhầm một nửa liều vaccine. Cơ quan này cũng thấy cuộc thử nghiệm không bao gồm đủ số người trên 65 tuổi. Họ yêu cầu công ty thực hiện một cuộc thử nghiệm lớn hơn để có dữ liệu rõ ràng hơn.
Những điều cần biết về vaccine AstraZeneca và cục máu đông
Tháng 3/2021, một số quốc gia châu Âu đã tạm dừng sử dụng vaccine AstraZeneca sau khi có một số báo cáo về các cục máu đông. Các cục máu đông liên quan đến vaccine này có những đặc điểm rất cụ thể: Chúng xuất hiện ở những vùng bất thường như bụng hoặc não. Những người bị ảnh hưởng cũng có mức tiểu cầu thấp.
Người ta thấy rằng những người có các cục máu đông này có một số triệu chứng tương tự như tình trạng giảm tiểu cầu do heparin (HIT). HIT thường là một tác dụng phụ hiếm gặp ở những người đã sử dụng thuốc chống đông máu heparin.
Tại thời điểm hiện tại, các nhà nghiên cứu không chắc chắn về thành phần nào của vaccine gây phản ứng miễn dịch chống lại tiểu cầu liên quan đến phản ứng này. Phản ứng tương tự cũng được thấy ở vaccine của J&J, cũng sử dụng virus adeno và không thấy trong vaccine sử dụng mRNA, đây có thể là một vấn đề với vaccine sử dụng virus adeno.
Mặc dù đây là một tác động bất lợi nghiêm trọng, nhưng điều quan trọng là chúng ta phải xem xét bối cảnh. Hơn 20 triệu liều vaccine AstraZeneca đã được tiêm ở Vương quốc Anh. Nguy cơ bị cục máu đông nghiêm trọng là khoảng 1 trong 250.000 người hoặc 4 trên 1 triệu người. Covid-19 có nguy cơ gây đông máu cao hơn nhiều: 7,8% những người đã từng mắc Covid-19 cũng bị thuyên thuyên tắc phổi và 11,2% bị huyết khối tĩnh mạch sâu.
AstraZeneca hoạt động như thế nào?
Vaccine AstraZeneca sử dụng loại virus adeno gây cảm lạnh thông thường để vận chuyển một số ADN virus corona đến các tế bào. Sau đó, các tế bào chuyển đổi ADN đó thành protein đột biến của virus. Đó là cách virus xâm nhập vào tế bào và gây nhiễm bệnh. Tế bào cơ thể người sau đó tạo ra phản ứng miễn dịch - nhưng số lượng virus thực tế quá nhỏ nên chúng ta không thực sự bị nhiễm căn bệnh này.
Vaccine được tiêm làm hai liều với thời gian đề xuất giữa các liều là 8 đến 12 tuần.
AstraZeneca khác với những vaccine khác thế nào?
Trong khi Moderna và Pfizer sử dụng công nghệ mRNA, vaccine AstraZeneca là vaccine dùng công nghệ vector virus. Điều này có nghĩa là nó sử dụng một cơ chế khác để tạo ra phản ứng miễn dịch. Liều thứ hai cũng được tiêm trong một khoảng thời gian dài hơn, thay vì khoảng cách đề nghị 3 đến 4 tuần với những loại vaccine khác.
Vaccine AstraZeneca giống Johnson & Johnson ở điểm nào?
Cả vaccine AstraZeneca và Johnson & Johnson đều là vaccine dùng công nghệ vector virus. Những loại vaccine này sử dụng một phiên bản virus đã được chỉnh sửa, vô hại làm vật trung gian truyền bệnh đến các tế bào trong cơ thể.
Sau đó, cơ thể của bạn sẽ hoạt động tương ứng và tạo ra phản ứng miễn dịch với virus. Vector virus trong hai loại vaccine này là virus adeno. Vector này mang thông tin cần thiết để cơ thể tạo ra phản ứng miễn dịch với SARS-CoV-2, loại virus gây ra Covid-19.
Hiệu quả của vaccine AstraZeneca
Các nghiên cứu về hiệu quả của vaccine này đã được thực hiện trên phạm vi rộng. Một phân tích tổng hợp của 4 nghiên cứu lớn cho thấy trong các nhóm được tiêm hai liều vaccine AstraZeneca tiêu chuẩn, hiệu quả tổng thể là 70,4%. Vài tháng sau, AstraZeneca thông báo vaccine này có hiệu quả 76% trong việc ngăn ngừa bệnh có triệu chứng.
