Năm 2024, con người chứng kiến nhiều đột phá và tiến bộ đáng kể của y học trên toàn cầu. Những đột phá và tiến bộ này không chỉ cải thiện chất lượng sống, mà còn mở ra nhiều triển vọng trong lĩnh vực y học.
Thuốc kháng vi rút HIV thế hệ mới
Công ty Gilead Sciences (Hoa Kỳ) phát triển thuốc Lenacapavir có hiệu quả 100% trong việc ngăn ngừa HIV.
Loại thuốc này ban đầu dùng để điều trị người mắc HIV kháng thuốc nhưng các thử nghiệm gần đây cho thấy hiệu quả tuyệt đối trong việc ngăn ngừa căn bệnh thế kỉ chỉ với 2 mũi/năm.
Hiện nay, để ngừa HIV phải dùng PrEP là loại thuốc kháng vi rút (ARV), nhưng để phát huy tối đa hiệu quả, người dùng phải tuân thủ việc uống thuốc đúng giờ với mỗi ngày 1 viên.
Thuốc tránh thai không cần kê đơn
Năm 2024, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt thuốc Opill - loại thuốc tránh thai được cung cấp tại Mỹ mà không cần kê đơn.
Đặc điểm nổi trội của loại thuốc này chỉ chứa progestin – một dạng tổng hợp của progesterone; ít gây tác dụng phụ hơn và an toàn cho những người có tiền sử huyết áp cao, đông máu hoặc đang cho con bú so với những loại thuốc trước đây.
Van tim thay thế có khả năng phát triển
Từ hơn 60 năm nay, phẫu thuật thay thế van tim bị khiếm khuyết bằng van cơ học hoặc sinh học, nhưng van thay thế không thể phát triển hoặc tự sửa chữa. Trong van cơ học, bệnh nhân phải dùng thuốc trong suốt đời để ngăn ngừa đông máu.
Năm 2024, các bác sĩ đã sử dụng van tim từ một em bé khác với van tim hoạt động tốt. Những van này tiếp tục phát triển và tự sửa chữa giống như một trái tim tự nhiên, giúp loại bỏ sự phụ thuộc vào thuốc chống đông máu hoặc các lần phẫu thuật thay thế sau này.
Cấy ghép nội tạng heo cho người
Năm 2024 đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc cấy ghép tạng khi các bác sĩ đã thành công trong việc cấy ghép nhiều cơ quan từ heo sang người.
Việc này mở ra hy vọng cho hàng triệu người đang chờ cấy, ghét tạng để trở về cuộc sống bình thường.
Tại Mỹ, các bác sĩ ở Boston đã cấy ghép thành công một quả thận từ lợn đã được chỉnh sửa gen vào cơ thể một người đàn ông 62 tuổi. Ở Trung Quốc, đã cấy ghép gan heo cho một người đã chết lâm sàng và lá gan này vẫn tiếp tục sản xuất mật trong suốt 10 ngày nghiên cứu.
Tuy vậy, vẫn còn nhiều thách thức để biến ghép nội tạng liên loài này trở nên phổ biến, đặc biệt là việc ngăn ngừa quá trình đào thải khác biệt so với nội tạng từ người hiến.
Xét nghiệm máu phát hiện bệnh Alzheimer
Các nhà khoa học Thụy Điển đã phát triển thành công PrecivityAD2, xét nghiệm máu này có thể phát hiện bệnh Alzheimer ở người lớn tuổi với độ chính xác khoảng 90%.
Sự đột phát này giúp mở rộng khả năng tiếp cận và đẩy nhanh chẩn đoán, cho phép người bệnh bắt đầu điều trị sớm hơn. Tuy nhiên, FDA vẫn chưa phê duyệt xét nghiệm này, và hiện chưa được bảo hiểm chi trả.
Một mũi tiêm duy nhất cho COVID-19 và cúm
Vắc xin RNA kết hợp bảo vệ chống lại cả COVID-19 và cúm có thể được ra mắt vào năm 2025. Các thử nghiệm của Moderna cho thấy loại vắc-xin này có phản ứng miễn dịch tốt hơn so với tiêm từng loại riêng biệt.
Vào tháng 10, FDA đã cấp phép cho một loại xét nghiệm nhanh không cần kê đơn, có thể phát hiện cả COVID-19 và cúm. Ngoài ra, FDA cũng đã phê duyệt bộ xét nghiệm nhanh có thể phát hiện cả Covid-19 và cúm A/B từ mẫu dịch mũi chỉ trong 15 phút.
Thuốc giảm nguy cơ dị ứng đậu phộng
Phản ứng dị ứng đậu phộng có thể xảy ra trong vòng vài phút hoặc vài giờ sau khi ăn thực phẩm gây dị ứng, và các triệu chứng có thể từ nhẹ đến đe dọa tính mạng.
FDA đã phê duyệt omalizumab, cho trẻ từ 1 tuổi trở lên nhằm giảm nguy cơ phản ứng dị ứng với đậu phộng và các loại thực phẩm khác. Omalizumab, được bán dưới tên thương mại Xolair, đã được sử dụng từ năm 2003 để điều trị hen suyễn dị ứng.
Nghiên cứu năm nay cho thấy, sau khoảng bốn tháng điều trị, thuốc có thể giảm đáng kể nguy cơ dị ứng thực phẩm. Tuy nhiên, người dùng vẫn phải tránh các thực phẩm chứa chất gây dị ứng.
