Chừng 20 Tết, cái xóm nhỏ sẽ rộn ràng bởi đoàn lô tô về. Những ánh đèn sặc sỡ khiến mấy đứa con nít cứ muốn dòm mãi không thôi, các chị bán vé “lanh lảnh” giọng rao mời. Gian hàng bắn súng, thảy vòng, bọ chạy… đông nghịt người đứng coi. Mấy chị em phụ nữ cũng ra góp vui, chơi thử biết đâu mang về được bịch bột giặt, chai dầu ăn, hay cái xoong bóng loáng về làm quà. Vé lô tô, phấn trắng được phát đi thật nhanh. Bên trên sân khấu là những tiếng hát của những cô đào:
Cờ ra con mấy con mấy cờ ra
Hai mươi năm cuộc mộng dở dang
Khắc sâu bóng nàng, lắng trong cung đàn
Em giờ ở đâu hẳn vui duyên mới?
Hai mươi năm cuộc rượu còn đây
Uống qua tháng ngày
Con số 2, con số 2
........
Đó là câu chuyện của lô tô hàng chục năm trước. Trước sự tấn công dữ dội của mạng xã hội, lô tô đang có một đời sống khó khăn hơn bao giờ hết. Từng trải qua cảnh mất trắng mọi thứ sau một đêm bão quét, ngủ trên cây vì bị người ta chọc phá đoàn, nhưng chị Mai Tuyết Ly vẫn chưa một lần muốn bỏ cuộc. Đối với chị, lô tô là nghề và là cuộc đời.
“Con gái của ba má”
Chị lớn lên tại vùng đất võ Bình Định. Từ nhỏ, ba má luôn coi chị là một cô gái. Chị thích mặc váy, trang điểm, chơi đồ hàng… ông bà đều chấp nhận. Thậm chí nhiều người hàng xóm còn không biết chị là một cậu bé. Ba má là nghệ sĩ cải lương. Cứ mỗi đêm, chị lại được nhìn ba má trang điểm cẩn thận, bước lên sân khấu và ngân nga từng lời ca điệu hát. Những kí ức đẹp đẽ ấy theo chị suốt thời niên thiếu.
Trước khi theo lô tô, chị từng theo nghề hát bài chòi. Chính ba má là người cho chị hành trang quý giá đầu đời: cách làm nghề tử tế và tôn trọng khán giả. Chị tâm sự: “Đó trở thành thói quen của chị. Dù đêm đó chỉ diễn một bài, chị cũng ăn mặc thật đẹp đẽ, trang điểm kĩ lưỡng và chuẩn bị bài đàng hoàng. Chị thấy khi mình luộm thuộm, hời hợt là mình không tôn trọng người xem”.
Đối với chị, được làm “con gái” của ba má là một niềm hạnh phúc. Không có áp lực từ gia đình, nhưng đường tình duyên của chị lại trắc trở vô cùng. Chị bước vào mối tình đầu với những mến thương trong sáng nhất. Anh yêu chị, muốn cưới chị nên đã thưa chuyện với gia đình. Vào thời điểm đó, anh cũng chuẩn bị sang nước ngoài định cư. Nhưng sau khi anh đi, mọi thư từ đều biệt tăm. Mãi đến sau này chị mới biết là do gia đình ngăn cản nên mới giấu hết mọi thông tin liên lạc.
“Cho đến khi chị gặp người chồng hiện tại, chị mới bắt đầu yêu lại nhưng cũng vô cùng “dè dặt”. Thời gian đầu mới quen nhau, gia đình ảnh không đồng ý, họ còn cho rằng ở với “bóng”, anh sẽ bị bỏ bùa. Chị nghe câu đó vừa buồn, vừa giận đến mấy năm sau không về nhà ảnh”, chị ngậm ngùi nhớ lại. Ấy vậy mà anh yêu thương chị vô cùng. Anh là đôi tay, bờ vai chở che chị qua bao giông bão của cuộc đời. Có những lúc hai vợ chồng ôm nhau khóc vì mất trắng tài sản sau một đêm bão quét, hay có lúc anh phải làm rẫy cà phê để phụ tiền chị trang trải cho đoàn. Anh hiền lành, kiệm lời, chỉ biết lầm lũi bên chị đi qua bao sóng gió cuộc đời.
Cái tâm dành cho lô tô
Với chị, lô tô là cuộc đời, được ăn Tết cùng khán giả là hạnh phúc. Bởi nó có những trang buồn hiu hắt, nhưng cũng mang những niềm hạnh phúc ngập tràn. Chị tâm sự: “Hồi chị mới theo đoàn, có đêm diễn xong bị nhóm thanh niên trong vùng tới đoàn quậy phá. Tụi chị chỉ biết bỏ trốn rồi ngủ trên cây, nửa đêm ngủ say rớt xuống nghe mình mẩy đau ê ẩm. Hay có mùa bão, chị gửi tất cả vật dụng, thiết bị của đoàn tại bến.
Sau một đêm bão quét, chị mất trắng mọi thứ. Nhưng tất cả những điều đó không làm chị sợ bằng khán giả quay lưng với lô tô. Với sự phát triển của công nghệ, người ta có smartphone trên tay và lô tô dần xa rời khán giả. Có những mùa Tết chị xách xe chạy ngoài đường, thấy những quán cà phê đông nghịt người nhưng đoàn lô tô lại hiu hắt”.
Sau bao nhiêu biến cố, chị vẫn giữ nghề. Chị vay mượn, gom góp từng chút một để gầy dựng lại đoàn. Nhưng chưa được bao lâu thì dịch COVID-19 bùng phát, vì thế, số nợ vẫn còn nặng trĩu trên đôi vai chị.
Cái tâm làm nghề không chỉ nằm chuyện giữ nghề, mà còn ở cách hát, cách nói cười và đối xử với khán giả. “Nhiều lúc chị thấy những chị em trong cộng đồng mình phải ăn mặc hở hang, để khán giả nam đụng chạm chị đau lòng lắm. Ai cũng làm nghề, nhưng làm bằng cách nào, làm như thế nào là một câu chuyện phía sau. Hay có đoàn lô tô cài cắm cờ bạc vào hình thức giải trí, chị không muốn như vậy. Đã làm nghề, là phải có tự trọng”.
Những cái Tết nỗi niềm
Chị sợ Tết, vì những năm nay, Tết không có khán giả. Mỗi khi được nghỉ ngơi, họ thích uống cà phê, đi nhậu… hơn là xem lô tô. Nhưng chưa cái Tết nào chị cho phép mình nghỉ. Chị vẫn sẽ mặc chiếc áo dài thướt tha, tô son, điểm phấn để phục vụ khán giả. “Có ngày cận Tết, chị chạy xe ngoài đường rồi tình cờ thấy gia đình người ta sum vầy đầm ấm hạnh phúc. Chị đã đứng dừng xem 5 phút chỉ để nhìn ngắm cảnh đó, đến mức người ta nghĩ mình ăn trộm đồ”.
.JPG)
Có lần, người cháu thấy chị cực quá bèn đề nghị chị … bỏ nghề, về mở tiệm giặt ủi sống qua ngày. “Chị nghe mà giận lắm. Dẫu rằng có ý tốt nhưng chị không muốn người ta xúc phạm nghề mình. Chị sẽ giữ nghề đến hơi thở cuối cùng”. Ngày mới bắt đầu đi hát, chị đứng trên sân khấu và nhìn xuống khán giả và run lắm. Hơn 20 năm trôi qua, giờ đây, nỗi sợ trong chị là khi mình nhìn xuống và không có khán giả.
Nhưng trải qua biết bao khó khăn trong nghề, chị chưa bao giờ bỏ cuộc, lùi bước. Như khi trận bão năm ấy cuốn tất cả những tài sản, vật dụng chị dành dụm cho đoàn đi, chị đau lòng rồi … đứng dậy, tất tả tìm lại những gì còn sót lại. Ngày mai, chị sẽ tiếp tục làm lại từ đầu.
Mời quý độc giả đón đọc chuyên đề Những cái Tết đặc biệt của nghệ sĩ lô tô trên SAOstar số đặc biệt mừng xuân Tân Sửu.
Bài 1: Nghệ sĩ Lộ Lộ: 'Lô tô là cuộc đời, ăn Tết cùng khán giả là một hạnh phúc'
Bài 2: Nghệ sĩ lô tô Ái Diễm: 'Hơn 20 năm chưa biết Tết là gì'
Bài 3: 'Cô đào' lô tô La Kim Quyền: '18 năm Tết xa gia đình, không nghĩ cái nghề nó khổ đến vậy'
