Ý tưởng từ những trăn trở thực tiễn
Sau nhiều ngày diễn ra sôi nổi, cuộc thi Sáng tạo Khoa học kỹ thuật (KHKT) dành cho học sinh trung học tỉnh Nghệ An năm học 2018 - 2019 đã kết thúc. Kết quả là toàn tỉnh có 63 trường THPT và 21 phòng Giáo dục tham gia với 204 dự án, từ 17/22 lĩnh vực, chung cuộc có 124 dự án đạt giải trong đó có 9 giải Nhất, 35 giải Nhì, 43 giải Ba và 37 giải Tư.
Hai học sinh tự tin thuyết trình về dự án của mình tại cuộc thi.
Trong số 9 dự án đạt giải Nhất và được chọn tham dự cuộc thi Sáng tạo KHKTdành cho học sinh trung học cấp quốc gia vào tháng 3/2019, đáng chú ý là dự án “Cải tiến xe lăn bổ trợ dụng cụ phục hồi chức năng” của nhóm tác giả Trương Văn An, Phan Quỳnh Trang - học sinh lớp 8 trường THCS Trà Lân (huyện Con Cuông, Nghệ An) với sự hướng dẫn của thầy giáo Phan Sĩ Việt. Đây là dự án được đánh giá rất cao về ứng dụng trong thực tiễn mang lại hiệu quả.
Sản phẩm được ấp ủ từ những ý tưởng sơ khai ban đầu trong lúc hai học sinh đến thăm thầy Việt khi thầy bị ốm. Tại đây, các em gặp mẹ của thầy Việt, bà không may bị tai biến và phải ngồi xe lăn. Lúc này bà ra hiệu vì mỏi lưng, thầy Việt nhờ An lấy gối lót tựa lưng cho bà. Lúc ấy An buột miệng nói: Xe lăn này sao họ không thiết kế tựa lưng thầy nhỉ? Cả thầy Việt, An và Trang cùng nhìn vào chiếc xe lăn của bà không chớp mắt với những ý tưởng sẽ cải tiến chiếc xe lăn để có thể giúp cho mẹ thầy được thoải mái hơn.
Dự án “Cải tiến xe lăn bổ trợ dụng cụ phục hồi chức năng” được đánh giá có khả năng ứng dụng trong thực tế rất cao.
Em Trương Văn An sinh ra trong một gia đình bố mẹ là giáo viên THCS. Năm em lên 8 tuổi, bố em không may qua đời vì tai nạn giao thông (TNGT) trên đường đến trường. Thương mẹ, An cố gắng vươn lên trong học tập, An là học sinh giỏi môn Vật lý. Mỗi lần nghe nói đến những vụ TNGT, nhìn thấy những nạn nhân bị tai biến mạch máu não, bị TNGT phải ngồi trên xe lăn, An lại ấp ủ một ngày nào đó làm được chiếc ghế hay chiếc giường kết hợp tập luyện chức năng cho các nạn nhân.
Thầy giáo Phan Sĩ Việt là giáo viên giảng dạy Toán, Lý, công tác nhiều năm tại trường THCS Trà Lân. Thầy là giáo viên có chuyên môn vững vàng, được tôi luyện trong môi trường có nhiều giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh. Mẹ thầy bị tai biến cách đây 15 năm, trong đó 5 năm đầu bà còn đi lại được, 10 năm trở lại đây, sau cơn tai biến lần thứ hai, bà không thể đi lại được nữa. Hàng ngày thầy chăm sóc phụng dưỡng mẹ già, từ khâu vệ sinh cá nhân đến tập luyện phục hồi chức năng cho mẹ. Quãng thời gian dài chăm sóc mẹ, thầy Việt hiểu hơn ai hết nỗi vất vả của những gia đình có người thân bị tai biến mạch máu não, bị tai nạn rủi ro, bán thân bất toại.
Ba thầy trò bên chiếc xe lăn và người đầu tiên thử nghiệm cũng chính là mẹ thầy Việt. Nụ cười hạnh phúc của bà đã chứng minh những giá trị thực tiễn mà chiếc xe mang lại.
Trong khi đó, Phan Quỳnh Trang là nữ sinh học tốt môn tiếng Anh, ý tưởng mơ ước sáng tạo ra một sản phẩm bổ trợ học tiếng Anh cho người khuyết tật cũng được Trang ấp ủ từ lâu.
Sản phẩm đạt giải Nhất cuộc thi sáng tạo KHKT
Từ câu hỏi của em An, từ mơ ước của Trang và thực tiễn chăm sóc mẹ của thầy Việt, dự án “Cải tiến xe lăn bổ trợ dụng cụ phục hồi chức năng” đã hình thành. Ba thầy trò bắt đầu từ chính chiếc xe lăn của mẹ thầy Việt. Mỗi buổi chiều bà con khối xóm lại thấy ba thầy trò hì hụi bên chiếc xe lăn, tháo ra, lắp vào, rồi lại lắp vào tháo ra. Nhiều hôm ba thầy trò bới bới, tìm tìm trên bãi kho thu mua phế liệu để nhặt nhạnh những bộ phận chi tiết hư hỏng từ phế thải để tái chế vào sản phẩm của mình. Mỗi khi có ý tưởng, thầy trò lại cùng thảo luận tháo gỡ.
Đầu tiên là cải tiến tựa lưng cho người bệnh. Qua thử nghiệm, nhiều chức năng bổ trợ phục hồi khác được thêm vào chiếc xe lăn như bàn đạp đặc biệt dành cho người bệnh, bàn đa năng được lắp thêm vào chiếc xe lăn. Mẹ thầy Việt cũng chính là người thử nghiệm chiếc xe lăn đầu tiên.
Ba thầy trò lại lúi húi mày mò, thay đổi bàn đạp chân có khớp kéo dài ngắn để phù hợp với chiều cao của mỗi bệnh nhân. Bệnh nhân bán thân bất toại chân tay thường mất cảm giác, do vậy một đôi dép cao su mềm có quai được gắn vào bàn đạp chân để cố định chân cho người bệnh khi tập luyện, hoặc khi đẩy xe di chuyển. Tấm tựa lưng được thay thế bằng nhiều thanh gỗ nhỏ, nhẵn bóng vừa có tác dụng như một máy mát xa giúp người bệnh thoải mái hơn.
Cuối cùng khi mẹ thầy Việt ngồi vào để thẩm định, bà nở nụ cười tươi và có những trải nghiệm rất ưng ý. Lúc này, ba thầy trò mới xác định sản phẩm đã hoàn thành, sau quãng thời gian hơn 3 tháng nghiên cứu.
Tại cuộc thi Sáng tạo KHKT dành cho học sinh bậc THCS huyện Con Cuông, năm học 2018 - 2019 sản phẩm đạt giải nhất, được là 1 trong 4 dự án chọn tham gia cấp tỉnh. Sau cuộc thi cấp huyện, được sự quan tâm của lãnh đạo Phòng GD-ĐT huyện Con Cuông, ý kiến tư vấn của ban giám khảo, thầy trò lại mày mò sửa đổi từng chi tiết để sản phẩm được hoàn thiện hơn.
Hiện tại ba thầy trò đang cố gắng hoàn thiện dự án của mình và mong muốn sản phẩm sẽ được ứng dụng rộng rãi trong thực tế.
Sau đó, dự án của các em lại tiếp tục đoạt giải Nhất tại cuộc thi Sáng tạo KHKT dành cho học sinh trung học tỉnh Nghệ An năm học 2018 - 2019. Thuyết trình về dự án của mình Trương Văn An và Phan Quỳnh Trang trình bày: “Ngày nay xuất phát từ nhiều nguyên nhân mà di chứng bệnh tai biến mạch máu não, di chứng của tai nạn gia thông, tai nạn lao động là rất nhiều. Di chứng càng nặng nề thì gánh nặng phục hồi điều trị chăm sóc càng đè nặng lên bản thân bệnh nhân và gia đình họ. Thậm chí nhiều bệnh nhân và gia đình phải buông xuôi vì khó khăn trong chăm sóc và tập luyện phục hồi. Sản phẩm “Cải tiến xe lăn bổ trợ dụng cụ phục hồi chức năng” với giá thành thấp, chi phí rẻ phù hợp túi tiền người lao động. Các tính năng giúp người bệnh và gia đình giảm bớt gánh nặng trong chăm sóc, bổ trợ phục hồi chức năng.”
Một dự án mang tính nhân văn cao, giáo dục các em sự cảm thông, chia sẻ đối với bệnh nhân bị di chứng tai biến mạch máu não, tai nạn, rủi ro. Một dự án có tính khả thi để đi vào thực tiễn, đáp ứng được nhu cầu của hàng ngàn bệnh nhân mà giá thành rẻ, chi phí thấp. Ba thầy trò cũng mong muốn dự án được triển khai sản xuất với số lượng lớn để cung cấp đến người bệnh trong thời gian sớm nhất.
