Chí Phèo là một truyện ngắn nổi tiếng của nhà văn Nam Cao viết vào tháng 2 năm 1941, thể hiện nghệ thuật viết truyện độc đáo của Nam Cao, đồng thời là một tấn bi kịch của một người nông dân nghèo bị tha hóa trong xã hội. Truyện đã được đưa vào sách giáo khoa Ngữ văn 11, tập 1.
Đây là tác phẩm đầu tiên nói về người nông dân bị “lưu manh hóa”, chứ không đơn thuần nói về số phận bị bần cùng hóa như những tác phẩm trước như: Lão Hạc, Tắt đèn…
Chí Phèo như một nhân vật mở đường cho luồng tư tưởng mới, dám đứng lên chống lại cái ác (giết chết Bá Kiến) tuy rằng vẫn tự sát nhưng đó đã góp phần to lớn cho việc thay đổi tư tưởng người nông dân thời bấy giờ, không phải nhẫn nhục mà biết vùng dậy đòi công lí cho bản thân, chứ không bế tắc như Lão Hạc phải tự sát, hay chạy vào đêm tối như chị Dậu.
Và không chỉ trong nước, hàng loạt trường Đại học lớn trên thế giới cũng rất xem trọng tác phẩm này, coi đó như 1 tài liệu nghiên cứu hàng đầu.
Tại Úc, Chí Phèo là tài liệu tham khảo của các luận văn tiến sĩ.
Đại học Victoria (Úc), tác phẩm “Chí Phèo” (trong cuốn sách có tên “Chi Pheo and other stories, Hanoi: Foreign Languages Publishing House”, 1983, Đại học Michigan) được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong luận văn tiến sĩ có tiêu đề: Socialist Realism in Vietnamese Literature: An Analysis of the Relationship between Literature and Politics.
Thư viện danh giá của Đại học Stanford, Mỹ cũng xuất hiện tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao.
“Chi Pheo and orther stories” trên trang thư viện của Stanford.
Đại học Oxford cũng từng xuất bản tuyển tập “The light of the capital: Three modern Vietnamese classics”, có sự xuất hiện các tác phẩm nổi tiếng của các tác giả hàng đầu của văn học hiện thực phê phán đầu thế kỷ 20 như Vũ Trọng Phụng (Cơm thầy cơm cô), Nam Cao (với truyện ngắn Chí Phèo), Nguyên Hồng (Những ngày thơ ấu) hay Tam Lang (Tôi kéo xe)…
Chí Phèo được dịch sang tiếng Pháp với tên “Chi pheo, paria casse-cou: et autres nouvelles”.
Đại học Duke, Durham, Bắc Carolina (Mỹ), đã đưa tác phẩm này như 1 tác phẩm kinh điển để tham khảo nó dưới góc độ lịch sử, chính trị.
Đại học Tây Úc cũng sử dụng tác phẩm “Chí Phèo” làm tài liệu tham khảo luận văn tiến sĩ có tiêu đề: Translation of Temporal and. Aspectual Information in Literary. Texts between Vietnamese and. English.
Tác phẩm Chí Phèo thường được các nhà nghiên cứu trên thế giới so sánh với “Những người khốn khổ” của văn hào Pháp Victor Hugo hay “AQ chính truyện” của Lỗ Tấn.
Tại Việt Nam, Chí Phèo từng nhiều lần được chuyển thể thành phim, trong đó có bộ phim kinh điển “Làng Vũ Đại ngày ấy” của đạo diễn Phạm Văn Khoa. NSƯT Bùi Cường được nhiều người biết đến với vai Chí Phèo trong bộ phim này vừa qua đời sáng sớm 3/8 tại bệnh viện sau 10 ngày bị tai biến.
