Biệt thự hai mặt tiền rộng gần 700m2 quanh năm phủ cây xanh ở phố cổ Hà Nội
Nằm khuất sau phố Hàng Bạc (Hà Nội) ồn ào, nhộn nhịp là một không gian yên bình, tĩnh lặng của biệt thự hơn 70 năm tuổi. Đó là ngôi nhà vườn số 115 Hàng Bạc, cổng phụ tại số 6 Đinh Liệt vốn thuộc sở hữu của vợ chồng cụ Phạm Văn Thanh – Phạm Thị Tề. Vợ chồng cụ Thanh trước đây vốn là chủ hiệu vàng Sư Tử từng nức tiếng giàu có vang bóng một thời ở phố cổ Hà Nội.
Ngôi biệt thự của gia đình ông Phạm Ngọc Giao bao phủ cây xanh tươi tốt quanh năm.
Bên trong ngôi nhà lúc nào cũng mát rượi.
Dù bên ngoài trời nắng nóng hơn 40 độ C thế nhưng khi lạc chân vào ngôi nhà này, nhiều người phải ngỡ ngàng và choáng ngợp. Bên trong ngôi biệt thự ấy là hệ thống nhà vườn có cây xanh mọc tươi tốt, nhiều cây đang thì đơm hoa kết trái. Không khí trong nhà luôn mát dịu xua tan đi cái nóng đỉnh điểm của ngày hè.
Dẫn khách đi tham quan toàn bộ kiến trúc độc nhất vô nhị của ngôi nhà, ông Phạm Ngọc Giao (80 tuổi, con trai cụ Thanh) cho biết, sau khi cha mẹ qua đời các con cháu đã giữ gìn sinh sống tại đây.
Dù ở tuổi bát tuần nhưng ông Giao vẫn rất minh mẫn. Hằng ngày ông vẫn đam mê với công việc bào chế thuốc đông y chữa bệnh cứu người. Ông Giao là con trai trưởng của ông chủ hiệu vàng Sư Tử nức tiếng những năm 40. Vốn quê từ làng Châu Khê, xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương gia đình ông lên Hà Nội sinh cư lập nghiệp và mang theo nghề lọc vàng lá hiệu ‘Sư tử’ gia truyền. Đây cũng là tiệm vàng nức tiếng cả nước thời bấy giờ.
Năm 1945, nhờ kinh doanh buôn bán vàng, vợ chồng cụ Phạm Văn Thanh – Phạm Thị Tề đã tích góp được số tiền lớn để mua mảnh đất rộng gần 700m2 xuyên hai mặt phố Đinh Liệt – Hàng Bạc (Hà Nội) và bắt đầu xây dựng ngôi nhà vườn này.
Trong nhà ông Thanh vẫn gìn giữ những kỷ vật như trước đây.
Vợ chồng cụ Phạm Văn Thanh – Phạm Thị Tề chủ hiệu vàng Sư Tử giàu có nức tiếng một thời.
Cụ Tề từng nổi tiếng xinh đẹp, tài giỏi một thời.
Vợ chồng cụ Thanh bên các con chụp bên hòn non bộ hiện vẫn còn gìn giữ.
Ngôi nhà dưới bàn tay thiết kế của kiến trúc sư Phạm Khắc Hệ (Phạm Hoàng) – một kiến trúc sư có tiếng, thuộc thế hệ đầu tiên của làng kiến trúc sư Việt Nam. Đến năm 1950, toàn bộ kiến trúc ngôi nhà được hoàn thành.
Ông Giao kể: “Để mua được mảnh đất rộng gần 700m2 xuyên qua hai mặt phố này, cậu mợ (bố mẹ) tôi đã phải bán 3 ngôi nhà ở phố cổ Hàng Bạc, Hàng Bè, Hàng Vôi rồi đổi bằng hàng nghìn lượng vàng gia đình tích cóp”.
Dưới bàn tay tài hoa của kiến trúc sư Phạm Hoàng, ngôi nhà biệt thự được xây 2 tầng mang phong cách kiến trúc Pháp pha trộn với kiến trúc đình làng Việt cổ. Mảnh vườn của ngôi nhà rộng 180m2, còn lại là lối ngõ, đường đi. Bố mẹ ông Giao sinh được 8 người con. Ông Giao là con trai trưởng nhưng là con thứ 4 trong gia đình. Sau năm 1954, gia đình ông Giao không còn theo nghề lọc vàng, 8 thành viên trong gia đình đều chuyển sang làm các công việc khác.
Góc sân vườn nơi ông Giao thường ngồi uống trà, ngắm cây cỏ.
Các cây đua nhau kết trái. Giữa phố cổ đất đắt đỏ việc có nơi trồng cây là điều hiếm có.
Bản thân ông Giao theo nghề đông y. Chị gái ông là bà Nguyệt Nga làm họa sỹ, bà Kim Loan làm sợi thủ công, bà Lan Hương theo nghề thêu… Sau nhiều năm thăng trầm, hiện nay ngoài người em trai út sống ở TP.HCM, 7 cặp dâu rể vẫn đang sinh sống ở đây với khoảng gần 50 nhân khẩu. Trong khuôn viên 560m2 là ngôi nhà 2 tầng, chia làm nhiều phòng và khu vườn cây xanh mát.
Những điều đặc biệt của ngôi biệt thự hiếm có bậc nhất phố cổ
Điều đặc biệt, mọi người sinh sống trong ngôi nhà đều gìn giữ được nếp sinh hoạt người Tràng An. Những câu đối, hoành phi, những bộ bàn ghế hàng trăm năm tuổi được gia chủ gìn giữ cẩn thận.
Ông Giao chia sẻ, ngôi nhà mang phong cách kiến trúc Pháp pha trộn với kiến trúc đình làng Việt với những mái ngói cong vút. Trong khoảng vườn này, từ thời ông nội ông Giao đã bố trí một hòn non bộ nho nhỏ với những loại cây yêu thích. Ngoài ra, trong mảnh vườn này, bố mẹ ông cũng trồng rất nhiều cây như tre, lộc vừng, cau, hồng xiêm… tạo nên một màu xanh mướt như lạc vào cõi tiên giữa phố thị tấp nập, ồn ào.
Cầu thang lên các phòng của ngôi nhà được chế tác bằng bàn tay tài hoa của các nghệ nhân chuyên xây dựng các biệt thự cổ.
Các ô thoáng do thợ chính làng gốm Bát Tràng làm.
Cầu thang lên các phòng của ngôi nhà được chế tác bằng bàn tay tài hoa của các nghệ nhân chuyên xây dựng các biệt thự cổ. Điều ngạc nhiên là ở bất kỳ chỗ nào dù là cầu thang, cửa sổ hay trên cánh cửa luôn xuất hiện đan xen hình ảnh “con dơi” và chữ “Thọ”.
Ông lý giải “Thọ” biểu tượng cho sức khỏe. “Dơi” có cách đọc đồng âm với chữ “Phúc”. Sự kết hợp này như lời cầu mong hạnh phúc và trường thọ của chủ nhân ngôi nhà tới các con cháu. Nhiều bộ bàn ghế, câu đối có tuổi thọ hàng trăm năm vẫn được gia đình ông Giao gìn giữ như một báu vật.
Bộ bàn ghế cổ có niên đại hơn 100 năm tuổi.
Các bức hoạ do chính tay chị gái ông Giao vẽ treo trên tường.
“Trong không gian phòng đọc sách này là bộ bàn ghế cổ có họa tiết phong cách Louis XIV. Bộ bàn ghế có từ những năm 1935 với giá trị tương đương với 10 cây vàng thời đó. Trong gian phòng thờ gia đình tôi cũng đặt đôi câu đối quý. Ngoài ra nhiều đồ vật, vật liệu xây dựng nhà nhập từ Pháp về. Nền nhà được làm từ bê tông nguyên khối rất rắn chắc, càng đi nhiều càng bóng loáng. Các cánh cửa nhà trạm trổ tinh xảo…”, ông nói.
Ông Giao cho biết, nếu tính thời gian thì câu đối này không có niên đại. Ông chỉ nghe kể lại, ông nội ông mang đôi câu đối ra Hà Nội từ những năm 1890. Nội dung câu đối viết: Vũ quá cầm thư nhuận/ Phong lai lúp mặc hương. Tức: Bão táp qua đi thì tiếng đàn sẽ dịu êm, gió lành đến cuộc đời sẽ lên hương.
Do mảnh đất không vuông vức nên ông nội ông cùng nhà thiết kế đã sáng tạo ra một góc mái ngói có tới hai đầu giao để khắc phục khiếm khuyết.
Bức tường hình chữ “Phúc” nằm trên tầng 3, khu điện thờ của gia đình. Từ khi xây dựng căn nhà, gia đình ông đã rất coi trọng phong thủy. Vì vậy bên cạnh điện thờ, gia đình ông còn thiết kế khoang âm dương có 9 giếng trời. Ông Giao cho biết, 9 giếng này thể hiện âm dương hòa hợp. Giếng trời tạo không gian để khi đứng đó, gia chủ sẽ thấy tâm hồn thanh thản, rửa hết ưu phiền…
Nét đặc sắc nhất thể hiện phong cách Việt trong ngôi nhà là mái ngói uốn cong vút. Ở mỗi góc đầu đao là hình mây được cách điệu uyển chuyển như đang bay lượn.
Bức tường hình chữ ‘Phúc’ nằm trên tầng 3, khu điện thờ của gia đình.
Từ khi xây dựng căn nhà, gia đình ông đã rất coi trọng phong thủy. Vì vậy bên cạnh điện thờ, gia đình ông còn thiết kế khoang âm dương có 9 giếng trời.
Gia đình ông Giao cũng tự trồng rau ăn.
Do mảnh đất không vuông vức nên ông nội ông cùng nhà thiết kế đã sáng tạo ra một góc mái ngói có tới hai đầu giao để khắc phục khiếm khuyết đó. Phần xương cốt mái ngói chính là gỗ lim. Bên trên mái, gia đình ông dùng ngói Marseille tạo độ cong cho mái ngói. Sau năm 1954, gia đình ông không theo nghề buôn bán vàng nữa, các thành viên trong nhà chuyển sang làm công việc khác.
Tính đến nay, ngôi nhà đã trải qua hơn 70 năm đã chứng kiến biết bao thăng trầm, biến đổi. Các thế hệ con cháu của gia đình ông Giao đã và đang quây quần sinh sống trong ngôi nhà này.
“Những ngày nắng nóng gia đình rất ít khi sử dụng điều hoà. Trong nhà lúc nào cũng dịu mát. Chính vì ngôi nhà được thiết kế với hệ thống sinh thái hài hoà nên dù mệt mỏi mỗi khi vào nhà mọi phiền muộn được xua tan hết”, ông Giao vui vẻ nói.
Ông Giao cũng cho biết, hàng năm, có nhiều đoàn khách trong nước và nước ngoài đến tham quan và ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của ngôi nhà này. Tài sản ngôi nhà ông Giao cho là vô giá và không gì đánh đổi được. Các thế hệ gia đình ông sẽ tiếp bước gìn giữ cho những đời sau này.
