Thôn Làng Nủ (Bảo Yên, Lào Cai) có gần 170 nhân khẩu thuộc dân tộc Tày, Dao sinh sống dưới chân núi Con Voi từ nhiều năm nay. Nơi đây vốn là bản làng yên bình với cánh đồng lúa xanh mướt nằm dọc theo hai bên con suối và chưa từng xảy ra thiên tai.
Cả bản làng bị san phẳng chỉ trong tích tắc
Sau trận lũ quét kinh hoàng xảy ra vào sáng 10/9 vừa qua, cả thôn Làng Nủ gần như bị "xoá sổ", san phẳng bởi đất đá. Hiện không khí tang thương vẫn bao trùm khắp bản làng, người may mắn sống sót không biết lúc nào mới nguôi ngoai nỗi đau khi có tới 52 người tử vong, 14 người mất tích.
Ông Diệp - Trưởng thôn Làng Nủ là người hô hào dân bản tìm, cứu người còn sống sót và nhờ báo "Làng Nủ bị vùi lấp" lên xã Phúc Khánh. Đến giờ người đàn ông này vẫn chưa hết bàng hoàng trước cảnh cả làng bị san phẳng chỉ trong tích tắc. Ông cho biết từ bao đời nay, núi Con Voi là ngọn núi che chở, bảo vệ cho mọi thế hệ người dân Làng Nủ. Đây cũng là nơi cung cấp nguồn nước làm nên cánh đồng lúa trù phú. Vậy mà nay núi lại nổi cơn thịnh nộ khiến cả bản chìm trong tang tóc, đau thương.
Hình ảnh ấy cũng ám ảnh trong tâm trí thân nhân các nạn nhân xấu số. Anh Bóng (SN 1980) kể, trước khi lũ quét xảy ra, trời mưa rất nhiều nên anh và các thành viên trong nhà suốt nhiều ngày thay nhau thức để canh chừng, sợ lũ quét đổ về. Ngày 10/9, anh dậy sớm qua nhà người quen có việc. Anh vừa đi được vài trăm mét thì nghe tiếng nổ lớn, quay lại nhìn mọi thứ đã quá muộn, lũ quét đổ về ầm ầm bao trùm cả thôn.
Cơn lũ bất chợt đã cướp đi 5 người trong gia đình anh Bóng gồm vợ anh, con trai cả, con dâu, con gái út và cháu nội 38 ngày tuổi. Sau đó dưới sự chỉ đạo của các cấp chính quyền, hỗ trợ tích cực từ lực lượng chức năng, sáng 14/9, anh đã tìm thấy 5 thi thể người thân và an táng theo phong tục của địa phương.
Anh Hoàng Văn Thới (SN 1992) rơi nước mắt khi có người hỏi thăm tình hình gia đình. Anh cho biết gia đình anh có 6 người thì chết 5, riêng con út 1 tuổi chưa tìm thấy thi thể. Sau đó, anh đưa đôi bàn tay nhuốm đầy mùi bùn đất gạt những giọt lệ, đôi mắt bỗng đỏ hoe.
Anh Thới kể, đêm 9/9 anh đi làm và không về nhà. Hôm đó trời mưa lớn, nhà bị dột nên mẹ, vợ và 3 đứa con của anh sang nhà người thân ở nhờ. Rạng sáng 10/9, sau tiếng nổ lớn, đất đá và bùn ập xuống đã chôn vùi toàn bộ ngôi nhà nơi gia đình anh trú ngụ.
Bà Bóng cũng như bao người Làng Nủ may mắn sống sót phải chịu cảnh chồng mất tích sau cơn lũ. Ngày nào bà cũng đi men theo con suối - nơi lực lượng chức năng tìm kiếm người mất tích với hi vọng thấy thi thể chồng.
Mỗi lần lực lượng chức năng tìm thấy một thi thể, bà Bóng lại vội vã chạy lại xem đó có phải chồng mình hay không. Song tất cả đều không phải người thân của bà khiến trái tim người phụ nữ lớn tuổi càng đau thắt, chẳng còn sức để khóc.
Ở Làng Nủ có những gia đình may mắn thoát nạn. Nhưng họ lại rơi vào cảnh "màn trời chiếu đất", nhà cửa và tài sản đáng giá đều bị lũ cuốn, thậm chí đất canh tác và hoa màu cũng chẳng còn. Họ phải sống nhờ nhà người thân, còn cơm ăn áo mặc trông cậy từ hàng cứu trợ. Vì thế họ chẳng dám nghĩ tới tương lai.
Làng Nủ mới - niềm hi vọng mới của những người may mắn sống sót
Suốt 7 ngày qua, người dân cả nước đều hướng về Làng Nủ. Ai cũng hi vọng có thêm nhiều kỳ tích về với thôn.
Rất nhiều mạnh thường quân đã đến và đem đồ cứu trợ như chăn chiếu, quần áo, nhu yếu phẩm... giúp đỡ bà con. Các tổ chức, cá nhân cũng đã gửi đến tận tay những gia đình gặp nạn khoản tiền nho nhỏ. Nhưng ai cũng rõ điều quan trọng và cấp thiết với người sống sót là nơi ở mới an toàn.
Chiều 15/9, ông Trịnh Xuân Trường - Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã chủ trì buổi làm việc, khảo sát thực tế địa hình với các cơ quan của tỉnh, chuyên gia về địa chất, thường trực Huyện ủy Bảo Yên về phương án bố trí khu vực tái định cư Làng Nủ.
Sau khi nghiên cứu, thảo luận, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã kết luận một số nội dung. Theo đó, nhà sàn tại khu tái định cư Làng Nủ sẽ do Hội Kiến trúc sư Việt Nam thiết kế. Nhà được xây theo mẫu kiến trúc truyền thống người Tày. Xây xong khi bàn giao sẽ để các hộ dân bốc thăm chọn nhà đảm bảo công bằng, dân chủ.
Với địa điểm xây dựng khu tái định cư Làng Nủ, có 2 phương án được đưa ra.
Phương án 1: Giữa cánh đồng (khoảng 3ha). Nhưng phương án này không an toàn vì mặt bằng thấp, có dòng suối chảy quanh, nguy cơ lũ quét có thể xảy ra, rất nguy hiểm.
Phương án 2: Nằm ở khu vực đồi sim, cách Làng Nủ cũ 2km, địa hình cao, an toàn, thuận lợi bố trí hạ tầng giao thông, điện nước, rộng rãi.
Sau khi nghiên cứu, thảo luận, Chủ tịch tỉnh Lào Cai kết luận lựa chọn phương án 2. Sau đó, tại buổi làm việc, khi được hỏi ý kiến, 100% người dân cũng biểu quyết chọn phương án này.
Về tiến độ thực hiện, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu ngay trong ngày 16/9, máy móc sẽ được đưa vào để triển khai đo đạc, quy hoạch, thống kê đền bù giải phóng mặt bằng, thi công và hoàn thành trước 31/12/2024.
Bên cạnh đó, khu vực tái định cư mới còn có thể bố trí cho số hộ dân đang ở vị trí thấp chứ không phải chỉ các hộ dân bị ảnh hưởng bởi trận lũ quét tại thôn Làng Nủ.
Làng Nủ nhiều mất mát và đau thương nhưng người may mắn sống sót vẫn phải sống. Họ sẽ chẳng thể nguôi ngoai nỗi đau mất người thân, mất hàng xóm nhưng bình minh lên vẫn phải chào đón và bước tiếp.
