Câu chuyện đáng suy ngẫm
Từ hàng quán vỉa hè cho đến những nhà hàng sang trọng, không khó để bạn bắt gặp hình ảnh đĩa thức ăn còn ngổn ngang đồ ăn thừa. Chỉ sau vài phút tính tiền, phần thức ăn ấy đã nhanh chóng nằm gọn trong sọt rác. Những ngày vừa qua, vấn đề "thức ăn thừa" được khá nhiều cư dân mạng quan tâm và chia sẻ. Không chỉ là câu chuyện hoang phí thức ăn muôn thuở, nhiều người còn cho rằng "đồ ăn thừa" thể hiện văn hóa bàn ăn.
Mới đây, tác giả Trương Anh Ngọc đã chia sẻ lại câu chuyện về thức ăn thừa được viết năm 2015 cho báo Thể thao & Văn hóa. Ngay lập tức, những chia sẻ này thu hút sự quan tâm của nhiều người và dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi. Quan điểm được đặt ra từ câu chuyện của chính anh, ở những việc anh đã chứng kiến, đã nghĩ ngợi và qua không ít lần băn khoăn.
"Ông bạn đồng nghiệp có vẻ cáu khi tôi bảo anh là nên hỏi xin người phục vụ bàn một chiếc hộp để mang chỗ thức ăn thừa trên đĩa anh về nhà. “Đấy không chỉ là lịch sự, là thể hiện mình không hề bỏ phí đồ ăn, mà còn là một cách để cảm ơn những người đã nấu bữa ăn đó cho mình”, tôi nói thẳng. Nhưng anh có vẻ bực, nhất định không làm, mà cái sự bực ấy, thực ra rất hay xảy ra khi một ai đó bị chạm nọc sĩ diện. “Tôi thà đổ đi còn hơn".
Đó là risotto, một món cơm kiểu Ý, mà cơm nấu kiểu Ý thì thường không hợp với tư duy “ăn chín uống sôi” của mình, vì đúng kiểu gạo Italia thì nấu hơi sượng. Ăn như thế mới đúng chất Ý. Tôi cũng nói với anh điều này trước khi anh gọi món, nhưng anh cứ bảo “tôi cứ thử ăn xem sao”. Kết quả là anh “không quen”, ăn được một chút rồi bỏ đấy, yêu cầu món khác khi thấy tôi gọi một đĩa mì to đùng.
Tôi lại bảo anh là đĩa mì này nấu cũng sượng theo kiểu Ý và mình anh ăn không hết đâu. Nhưng anh vẫn cứ gọi “để thử” và rồi cuối cùng lại bỏ hơn nửa đĩa, buông dĩa, lau mồm và rồi chống cằm chê quán nấu không ngon. Tôi không buồn giải thích thêm nữa, lẳng lặng gọi một cái hộp, đề nghị bồi bàn cho thức ăn thừa vào đấy rồi mang về. Anh quay sang, nửa đùa nửa thật: “Khiếp, bần tiện thế”. Tôi cười, im lặng.
Anh không phải là người đầu tiên nói với tôi như thế, cũng không phải là người đầu tiên nói rằng, “bọn Tây” quá hình thức, chẳng cần phải làm vậy. “Mình có tiền và mình đã chi. Mình có nghèo đói gì đâu mà phải xin gói mang về”, một chị có lần nói. Suy nghĩ của một vài người Việt tôi gặp ở bên “Tây” này là như thế. Có một sự sĩ diện không nhỏ để che giấu sự tự ti cũng không nhỏ của mình theo cách đó. Sợ bị đánh giá, sợ bị cho là nghèo hèn, nên họ luôn nói những việc tôi đã làm, xin một hộp thức ăn thừa mang về, là chuyện quá nhỏ nhặt".
Một chút chuyện xứ người
Cũng theo chia sẻ của tác giả, sự khác biệt về lối sống và tư duy là không dễ san lấp, nhất là khi sốc văn hóa đã ảnh hưởng đến rất nhiều người. Anh cho rằng: "Việc gọi đồ ăn ra nhưng không ăn, ăn thừa không hết để lại, hoặc những biển báo bằng tiếng Việt tại một số nhà hàng buffet ở Thái Lan, nhắc nhở người mình ăn bao nhiêu lấy bấy nhiêu, thực ra là một câu chuyện thật dài về ý thức, và câu chuyện ấy thật khó sớm kết thúc, chừng nào người ta thực sự thay đổi quan niệm.
Trên thực tế, việc đem đồ ăn không hết sau bữa ăn tại các quán về nhà là chuyện rất bình thường ở nhiều nước. Ngay cả phu nhân Tổng thống Mỹ Michelle Obama cũng đã xin hầu bàn hộp để mang đồ ăn thừa về sau một bữa tối ở Roma trong chuyến thăm Italia vào năm 2009. Nhiều nhà hàng Italia khuyến khích người đến ăn mang đồ ăn và uống còn thừa về nhà để tránh lãng phí. Tuy nhiên, theo ghi nhận của Coldiretti, tình trạng phí phạm đồ ăn và uống vẫn diễn ra, phần lớn vì thái độ của khách. Một thống kê cho thấy, trung bình mỗi năm, một người Ý lãng phí 76kg lương thực các loại. Con số thực tế của vài năm trước, khi Italia vẫn còn giàu có, thậm chí nhiều hơn.
Tuy nhiên, do rơi vào khủng hoảng kinh tế nặng nề khiến nhiều người phải thắt lưng buộc bụng, 60% người dân Italia đã trở nên thực tế trong việc mua đồ ăn cho gia đình. Đồ không ăn hết của bữa trước họ không đổ đi như trước, mà để lại cho bữa sau. Báo chí cũng tuyên truyền vận động người dân sử dụng hợp lý lương thực, và quan tâm hơn nữa đến những người nghèo, nhiều trong số đó thiếu ăn, hoặc thường xuyên phải sử dụng đồ thực phẩm sắp hết hạn sử dụng, vốn được bán với giá khuyến mãi 50% và thường được để trong một tủ làm lạnh trong gian thực phẩm đông lạnh tại các siêu thị.
Giá trị của cuộc sống đôi khi đến từ những việc rất nhỏ, khi bản thân tôi cảm nhận được một điều: ta học được nhiều hơn về cuộc sống chỉ bằng một cái hộp đựng thức ăn thừa. Ăn thừa không có gì quá xấu, đổ đi những đồ còn ăn được cho bữa sau mới đáng buồn. Danh dự của ta không mất đi chỉ vì đi xin một cái hộp đựng thực ăn. Nó chỉ làm cho ta trở nên có ý thức và văn minh hơn thôi"...
Trên thực tế, nếu chịu khó quan sát, bạn sẽ dễ dàng thấy được một em bé sẵn sàng vứt que kem còn dang dở để tiện tay chơi trò chơi, những ông bố, bà mẹ đứng phắt dậy khi bàn thức ăn còn ngổn ngang thịt cá... Nhiều người cho rằng phần lớn thức ăn thừa được bỏ lại nhà hàng là vì họ xấu hổ khi mang về nhà. Một số ý kiến khác lại cho rằng thức ăn thừa là vấn đề không quan trọng. Bởi với họ, một bữa ăn, một phần thức uống... là điều nằm trong khả năng.
Điều này cũng góp phần hình thành nên tư duy của nhiều người dân. Nhưng chắc hẳn, bạn đã quên rằng văn hóa bàn ăn không chỉ thể hiện ở thái độ lịch sự, cách thao tác đũa muỗng ly tách sao cho thanh lịch, mà nó còn nằm ở ý thức, sự trân trọng thức ăn. Và văn hóa bàn ăn, còn đuợc thể hiện khi bạn đứng dậy, và rời khỏi bàn ăn.
