Trong đợt khảo sát dãy núi Trường Lệ vừa qua, cán bộ UBND thành phố Sầm Sơn (Thanh Hóa) phát hiện dấu tích nhiều khu nghỉ dưỡng, biệt thự cổ.
Nền móng những căn biệt thự cổ vừa được phát hiện trên núi Trường Lệ (Sầm Sơn). Ảnh: Lê Hoàng.
Có ít nhất ba khu vực còn dấu vết của những nhà cổ, trong đó hai khu dành cho người quyền chức hoặc giới giàu có, khu còn lại được cho là nơi tĩnh dưỡng, vãn cảnh của vua Bảo Đại.
Khu nghỉ dưỡng được tìm thấy đầu tiên nằm cách chân núi Trường Lệ khoảng 3 km, ở sườn phía tây, rộng khoảng 500 m2, hiện chỉ còn chân móng và một số bức tường. Nền móng cho thấy khu nhà được thiết kế nhiều phòng theo kiểu liên hoàn, bao quanh là hệ thống tường rào kiên cố.
Vật liệu xây dựng là đá hoa cương có sẵn trên núi, xây lẫn với gạch chỉ nung đúc thủ công, liên kết bởi những lớp vữa. Móng rộng 1-1,2 m, các bức tường dày 80 cm, rất chắc chắn, đảm bảo ấm áp vào mùa đông, mát mẻ trong mùa hè.
Cách khu nhà nói trên gần một km về phía đông là khu nghỉ dưỡng được cho là của vua Bảo Đại, ngự trên bãi biển Nix (theo cách gọi cũ). Công trình nằm ở vị trí trung tâm, rộng 400-500 m2, được xây dựng bằng đá hoa cương, xen lẫn đá quý thạch anh màu sẫm, ốp ngay ngắn hai mặt.
Nhóm công trình thứ ba được tìm thấy tại sườn phía đông nam núi Trường Lệ, lối thiết kế tương tự như khu đầu tiên.
Các bức tường được xây bằng đá kiên cố xen lẫn với gạch nung thủ công. Ảnh: Lê Hoàng.
Ông Cao Văn Tâm, Giám đốc Trung tâm Văn hóa thành phố Sầm Sơn, nhận định các công trình trên do người Pháp thiết kế, xây dựng vào khoảng những năm đầu thế kỷ 20 (hơn 100 năm trước). Có thể núi Trường Lệ có khí hậu mát mẻ hơn so với phần còn lại của thành phố nên người Pháp và vua Bảo Đại đã chọn khu vực này để xây dựng biệt thự nghỉ dưỡng.
Hiện cơ quan chức năng thành phố Sầm Sơn phối hợp với các nhà nghiên cứu xác định chính xác quy mô, vị trí và niên đại. Trên cơ sở đó, thành phố sẽ lập quy hoạch nhằm biến nơi đây thành khu nghỉ dưỡng cao cấp hoặc phục dựng di tích để phục vụ người dân và du khách tham quan.
Dãy Trường Lệ nằm phía tây thành phố Sầm Sơn, có hơn 10 đỉnh núi nối dài liên tiếp, ngọn cao nhất cao 87 m so với mực nước biển. Những cánh rừng trên núi Trường Lệ được coi là lá phổi của thành phố biển Sầm Sơn. Ngoài ra, trên núi còn có hệ thống công trình văn hóa tâm linh độc đáo như đền Độc Cước, Cô Tiên, hòn Trống Mái…, phía dưới là những bãi biển hoang sơ.
