Lúc vở cải lương tuồng cổ Xử án Phi Giao vừa được phục dựng thành công rực rỡ thì khán giả mộ điệu lại nhận được tin vui khi tác phẩm kinh điển Đời cô Lựu cũng sớm được “hồi sinh” và làm mới. Tuy nhiên, sự hào hứng ấy lại giảm đi ít nhiều khi gia đình NSND Huỳnh Nga lên tiếng về việc ê-kíp diễn viên Gia Bảo đề tên vị đạo diễn lão thành trên poster mà không xin phép.
Trước đó, Trấn Thành và các bạn diễn cũng từng khiến dư luận phẫn nộ khi làm méo mó tác phẩm Tô Ánh Nguyệt của cố soạn giả Trần Hữu Trang. Một lần nữa, những người làm nghề và khán giả lại đặt cho nhau câu hỏi: Phải chăng nên có một quyển cẩm nang cho việc cải biên các tác phẩm cải lương kinh điển?
Câu chuyện bản quyền: Vấn đề muôn thuở!
Trước sự cố với vở diễn Đời cô Lựu, Gia Bảo cũng vướng phải lùm xùm sao chép lời thoại và câu hò của NSƯT Thành Lộc trong vở kịch Tía ơi má dzìa khi tham gia chương trình Sao nối ngôi. Anh lên tiếng xin lỗi cùng lời giải thích vì sự áp lực và tính ỷ lại nên đã sơ sót trong việc xin phép nghệ sĩ Thành Lộc.
Poster vở cải lương Đời cô Lựu đề tên đạo diễn - NSND Huỳnh Nga khi chưa được cho phép.
Với vở diễn Đời cô Lựu phiên bản mới, lý do khiến người nghệ sĩ đầy đam mê và có nhiều năm kinh nghiệm dàn dựng, biểu diễn sân khấu như Gia Bảo tiếp tục mắc lỗi vẫn là sự chủ quan và lơ là trong khâu… xin phép. Dù đã đóng tác quyền cho Hội sân khấu nhưng quán quân Cười xuyên Việt phiên bản nghệ sĩ lại thiếu tinh tế, tỏ ra chủ quan khi đề tên NSND Huỳnh Nga lên poster mà không trực tiếp xin phép đạo diễn hay gia đình ông.
Hai nghệ sĩ Bạch Long và Hoài Linh chụp ảnh cùng đạo diễn Huỳnh Nga.
Không chỉ gây hiểu lầm vì người được đề tên không hề tham gia dàn dựng vở diễn mà ê-kíp Đời cô Lựu 2018 còn vô tình làm buồn lòng bậc tiền bối khi “đứa con tinh thần” lừng lẫy một thời được phục dựng nhưng gia đình đạo diễn chỉ biết đến thông tin qua… tấm poster treo ở nhà hát Bến Thành, TP.HCM.
Trước đó, bên cạnh những mảng miếng hài phản cảm, trích đoạn Tô Ánh Nguyệt Remix còn bị dư luận “lên án” và khiến Trấn Thành phải nhận phạt vì dàn dựng tác phẩm mà không xin phép chủ sở hữu quyền tác giả. Nếu có động thái xin phép, đóng tác quyền và được kiểm duyệt về kịch bản, chưa chắc Trấn Thành được diễn trích đoạn đầy tai tiếng ấy cũng như đã không vướng phải lùm xùm nghiêm trọng nhất trong sự nghiệp.
Nghệ sĩ Gia Bảo vướng nhiều vụ lùm xùm về tác quyền trong năm 2017.
Trước đó, Trấn Thành cũng bị dư luận phản ứng dữ dội khi phóng tác tiểu phẩm hài dựa trên vở cải lương Tô Ánh Nguyệt.
Soạn giả Hoàng Song Việt hay đạo diễn sân khấu Hoa Hạ từng bày tỏ sự phiền lòng khi các gameshow truyền hình dàn dựng tiểu phẩm dự thi từ các vở cải lương nổi tiếng mà không xin phép. Việc liên lạc để thỏa thuận, trả tác quyền cho các soạn giả cũng thường bị ngó lơ.
Cũng từ đó, vấn đề xin phép và thương thảo về bản quyền với các tác phẩm nghệ thuật trở thành câu chuyện cũ nhưng mãi không có hồi kết.
Nhiều gameshow truyền hình dàn dựng trích đoạn, tiểu phẩm từ những vở cải lương nổi tiếng.
Những điều quen thuộc thường bị nhầm tưởng là “của chung”. Cốt truyện hay tác phẩm càng kinh điển, càng phổ biến lại càng dễ bị xem nhẹ về vấn đề bản quyền. Thiết nghĩ, trước khi nghĩ đến sẽ mời ngôi sao sân khấu nào tham gia vở diễn, người dàn dựng nên bộc lộ phẩm chất nghề nghiệp bằng cách tôn trọng công sức của các tiền bối và nghiêm túc trong vấn đề quyền tác giả.
Câu chuyện cải biên: Hãy cẩn trọng với những “tượng thần”
Lùm xùm từ trích đoạn Tô Ánh Nguyệt Remix là bài học “xương máu” cho cả NSND Ngọc Giàu, Trấn Thành lẫn giới nghệ sĩ về việc cải biên, phóng tác các vở cải lương kinh điển. Khi các tác phẩm đã quá nổi tiếng và quen thuộc, được công chúng xem như “tượng thần” hoàn hảo không cần mài giũa thêm thì những thêm thắt, biến tấu méo mó đều dễ gây phản cảm.
Ngọc Huyền phục dựng thành công vở cải lương tuồng cổ Xử án Phi Giao.
Sân khấu trình diễn vở cải lương tuồng cổ Xử án Phi Giao do “cặp đôi vàng” Ngọc Huyền - Kim Tử Long được phục dựng không có ghế trống dù giá vé đắt nhất lên đến 6 triệu đồng. Bên cạnh sự đầu tư về cảnh trí, màn hình LED, ê-kíp còn mạnh dạn cắt gọt và thêm thắt nhiều lớp diễn để phiên bản mới hoàn hảo và logic hơn. Tất nhiên, công chúng hoàn toàn hài lòng khi vở diễn nức tiếng một thời được “hồi sinh” cùng những thay đổi mới mẻ.
Với vở diễn Đời cô Lựu, nghệ sĩ Gia Bảo tiết lộ sẽ giữ nguyên bản dựng cũ kinh điển và chỉ làm mới bằng cách kết hợp với các bản nhạc bolero qua phần thể hiện của dàn ca sĩ Phi Nhung, Lệ Quyên, Quốc Đại, Hoài Lâm. Gia đình đạo diễn Huỳnh Tiên khẳng định không hề phản đối sự đổi mới này. Và tất nhiên, các khán giả cũ lẫn mới của Đời cô Lựu cũng hào hứng khi cải lương được kết hợp cùng những tình khúc bolero.
Gia Bảo cho biết việc dựng lại vở cải lương Đời cô Lựu là tâm huyết lớn của anh và gia đình.
Vở cải lương Chuyện tình Lan và Điệp được phục dựng năm 2008 có không ít đổi mới nhưng vẫn được công chúng đón nhận.
Còn nhớ, vở cải lương Chuyện tình Lan và Điệp do đạo diễn Hoa Hạ dàn dựng từng gây nghi hoặc khi giao loạt vai then chốt cho những ngôi sao nhạc như Minh Thuận, Cẩm Ly, Thu Minh, Đàm Vĩnh Hưng… nhưng cuối cùng vẫn thành công. Có thể thấy, làm mới những tác phẩm kinh điển là “bài toán khó” đòi hỏi cả bản lĩnh, tài năng, tầm nhìn lẫn cái tâm của người nghệ sĩ nhưng bao giờ cũng vậy, sự đổi mới nào rồi sẽ được công chúng đón nhận nếu nó thật sự phù hợp và hiệu quả.
Kết
Phải đợi đến khi vở diễn Đời cô Lựu 2018 chính thức công diễn, khán giả mới biết những điều mới mẻ mà Gia Bảo cho rằng bản thân đặt cả tâm huyết để thực hiện có phù hợp, đáng giá. Thế nhưng, câu chuyện từ Chuyện tình Lan và Điệp, án phạt của Trấn Thành và thành công rực rỡ của Ngọc Huyền - Kim Tử Long thời gian qua cũng đủ cho người làm nghề gạch đầu dòng quan trọng khi cải biên những tác phẩm kinh điển rằng: Hãy trân trọng và cẩn trọng với những “tượng thần” trong lòng công chúng!
