'Trạng Quỳnh': 'Muốn có những thứ chưa từng có, phải làm những điều chưa từng làm'

Có lẽ đã rất lâu rồi, người ta mới lại thấy điện ảnh Việt xuất hiện một bộ phim được phóng tác từ một giai thoại lịch sử như Trạng Quỳnh. Hơn ai hết - chúng ta - với cương vị những khán giả yêu phim hiểu rằng người Việt từ rất lâu đã quay lưng với dòng phim lịch sử, dã sử nước nhà. Có rất nhiều lý do khác nhau được đưa ra, nhưng chúng ta đều hiểu mọi cội rễ xuất phát từ chính bản thân mình.

Muốn người Việt yêu sử Việt, trước hết phải khiến họ nhìn những con chữ thô trên mặt giấy phẳng bằng một thứ ngôn ngữ khác. Có lẽ, Trạng Quỳnh của đạo diễn Đức Thịnh chỉ dừng lại ở một sản phẩm hài dân gian vui nhộn, vay mượn chất liệu lịch sử thời phân tranh của An Nam ngày trước nhưng rõ ràng, nó đóng vai trò nhất định trong việc tác động vào nhận thức của khán giả xem phim với những giá trị cốt lõi của truyền thống người Việt.

Trạng Quỳnh xưa nay được biết đến như một giai thoại đại diện cho công bằng và lẽ phải. Ông nổi tiếng với tài thi phú hơn người, ăn nói thông minh và khéo léo. Song với tính cách chính trực, không e sợ quyền thế lại dám ăn dám nói, Quỳnh bị không ít tham quan ganh ghét, đố kị rồi đem lòng hãm hại. Tuy nhiên, đến với Trạng Quỳnh mùa Tết năm nay, khán giả sẽ được trở về thời trai trẻ của giai thoại này trên nền bức tranh có phần u tối của thời cuộc bấy giờ. Nhưng rồi chính sự tăm tối đó lại làm sáng lên những giá trị nhân phẩm của người làm trai, của những người có học thức và hiểu thấu đạo lý, lẽ phải.

Câu chuyện được đặt để vào thời kì nước Nam “một ngai hai vương”, chúa Trịnh thao túng triều chính khiến dòng dõi họ Trịnh mặc sức làm càn, ức hiếp người lương thiện; vua Lê bấy giờ có lòng song lại nhu nhược “nhắm mắt đưa chân”, trao quyền vào tay chúa. Vì lẽ đó, trong lòng xã hội dấy lên nỗi phẫn uất khôn cùng khiến thời cuộc đã nhiễu loạn lại thêm phần rối ren. Ấy vậy mà chính trong hoàn cảnh đó, một giai thoại đã được sinh ra - Trạng Quỳnh (Trần Quốc Anh).

Khi thầy Đoàn (Tùng Yuki) - thầy dạy học ngày xưa của Quỳnh bị hàm oan, chàng trai trẻ đã cùng Xẩm (Trấn Thành) và Điềm (Nhã Phương) - con gái thầy Đoàn tìm đủ mọi cách để minh oan cho người. Nhưng ba con người trẻ tuổi - một là phận nữ nhi, một thông minh hơn người nhưng nghèo khó, mồ côi, bỏ học giữa chừng và một chỉ là người ít ăn học thì làm được gì trước quyền thế lẫy lừng của gia thế họ Trịnh? Hành trình đòi công đạo của họ thật lắm gian truân: bị truy nã, bị cướp bắt và thậm chí đã có khi người ta nghĩ lẽ phải đã đến thật gần song lại vuột khỏi tầm tay.

Và rồi triều đình mở hội khoa thi, cả ba nhận ra đó là con đường duy nhất để công lý được thực thi. Quỳnh đã nói: “Muốn có những thứ chưa từng có, phải làm những điều chưa từng làm”, thế rồi chàng trai lêu lổng ngày nào đã quyết chí dùi mài kinh sử, mong vinh quy bái tổ, đỗ đạt làm quan, để đòi công đạo cho thầy.

Quỳnh làm được, và ekip Trạng Quỳnh cũng đã làm được. Họ đã “làm những điều chưa từng làm” để tạo nên một câu chuyện giá trị và đầy cuốn hút như thế. Về dự án Trạng Quỳnh, thoạt đầu nghe qua tôi dường như chẳng đặt nhiều kì vọng cho nó. Như bao người Việt khác, tôi nghĩ: “Thời này mà muốn là 'sống lại' giai thoại, rồi ai đi xem?”. Thật ra chúng ta đều như vậy khi nghe nói đến phim lịch sử hay phóng tác từ các nhân vật, giai thoại. Phi thực tế và nhàm chán có lẽ là điều ta sẽ nghĩ đến đầu tiên, và tôi từng cho rằng cái anh đạo diễn này ảnh lý tưởng quá. Nhưng tôi đã quên rằng mình từng chứng kiến thứ ngôn ngữ điện ảnh rất đơn giản đến bình dân của Đức Thịnh như thế nào.

Phải xem và nhìn vào từng miếng hài, từng câu thoại đến những giá trị nhân văn cốt lõi trong phim, rồi mới thấy yêu nước Việt, tự hào về các giai thoại và yêu người Việt. Dám nghĩ, dám làm và rõ ràng đạo diễn Đức Thịnh đã rất thành công với Trạng Quỳnh khi bộ phim hoàn toàn có được vị thế riêng của mình tại phòng chiếu dịp đầu năm. Phim Đức Thịnh là như vậy, nhẹ nhàng, vui tươi, giá trị song lại chẳng quá nặng nề mà vẫn khiến người ta phải nhớ. Bằng cách nào đó, sản phẩm của anh trở thành một đối thủ xứng tầm với các bộ phim góp mặt tại rạp vào thời điểm ra mắt và thu về những kết quả đáng tự hào.

Trailer phim

Hãy như Trạng Quỳnh và Đức Thịnh “làm những điều chưa từng làm” để “có những thứ chưa từng có”. Phim được công chiếu trên toàn quốc từ 05/02/2019 (Mùng 1 Tết).