“Đôi khi, chúng ta mò mẫm quá lâu trong bóng tối nên chìm dần ở nơi đó. Rồi đột nhiên, một tia sáng chiếu qua, ý thức trách nhiệm từ sâu trong bản thể lại trỗi dậy”.
Spotlight, không chỉ đơn thuần là câu chuyện trách nhiệm của những nhà báo chân chính, mà còn là bức họa đen tối về một xã hội có tồn tại công lý và lẽ phải, nhưng đang ngủ yên đằng sau bức màn huyễn hoặc của sự tham lam, ích kỷ và cần những con người dám đấu tranh để đánh thức chúng.
Những góc khuất nơi Giáo đường sẽ mãi yên vị tại đó, nếu như tờ Boston Globe không có sự xuất hiện của tay báo lão làng Marty Baron. Ngày đầu đặt chân đến nơi làm việc mới, Baron đã đặt ra một câu hỏi đơn giản nhưng lại rất khó để trả lời. Anh khơi dậy vụ án vốn đã được tòa soạn khép lại, nói về linh mục Geoghan bị cáo buộc tội lạm dụng tình dục khoảng 80 trẻ em ở 6 giáo xứ khác nhau trong vòng 30 năm qua, đồng thời chỉ ra những gúc mắc của vụ án đáng lẽ nên được điều tra đến cùng. Dĩ nhiên, những người đồng nghiệp mới của Baron vẫn đủ tỉnh táo nhìn ra vấn đề, nhưng khi quyền lực của Giáo hội lớn đến nỗi có thể thao túng pháp luật và dư luận, những nhà báo chân chính lại trở nên quá nhỏ bé.
Spotlight theo chân câu chuyện có thật kể về nhóm phóng viên tờ Boston Globe quyết điều tra tới cùng vụ án các linh mục lạm dụng tình tục đối với trẻ em vào cuối năm 2001 - đầu năm 2002.
Trước hết, xin khẳng định Spotlight không hoàn hảo, từ chính những “anh hùng” của câu chuyện cho đến cách kể. Các thành viên trong đội Spotlight sẽ không quyết tâm vạch trần cả một hệ thống đạo đức nếu như không được dẫn dắt bởi Marty. Họ từng cố tình lãng quên vụ án “khó nhằn” này. Hành trình điều tra được kể trên phim vẫn còn nhiều chỗ hở, thậm chí chưa đi sâu vào chuyên môn tác nghiệp của nhà báo. Đặc biệt, mấu chốt dẫn đến chiến công vang dội này còn chưa thuyết phục. Nhưng tất cả những điều này không còn quan trọng, vì Spotlight đã toát ra được tinh thần của những người làm báo chân chính, và là cuốn phim chuyên ngành được diễn đạt đơn giản, dễ truyền tải đến tất cả đối tượng khán giả. Spotlight không trau chuốt đến từng chi tiết, mà các tình tiết diễn ra trong phim đều tự nhiên như chính câu chuyện đang phát triển. Nếu nói nhiệm vụ quan trọng nhất của phim ảnh là phản ánh cuộc sống, Spotlight đã làm tốt hơn cả sứ mệnh của mình.
Cuộc điều tra gây chấn động thế giới này đã thắng giải Phục vụ Cộng đồng của Pulitzer, giải thưởng thường được coi là danh giá nhất trong làng báo chí.
Phil Saviano, một trong những nạn nhân của vụ án, đã kể lại quá trình bị John Geoghan lạm dụng tình dục khi còn bé. Anh cho biết: “Được linh mục để mắt đến là vinh dự rất lớn. Và khi bị sập bẫy, các vị sẽ không có cách nào thoát được. Làm sao có thể nói không với Chúa?”. Nếu kẻ phạm tội là một tên du đãng hoặc một gã biến thái nào đó, chúng ta sẽ chỉ căm phẫn, thay vì sụp đổ hoàn toàn như trong Spotlight. Phim là cái nhìn trực diện về đức tin bị vấy bẩy từ chính những kẻ ban phát lòng tin. Đó không chỉ là “con sâu làm sầu nồi canh” mà là cả một thể chế đạo đức đang ngầm chấp nhận những hành động suy đồi này và sẵn sàng bao che cho nhau. Một vẻ ngoài hào nhoáng phủ kín tội ác, một xã hội văn minh đang mục rữa đến từ chính những người cầm quyền, tất cả được phơi bày một cách cay nghiệt và sững sờ trong Spotlight.
Nhìn chung, dàn diễn viên của Spotlight đều hoàn thành xuất sắc vai diễn của mình, nổi bật nhất là hai nhân vật Marty Baron và Ben Bradlee Jr.
Có nhiều nhân tố làm nên cuốn phim chân thật Spotlight, trong đó dàn diễn viên bộ sậu giữ vai trò tất yếu. Vào vai Marty Baron, nhân vật chủ chốt của đội Spotlight, Liev Schreiber có thời lượng xuất hiện ít hơn các thành viên khác, lời thoại cũng không nhiều, nhưng để lại dấu ấn sâu sắc thông qua lối diễn nội tâm ẩn trong đôi mắt và khi chất toát ra từ con người anh. Những người bạn của nhân vật có thật này thán phục trước cách mà Schreiber thể hiện bạn mình, một Marty trầm tính nhưng kiên quyết, thông minh mà bình tĩnh. Một dấu ấn khác đến từ nam diễn viên kỳ cựu từng 4 lần đoạt giải Oscar, Micheal Keaton. Hóa thân thành một nhà báo “gian ngoan”, Micheal diễn tả chân thật tâm lý nhân vật khi đang ở giữa ranh giới của đạo đức và hành trình chuyển mình, nhận thức rõ trách nhiệm mà một nhà báo thực thụ phải làm.
Sự kịch tính của Spotlight đến từ không khí của câu chuyện. Một gram màu u tối đang phủ trùm lên Boston, vùng đất mà pháp luật chưa ở đúng vị trí. Một vụ án ngột ngạt ngay từ trong bản chất trái chiều của nó. Và hơn hết, ở đó có một biệt đội các nhà báo đang dấn thân cho công lý và lẽ phải. Chiến công ấy, thoạt nhìn chỉ đến từ quyết định hủy niêm phong tài liệu mật của tòa án, nhưng thực chất là nguyên cơ của cả một quá trình điều tra của đội Spotlight. Sự đoàn kết của cả tập thể đã khiến những kẻ vốn đứng về phe Giáo hội phải quay đầu về với chính nghĩa. Câu chuyện của Spotlight là một phép thử thức tỉnh bản chất lương thiện trong mỗi con người. Trong suốt hành trình đó, những “anh hùng” thực sự đã đứng lên.
Spotlight đặt ra những giới hạn trong nhân cách con người. Sự tác động của một xã hội phức tạp và đa chiều khiến chúng ta dần quên đi những lẽ phải cần được thắp sáng trong xã hội này. Chúng ta đang ngủ yên với cuộc sống mà chúng ta chọn. Và Marty Baron, cũng chính là Spotlight, tia sáng chiếu qua đánh thức tất cả. Câu chuyện mà Spotlight đang kể không chỉ truyền cảm hứng cho các nhà báo mà còn mang đến những thông điệp thực tiễn đến với khán giả. Spotlight, bộ phim dành cho tất cả mọi người.
