Tại những quốc gia này trong nhiều năm qua, việc các bom tấn chiếu trễ hơn quốc tế nhiều ngày, có khi là nhiều tuần đã trở nên rất đỗi bình thường. Chưa bàn đến chất lượng của phim nội địa, nhưng bằng việc quản lý chặt chẽ, điện ảnh nước nhà được tạo điều kiện nhiều hơn, hạn chế rủi ro khi phải cạnh tranh với phim nước ngoài.
Tại Việt Nam trong những năm qua, nền công nghiệp điện ảnh đã phát triển mạnh hơn, số lượng phim Hollywood được công chiếu cũng vì thế mà tăng dần. Từ 1 phim mỗi tuần, giờ đây con số đã lên đến 3,4 phim và còn có những tác phẩm của Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ, Pháp… Thời gian ra mắt phim cũng ngang bằng quốc tế hoặc thậm chí sớm hơn vài ngày (Avengers: Infinity War khởi chiếu trước Bắc Mỹ 2 ngày), hay vài tuần (Jurrasic World 2) khiến cho sức nóng của những bộ phim này cũng lên đỉnh điểm. Cũng chính bởi các siêu bom tấn mà phim nước nhà phải liên tục “né” lịch để không cạnh tranh, nhưng với số lượng phim ra “liền liền” như hiện tại, muốn tránh hẳn cũng là bài toán khó. Đơn cử như vào mùa hè, mỗi tuần đều có phim hay của Hollywood “đổ bộ”, phải chăng phim Việt đành xếp xó chờ thời?
Năm 2017, Em chưa 18 được đánh giá là “chơi liều” khi can đảm đấu trực tiếp với bom tấn Guardians Of The Galaxy Vol 2 của Marvel. Tuy không sở hữu dàn diễn viên nổi tiếng hay khâu quảng bá rầm rộ tiêu tốn bạc tỷ trước khi ra mắt, thế nhưng bộ phim của Kaity Nguyễn - Kiều Minh Tuấn đã làm nên kỳ tích. Sở hữu cốt truyện kịch bản phù hợp với khán giả trẻ, thổi một luồng gió mới cho phim Việt, Em chưa 18 còn thắng nhờ vào việc đối thủ không phải là “hạng nặng” như Avengers: Infinity War.
Mặc dù cũng là dòng phim siêu anh hùng trong Vũ trụ điện ảnh Marvel thế nhưng hành trình của các Vệ binh dãi ngân hà mang màu sắc retro với những bản nhạc của những thập niên 80, thêm vào đó ở phần 1, bộ phim cũng chưa gây ấn tượng mạnh với những người không phải fan của truyện tranh. Vì lẽ đó, Guardians Of The Galaxy Vol 2 vấp phải nhiều chê bai tại thị trường Việt Nam, dẫu cho doanh thu mở màn ở Bắc Mỹ là 145 triệu USD - tăng 54% so với phần 1.
Đối thủ mạnh hóa yếu, Em chưa 18 sở hữu những yếu tố bất ngờ, hiệu ứng truyền miệng tăng cao và nhanh chóng trở thành “vị thần phòng vé”. Mãi đến thời điểm hiện tại - một năm sau thành công của bộ phim, giới chuyên môn vẫn chưa thể rút ra kinh nghiệm cốt lõi cho sự thắng lợi vẻ vang ấy, chỉ có thể thừa nhận rằng Em chưa 18 là một sản phẩm “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”.
Còn với 2018, cuộc chơi nay đã khác. Avengers: Infinity War là đối thủ không địch thủ, khi mà trên thế giới, doanh thu mở màn của bộ phim cũng đã xô ngã tất cả người tiền nhiệm với 630 triệu USD. Sức hấp dẫn của tác phẩm thứ 19 trong Vũ trụ điện ảnh Marvel thu hút cả những người chưa từng đọc truyện tranh, chưa xem những bộ phim khác trong sequel này. Khán giả có thể ví von Avengers 3 giống như Thanos, và đây là cuộc chiến Vô cực của phim đối với những tác phẩm khác ra mắt cùng thời điểm.
Dù cho Lât mặt 3 đã chiếu trước 5 ngày nhưng cũng khó lòng thoát khỏi sự ảnh hưởng nặng nề. Mặc kệ 100 ngày bên em đã ra sức quảng bá với hình ảnh cặp đôi Jun Phạm - Khả Ngân “tình bể bình” thì cũng không đủ lực hấp dẫn lôi kéo khán giả nhấn nút đặt vé trong ngày đầu tiên. Kết quả, căn cứ vào quy luật cung - cầu của thị trường, các suất chiếu phim Avengers: Infinity War thì cháy vé cho cả tuần và khán giả không ngừng gào thét đòi tăng suất, những hệ thống rạp chiếu phim tại Việt Nam đành cắt giảm suất tối đa của các phim khác, trong đó có 2 bộ phim Việt.
Nếu như Lật mặt 3 còn may mắn “cá kiếm” 5 ngày trước khi Avengers đổ bộ thì 100 ngày bên em xác định “chết thảm thương” ngay tại sân nhà vì khởi chiếu cùng ngày và suất phim thì hạn hẹp. Lỗi anh, lỗi ả, lỗi cả ba bên. Tiên trách kỷ, hậu trách nhân, lỗi đầu tiên thuộc về nhà sản xuất và phát hành 100 ngày bên em đã sai lầm trong nước cờ này. Với suy nghĩ rằng kỳ nghỉ lễ dài hơi từ Giỗ Tổ Hùng Vương 25/04 cho đến dịp 30/04 - 01/05 với 1 tuần chẵn, khán giả có thể lựa chọn bộ phim sau khi thưởng thức bom tấn Avengers. Ấy vậy mà, sức công phá quá lớn trong ngày đầu khởi chiếu đã khiến các rạp đành phải hủy suất phim khác để nhường cho cuộc chiến Thanos. Vừa ra quân đã bị đánh tan xác, bộ phim 100 ngày bên em không còn cơ hội để đến với khán giả một cách rộng rãi, đành chấp nhận những suất chiếu ít ỏi, xếp vào các khung giờ xấu và kỳ vọng gỡ gạc trong hệ thống rạp của nhà phát hành.
Dĩ nhiên, các hệ thống rạp kinh doanh dựa trên vé bán ra, việc ưu ái cho những bộ phim ăn khách là hoàn toàn đúng tiêu chí làm ăn. Người ta khó lòng đòi hỏi rạp phim có lòng thương xót phim Việt, nhưng ít nhất trong 3 ngày đầu công chiếu, rạp cần xếp suất sao cho những bộ phim khác vẫn có vài khung giờ “xem được”, thay vì đẩy phim vào lúc 8h30 sáng, 12h trưa nắng gắt hay 22h30 tối mịt. Bởi lẽ phim cũng cần được “thử lửa”, nếu sau 3 ngày đầu được xếp suất tốt mà không có khách, rạp có hạ suất thì chẳng ai có thể trách được, ekip hoàn toàn thu “tâm phục khẩu phục”. Thế nhưng trong đợt trình chiếu vừa rồi, kể cả những cụm rạp sở hữu 8 phòng chiếu trở lên thì 100 ngày bên em hay Lật mặt 3 cũng không có những suất “giờ vàng” (từ 18h đến 21h).
Lại khó trách khán giả khi lựa chọn phim ngoại mà không xem phim Việt, vì đó là sở thích, thị hiếu của mỗi người. Tuy nhiên, bằng việc đổ xô lựa chọn bom tấn nước ngoài để xem trước, chấp nhận ngồi những hàng ghế đầu, mua lại vé chợ đen với giá cắt cổ… chỉ để kịp xem Avengers không thua kém bạn bè…, khán giả đã vô tình làm tổn thương phim Việt. Một bộ phim ăn khách vẫn sẽ nằm ở đó, vẫn sẽ có rất nhiều suất để bạn lựa chọn trong nhiều ngày tới, thế nhưng một tác phẩm khác vừa ra mắt và phải cạnh tranh với siêu bom tấn thì không thể trụ lại lâu, nếu không có khách. 100 ngày bên em hay Lật mặt 3 ngày càng hạ suất vì lượng người xem và chờ đợi Avengers tăng lên, nhưng vẫn nhất quyết không ngó ngàng phim Việt.
Đây là điều đáng tiếc vì 100 ngày bên em không phải phim rác, nó được thực hiện chỉn chu, nghiêm túc và có câu chuyện, có diễn xuất tốt. Lật mặt 3 chưa hẳn là một tuyệt phẩm thế nhưng bộ phim mang đến chất hài hước pha lẫn với yếu tố gia đình cùng một cái kết nhân văn, đầy nước mắt. Nếu cả hai phim là những “rác phẩm”, chết cũng không ai thương tiếc. Nhưng trái lại, việc đầu tư làm phim kỹ lưỡng mà không được đón nhận, sẽ là một điều đau lòng với ekip sản xuất, thậm chí gây thua lỗ dẫn đến không thể làm phim tiếp tục.
Chuyện cũng đã xảy ra, 2 phim Việt không thể lật ngược tình thế nữa rồi. Đây chỉ có thể trở thành bài học dành cho nhiều người, nhưng chưa chắc dành cho 2 nhà sản xuất phim trên, vì liệu sẽ có bộ phim tiếp theo sau màn thua lỗ nặng nề này? Avengers: Infinity War sẽ là phim đạt doanh thu 100 tỷ nhanh nhất ở Việt Nam, thậm chí vượt qua 200 tỷ đồng hay nhiều kỷ lục khác… Nhưng đã đến lúc bài toán phim chiếu rạp cần được tính toán kỹ lưỡng từ nhiều phía, đúc kết từ kinh nghiệm của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… để đảm bảo phim nhà có một chỗ đứng trong lòng khán giả.
Việc gắt gao ở khâu kiểm duyệt và hạn chế số lượng phim nước ngoài đã giúp cho phim Trung Quốc hoàn toàn áp đảo tại các rạp chiếu phim. Hằng năm, Trung Quốc chỉ cho phép 34 phim nước ngoài có nội dung phù hợp, trung bình mỗi tháng chỉ có 2-3 phim nước ngoại cạnh tranh với phim nội. Không chỉ có phim thương mại, giải trí có thể đạt được doanh thu cao, mà ngay cả những phim “khó nuốt” như phim nghệ thuật, thậm chí phim tài liệu cũng được khán giả Trung Quốc đón nhận. Việc hạn chế những phim nước ngoài cũng góp phần khích lệ, tạo điều kiện, thị trường cho phim nội phát triển.
Tương tự với Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc quản lý số lượng phim ngoại nhập vào mỗi tháng và khích lệ những nhà làm phim trong nước sản xuất ra các tác phẩm nội địa. Tại Nhật Bản, Black Panther khởi chiếu từ 01/03/2018 - trễ nửa tháng so với ngày công chiếu quốc tế, và mặc dù làm mưa làm gió ở đâu, doanh thu mở màn của Báo Đen tại đất nước Mặt trời mọc chỉ bằng 1/3 của Doraemon The Movie: Nobita's Treasure Island vào cùng thời điểm khởi chiếu. Các phim khác như Boss Baby, Greatest Showman, Kingsman: The Golden Circle… thậm chí chiếu trễ từ vài tháng đến một năm.
Còn ở Hàn Quốc, trong hơn 50 phim đã ra mắt từ đầu năm 2018 đến nay, chỉ có 20 phim ngoại với số lượng suất chiếu kiểm soát. Những trường hợp hiếm hoi như Black Panther, Avengers: Infinity War hay Coco mới chen chân được vào top 10 doanh thu của Hàn Quốc từ đầu năm đến nay. Mới đây, giới chức trách Hàn Quốc đang nghiên cứu một đạo luật mới dành cho việc phân bổ suất chiếu phim, phòng chiếu tại quốc gia này, sau khi Infinity War chiếm hơn 85% phòng trên toàn quốc.
Nhà làm luật Cho Seung-rae từ một đảng lập pháp đã giải thích về việc tiến hành một đạo luật mới nhằm chỉnh đốn những sự việc này, được biết điều luật đang được xem xét để thông qua. Một khi điều luật này được chính thức phê duyệt và thi hành, nó sẽ giới hạn các hệ thống rạp chiếu phim dành tối đa 40% phòng chiếu cho một phim tại Hàn Quốc.
