Giữa những ngày sân khấu kịch Sài Gòn "buồn hiu", Nhà hát kịch sân khấu nhỏ 5B Võ Văn Tần với sự dẫn dắt của NSƯT Mỹ Uyên vẫn cố gắng sáng đèn các tối cuối tuần. Những bậc thang bộ của 3 tầng lầu, những chiếc ghế cũ trong khán phòng nhỏ đã lưu giữ biết bao ký ức của thị dân Sài Gòn nhiều thế hệ. Sân khấu 5B là một trong những thánh đường nghệ thuật của thành phố, là nơi những tâm hồn đồng điệu gặp gỡ nhau.
Sài Gòn - nơi đã từng tồn tại hàng chục sân khấu, từ cải lương, ca nhạc cho đến kịch nói… Ấy vậy mà trong vài năm trở lại đây, nơi này đã phải chứng kiến sự "ra đi" của rất nhiều sân khấu, rạp hát. Những hình ảnh dòng người nối nhau chờ lấy từng chiếc vé, hay tranh giành nhau mua vé chợ đen để xem hát, xem kịch chắc chỉ còn trong ký ức của những thị dân Sài Gòn.
Đáng buồn hơn, thời gian qua, một vài sân khấu kịch nổi tiếng phải tuyên bố chuyển đổi hình thức hoạt động, thay vì sáng đèn định kỳ vào các tối cuối tuần như trước đây thì nay chỉ diễn kịch theo mùa, hoặc vào các dịp lễ đặc biệt. Sân khấu ít dần đi khán giả đã diễn ra cách đây nhiều năm, nhưng chính trong thời điểm này hiện trạng đó đã chuyển sang trạng thái "báo động đỏ".
Nhà hát kịch sân khấu nhỏ 5B Võ Văn Tần là một trong những sân khấu lâu đời của Sài Gòn, không chỉ gắn với những vở diễn gây tiếng vang một thời, đây cũng là nơi đã "rèn nghề" cho rất nhiều tên tuổi nghệ sĩ thành danh. Thế nhưng, trong suốt thời gian dài tồn tại ấy, đã có 3 năm dài ròng rã 5B phải đóng cửa, vắng lặng đến nỗi người ta quên mất đi đã có một 5B từng rực rỡ và huy hoàng.
Từ cô diễn viên trẻ chờ đợi từng vai diễn đến Giám đốc nhà hát
Gắn bó với 5B từ những năm cuối thập niên 90, NSƯT Mỹ Uyên khi đó là một cô diễn viên trẻ, vừa có một số vai diễn gây ấn tượng trên truyền hình. Thế nhưng, niềm đam mê sân khấu đã kết nối nữ nghệ sĩ cùng sân khấu này như một định mệnh. Bắt đầu từ những vai diễn nhỏ, rồi đến những vai chính, Mỹ Uyên đã trân trọng từng khoảnh khắc được đứng trên sân khấu trình diễn bằng hết năng lượng, tài nghệ của mình.
Sau hơn 20 năm, bao thế hệ nghệ sĩ, khán giả đã đến và đi - NSƯT Mỹ Uyên vẫn lựa chọn gắn bó với 5B. Định mệnh ấy được thể hiện rõ nhất khi Mỹ Uyên quyết định sử dụng tiền cá nhân đầu tư vào vở diễn, cơ sở vật chất… để 5B được sáng đèn sau 3 năm đóng cửa.
Khác với thời hoàng kim của sân khấu, câu chuyện bán vé luôn là suy tư hàng đầu của những người làm công tác quản lý, vận hành nhà hát. Khán giả đến xem kịch đông, nhà hát sẽ đủ kinh phí để trả lương cho diễn viên, hậu đài… Song, kể cả những hôm vắng khán giả, lương vẫn phải được trả đầy đủ, phần bù lỗ đó tất nhiên phải “dành cho” người quản lý.
NSƯT Mỹ Uyên chia sẻ: "Tôi chưa từng nghĩ rằng mình 'mắc nợ' 5B, nhưng giữa tôi và nơi này có điều gì đó khó nói nên thành lời. Tôi cố gắng gìn giữ nơi này, trước hết muốn lưu lại kỷ niệm của các thầy cô đã tạo nên 5B. Sau đó, tôi muốn anh em, đồng nghiệp có một nơi để làm nghề, chơi với nghề và có thêm thu nhập...".
Trước tình trạng khó khăn của sân khấu hiện nay, nhiều sân khấu đã phải thay đổi hình thức hoạt động, thậm chí có nơi đóng cửa.
Với cương vị Giám đốc 5B, Mỹ Uyên tâm sự: "Anh chị em chúng tôi ở 5B hiện nay vẫn đang cố gắng 'gồng' hết sức để có thể sáng đèn vào mỗi cuối tuần. Không phải đêm diễn nào khán giả cũng đầy khán phòng, nhưng dù đông hay vắng khán giả, chúng tôi vẫn diễn hết sức mình. Tiếng cười, nước mắt và những tràng pháo tay của khán giả là động lực rất lớn để chúng tôi duy trì 5B, hạnh phúc của người nghệ sĩ đơn giản chỉ có thế".
Hiện nay ở 5B, Mỹ Uyên đảm nhận rất nhiều vai diễn ở hầu khắp các vở, song không phải vở nào nữ nghệ sĩ cũng thủ vai chính. Các nghệ sĩ trẻ cũng được thử sức với rất nhiều vai diễn khác nhau, thậm chí ở những vị trí khác nhau của sân khấu kể cả hậu đài, đó chính là cách Mỹ Uyên rèn nghề cho những học trò của mình.
"Khó khăn trăm bề nhưng không bỏ nghề"
NSƯT Mỹ Uyên từng chia sẻ, slogan của cô là: “Khó khăn trăm bề nhưng không bỏ nghề”. Chính “triết lý” này đã giúp Mỹ Uyên mạnh mẽ hơn, kiên định hơn trước những khó khăn, sóng gió của nghề diễn và duy trì sân khấu. Thế nhưng, đôi lúc vì quá yêu nghề mà nữ nghệ sĩ lại tự tạo ra cho cuộc sống của mình thêm nhiều thử thách.
"Thật sự, nếu không gắn bó với sân khấu, tôi chỉ cần đi đóng phim, thỉnh thoảng tham gia gameshow, nếu hôm nào không có lịch quay tôi có thể đi du lịch, tận hưởng cuộc sống. Thế nhưng, vì quá đam mê sân khấu, quá yêu nghề diễn nên tôi gần như dành toàn tâm toàn ý cho nó, kể cả tuổi trẻ, nhan sắc, tiền bạc. Nhưng như tôi đã chia sẻ, đó là con đường tôi chọn và tôi không bao giờ hối tiếc vì điều đó” - Mỹ Uyên trải lòng về mặt trái của câu slogan mà cô đã "theo đuổi".
Vấn đề khó khăn nhất của các sân khấu kịch hiện nay chính là thu hút được khán giả. Không ngần ngại, NSƯT Mỹ Uyên đã mạnh dạn thay đổi phong cách, lối diễn của 5B để phù hợp hơn với nhịp sống của giới trẻ hiện nay. Đặc biệt, NSƯT Mỹ Uyên cùng người bạn đồng hành là NSƯT Hữu Quốc đã không ngần ngại đánh mạnh vào dòng kịch mang chủ đề LGBT.
Trước đây, do nhiều gameshow truyền hình thường xuyên sử dụng yếu tố giả gái để chọc cười trong các tiết mục đã dẫn đến việc nhiều khán giả tỏ ra e ngại, thậm chí có người còn xem đó là phản cảm. Cho nên, việc xây dựng hình tượng các nhân vật cực kỳ quan trọng, nó quyết định thành - bại của vở diễn, và nếu không may có thể ảnh hưởng đến cả danh tiếng của nhà hát.
Sự thành công của chuỗi tác phẩm: Tía ơi con lấy chồng, Bồ công anh, Rồi mắc cái gì cười…? mang tinh thần LGBT đã cho thấy lựa chọn đó là đúng đắn. Các nhân vật LGBT ở 5B cũng đảm đương sứ mệnh “mang tiếng cười” đến cho khán giả, thế nhưng ở các nhân vật đó ít nhiều đều có câu chuyện, đều có thông điệp rõ ràng.
Ắt hẳn rằng, những ai đã từng xem qua những vở diễn đó đều sẽ trải qua những cảm xúc khóc - cười đan xen, đâu đó sau khi ánh màn nhung khép lại những trải nghiệm tuyệt vời đó vẫn còn đậm lại một cách đầy sâu sắc, nhớ thương.
Nhiều khán giả của 5B đã chia sẻ rằng, có những vở diễn họ đã xem đi xem lại đến 5-6 lần, điều đặc biệt là không hề chán, mỗi lần xem họ vẫn hòa mình vào được dòng cảm xúc do các nhân vật mang đến. Có người còn hóm hỉnh tâm sự: "Người nghệ sĩ họ hóa thân vào một nhân vật biết bao nhiêu lần mà đâu có chán, mỗi lần diễn là mỗi lần nhập tâm như sống cuộc đời mới. Tôi là khán giả thì đâu có khó khăn gì, tôi vẫn vui vẻ đón nhận điều đó với mạch cảm xúc tươi mới nhất".
Bên cạnh thế mạnh trước đây của 5B là dòng kịch mang nặng tính văn học, có tiết tấu kịch chậm, không chứa nhiều tình tiết gây cười thì hiện nay 5B đang xây dựng chuỗi hài kịch phản ánh được tinh thần, vấn đề của xã hội hiện đại.
NSƯT Mỹ Uyên cho biết: "Chúng tôi hiện nay theo đuổi dòng kịch hài, vì đây là thể loại khán giả trẻ đang quan tâm và yêu thích. Hơn nữa, kịch nói nói riêng hay nghệ thuật nói chung trước hết phải phản ánh được thực trạng xã hội, đó gần như là một thiên chức. Tất nhiên, chúng tôi không bỏ rơi dòng kịch văn học vốn là “đặc trưng” của 5B. Mỗi tháng chúng tôi vẫn dành 1-2 suất diễn để phục vụ khán giả yêu mến dòng kịch này".
Đáng trân trọng hơn, hiện nay 5B đang xây dựng các vở kịch dành riêng cho các em thiếu nhi được diễn vào các sáng cuối tuần. Điều này cực kỳ đáng trân trọng, thứ nhất tạo cho các em nhỏ không gian giải trí bổ ích, ý nghĩa.
Thứ hai, tạo cho các em nhỏ và ngay cả nhắc cho phụ huynh về thói quen đến sân khấu xem kịch vào cuối tuần. Hai vở Vương quốc những người xấu xí và Bộ lạc nanh trắng là hai tác phẩm sân khấu dành cho thiếu nhi hiện đang được diễn vào các sáng cuối tuần tại Nhà hát kịch sân khấu nhỏ 5B.
Sân khấu - Thánh đường và "Những giấc mơ lóng lánh"
"Những giấc mơ lóng lánh" - là tên một vở kịch mà NSƯT Mỹ Uyên đã "đặt hàng" và công diễn vào năm 2018, thời điểm cô ấy quyết định sẽ đưa 5B sáng đèn trở lại
Vở diễn lấy bối cảnh của một con hẻm nghèo của Sài Gòn, ở đó có rạp hát Kim Hải đã đóng cửa hàng chục năm. Ít ai biết rằng, đằng sau cánh cửa mang màu thời gian ấy là một quá khứ rực rỡ, huy hàng của sân khấu Sài Gòn.
Ký ức của cô đào hát lừng lẫy một thời là những vai diễn mà cô được hóa thân, được phô diễn tài năng diễn xuất của mình. Ở đó, cô lộng lẫy dưới ánh đèn, sống trong sự yêu thương của khán giả mộ điệu.
Còn với ông lão cắt tóc, ký ức của ông là những hôm chờ xếp hàng mua vé, cái hồi hộp chờ đợi đến lúc bức màn sân khấu mở ra và người diễn viên xuất hiện. Cả nghệ sĩ và khán giả đã đồng điệu cảm xúc với nhau qua từng tiếng khóc cười, từng tràng pháo tay. Sân khấu khi ấy khác gì một thánh đường, một nơi ghi lại chân thật nhất mọi cảm xúc, ở đó mọi ranh giới gần như được xóa nhòa, chỉ có nghệ thuật được thăng hoa, được tỏa sáng và dành cho tất cả mọi người.
Thế rồi, khi ánh đèn sân khấu tắt đi, mọi người trở về với cuộc sống thực tại, họ bị cuốn đi bởi những câu chuyện mưu sinh. Nhưng như vậy không có nghĩa là họ bỏ rơi sân khấu, tình yêu ấy vẫn lặng lẽ, âm thầm chờ đợi đến lúc thích hợp để một lần nữa được sống dậy một cách mạnh mẽ.
Đó cũng là câu chuyện của 5B và Mỹ Uyên, gắn bó với sân khấu nhỏ từ những ngày đầu làm nghề, đi qua biết bao vai diễn… xuyên suốt khoảng thời gian hơn 20 năm. Thử hỏi làm sao người nữ nghệ sĩ ấy có thể "an nhiên" tận hưởng cuộc sống của riêng mình và chấp nhận được nơi thánh đường này trở thành một "phế tích"?
Có lẽ 3 năm dừng lại chỉ là một phép thử cho 5B và chính NSƯT Mỹ Uyên, bằng mọi giá ánh đèn của 5B vẫn phải sáng, người diễn viên sẽ được thăng hoa cùng các vai diễn, người khán giả được khóc - được cười cùng các thân phận nhân vật…
Mỗi vở diễn kết thúc thường vào lúc rất khuya, song dường như lúc nào cũng vậy, khán giả không vội ra về, họ ở lại để lắng nghe những tâm tình của người nghệ sĩ khi đã kết thúc vai diễn.
Vì sân khấu 5B có rất nhiều diễn viên trẻ, cho nên sau mỗi cái tên được giới thiệu, khán giả không ngần ngại vỗ tay khích lệ tinh thần. Giám đốc nhà hát - NSƯT Mỹ Uyên luôn tinh tế, quan sát từng khán giả, nhớ rõ từng gương mặt lạ - quen và luôn dành những lời cảm ơn chân tình nhất riêng với khán giả lớn tuổi.
Bởi họ không ngần ngại vượt qua 3 tầng thang bộ đầy trở ngại để đến ủng hộ sân khấu. Sự ấm áp lan tỏa đến những phút cuối cùng, hỏi sao ai đến mà không thương, không quý? Bốn năm trôi qua kể từ ngày sáng đèn trở lại, có lẽ chuyện để đưa sân khấu trở về "thời hoàng kim" vẫn đang còn là một "giấc mơ".
Nhưng có một thực tế không thể phủ nhận, NSƯT Mỹ Uyên cùng các cộng sự của mình như NSƯT Hữu Quốc, Chánh Trực, Thái Kim Tùng, Tô Thiên Kiều, Tuyền Mập, Quỳnh Anh… và cả dàn nghệ sĩ trẻ như Vũ Trần, Võ Ngọc Tân, Nguyễn Hồng Đào, Khánh Đăng, Lâm Thắng, Bảo Chu, Lâm Nguyễn, Tuấn Kiệt,… vẫn đang cố gắng mỗi ngày, trong từng suất diễn để thực hiện giấc mơ của họ.
Sân khấu chỉ có thể trở thành thánh đường khi người diễn viên, khán giả cùng tìm thấy nhau ở một tần số của xúc cảm nghệ thuật. Không chỉ người nghệ sĩ, ngay chính khán giả cũng có trách nhiệm giữ gìn, cần có một thế hệ tiếp nối để duy trì "hơi thở" của sân khấu.
Đến 5B sẽ không khó để bắt gặp hình ảnh những khán giả lớn tuổi khó khăn bước từng nấc thang, "chinh phục" 3 tầng lầu để "về" với sân khấu. Họ đã yêu sân khấu từ thời thanh xuân, khi về già họ vẫn giữ nguyên những chân thành ấy. Mỗi lần như vậy lại càng thấy yêu hơn nơi này với những điều ngọt ngào và bình dị nhất.
"Những giấc mơ lóng lánh" hẳn không phải điều gì đó xa xôi, vô định. Đơn thuần đó chỉ là những khoảnh khắc chúng ta tạm rời xa thực tại, đắm mình vào không gian của nghệ thuật. Có thể, khi ánh đèn sân khấu tắt đi chúng ta phải trở về với hiện thực, nhưng ít ra chúng ta đã có thời khắc mà tâm hồn được xoa dịu, được vỗ về sau những mệt mỏi, vất vả ngoài kia.
Cảm ơn NSƯT Mỹ Uyên với tất cả những gì mình có đã luôn vun đắp để 5B được sáng đèn, để các anh chị em nghệ sĩ có nơi được làm nghệ thuật chuyên nghiệp, để khán giả có nơi giải trí cuối tuần, và để tất cả chúng ta có nơi yêu thương, trân quý nhau bằng những tình cảm cao đẹp, thanh khiết nhất.
Xem thêm tại: Thương Ngày Nắng Về tập 38: Vân Trang (Huyền Lizzie) bị bố của Duy 'đe dọa' và cái kết đầy bất ngờ
