Đừng tưởng cứ phim hay là sẽ đoạt giải Oscar và cứ phim được giải Oscar là sẽ gây ảnh hưởng lớn trên toàn thế giới. Lịch sử trao giải có không ít những trường hợp phim hay vừa vừa nhận được giải nhất (trong khi còn những tác phẩm khác xứng đáng hơn) và những bộ phim chẳng giành được giải nào nhưng vẫn bền bỉ cùng thời gian.
Một ví dụ xưa cũ là The Wizard of Oz (1939). Vào thời điểm ra mắt, phim không mang về doanh thu cao cho phòng vé. Vào mùa giải Oscar, phim cũng được đề cử cho Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc và Hiệu ứng, nhưng chỉ mang về giải thưởng cho Âm nhạc. Bộ phim chiến thắng năm ấy là Gone with the Wind. Về sau này The Wizard of Oz mới được đánh giá cao.
Bộ phim có câu thoại hay nhất mọi thời đại “Không đâu bằng ở nhà” đã không được đánh giá cao vào thời điểm ra mắt.
Trường hợp tương tự xảy ra với The Shawshard Redemption và Forrest Gump (1994). Đương nhiên Forrest Gump là một phim hay, nhưng The Shawshard Redemption mới là phim càng ngày càng ngấm vào lòng người.
Nhận 7 đề cử nhưng ra về tay trắng là “The Shawshark Redemption”.
Năm ấy, Pulp Fiction, Quiz Show và Four Weddings and a Funeral cũng chịu chung số phận. Nhiều trường hợp để lại nuối tiếc khác còn có Fargo (1996) bị The English Patient qua mặt, Saving Private Ryan chịu thua Shakespeare in love (1988), A Streetcar named Desire nhường giải Phim hay nhất cho An American in Paris (1951)…
Tom Hanks đã được mời đóng bộ phim về người tù vượt ngục nhưng anh chọn đóng “Forrest Gump”, bộ phim mang về giải Oscar cho anh.
Nhưng dù sao đó cũng là những trường hợp bộ phim giành giải thưởng cao nhất có vị thế “kẻ tám lạng, người nửa cân” với những bộ phim còn lại. Trong trường hợp của Brokeback Mountain (2005) thì kết quả còn làm người xem ngã ngửa. Năm đó, Oscar 2006 có 5 ứng cử viên sáng giá là Brokeback Mountain của đạo diễn Lý An, Capote của Bennett Miller, Good night and good luck của George Clooney, Munich của Steven Spielberg, và Crash của Paul Haggis. Trong đó Crash, một phim kinh phí thấp có doanh thu cao gấp 10 lần chi phí bỏ ra, bị đánh giá thấp nhất, tới mức nhiều người còn cho rằng nó không xứng đáng được lọt vào top 5. Điểm trên trang Rottentomatoes dành cho Crash rất thấp cho một phim đi thi Oscar, nhiều trang phê bình phim khác cũng chê bộ phim này.
Còn Brokeback Mountain? Bộ phim về tình yêu giữa hai chàng cao bồi trên núi Brokeback gặt hái vô số giải thưởng. Tính đến tháng 2/2006, số lượng giải thưởng mà phim của đạo diễn Lý An nhận được còn nhiều hơn số Schindler’s List và Forrest Gump cộng lại. Khi Lý An bước lên bục nhận giải thưởng Đạo diễn xuất sắc nhất, ông trở thành người châu Á đầu tiên thắng giải này, và ai cũng hi vọng bộ phim do ông đạo diễn cũng sẽ ẵm trọn giải lớn nhất luôn. Bất ngờ, Crash mới là bộ phim chiến thắng.
Dù sao đạo diễn Lý An cũng được vinh danh cho bộ phim này.
Thắng lợi lãng xẹt này khiến cho người ta nghi ngờ bộ phim đã “vận động hành lang” ít nhiều. Đừng quên rằng trước đó nhà sản xuất đã in 130.000 đĩa đi tặng những thành viên trong Hội đồng chấm giải (các phim khác, nếu có in đĩa gửi đi, thì cũng chỉ in tới 10.000 bản) để họ có điều kiện xem kỹ hơn. Giải pháp tốn kém đó có thể là phương án tham khảo cho những bộ phim ra tranh giải trong các mùa tiếp theo, bởi hiệu quả nhìn thấy ngay trước mắt.
Nhưng dù vậy, Brokeback Mountain mới là tác phẩm điện ảnh giành giải trong lòng khán giả. Đó là năm 2005, khi người đồng tính chưa công khai nhiều như bây giờ và luật về hôn nhân đồng tính cũng chưa được thông qua. Nếu bộ phim đó ra mắt vào vài năm gần đây, liệu kết quả có thay đổi hay không?
