Tròn 45 năm kể từ khi lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1970, Liên hoan phim (LHP) Việt Nam được coi là “lễ hội” lớn nhất của điện ảnh nước nhà, nơi tề tựu hàng trăm bộ phim hay cũng như những nghệ sĩ tài năng mỗi hai năm một lần. Thế nhưng, khi đất nước mở cửa, văn hóa giải trí của nước ngoài tràn vào Việt Nam, sự lựa chọn của công chúng ngày càng trở nên phong phú, thì LHP dường như tụt hậu so với thời cuộc. Vẫn nặng nề hình thức, xa rời với thực tế, chủ yếu là đến “cho vui” rồi lại đi về, giải thưởng được trao một cách tượng trưng… khiến cho khán giả kém mặn mà với giải thưởng điện ảnh danh giá nhất quốc gia.
Năm 2013, Liên hoan thậm chí còn dời về tận… Quảng Ninh xa xôi, càng khiến cho khán giả khó tiếp cận với những tác phẩm điện ảnh tham gia chương trình. Mặc dù được chiếu miễn phí tới 139 phim tại tất cả các rạp Quảng Ninh nhưng chính người dân đất mỏ cũng thờ ơ với sự kiện này, đừng nói tới khán giả toàn quốc. Chất lượng phim tham dự LHP cũng thấp, không có đột phá lớn và còn để “lọt sổ” một số phim hài nhảm ít giá trị nghệ thuật. Cách tổ chức cập rập, nặng nề hình thức mà thiếu tính giải trí cũng là “điểm trừ” khiến mỗi lần Liên hoan kết thúc, khán giả không khỏi thở dài ngao ngán.
LHP lần thứ 18 đã bắt đầu và kết thúc khá lặng lẽ
Quyết tâm tìm cách thay đổi, LHP Việt Nam lần thứ 19 thực sự đã đánh dấu một bước ngoặt lớn trong lịch sử giải thưởng. Từ 19 phim của năm 2013, năm nay LHP đón nhận 34 ứng cử viên tới từ 50 hãng phim trong cả nước. Ban tổ chức cũng không chạy theo số lượng như mọi năm nữa mà thành lập hẳn một vòng tuyển chọn ngặt nghèo, từ tổng số 34 phim chỉ chọn ra 20 phim đúng tiêu chí, đủ chất lượng tham gia tranh giải Bông Sen Vàng.
Cơ chế “phim đặt hàng” mở rộng cửa cho tư nhân tham gia làm phim cùng Nhà nước bắt đầu từ năm 2014 nay cũng đã cho những “trái ngọt” đầu tiên: Những đứa con của làng và Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh dần dần phá bỏ định kiến của khán giả với những tác phẩm được đầu tư bằng vốn nhà nước. Đội ngũ đạo diễn được trẻ hóa, mang đến luồng gió mới mẻ cho LHP. Các tác phẩm dự thi không chỉ có chất lượng nghệ thuật tốt mà còn đạt được hiệu quả thương mại đáng kể.
“Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” là điểm sáng của phim Việt trong năm 2015.
Đặc biệt, việc công chiếu miễn phí hàng chục bộ phim thuộc đủ thể loại trong chương trình “Toàn cảnh điện ảnh Việt Nam 2015” tại các rạp lớn trên toàn quốc chính là “liều thuốc thử” cuối cùng với sức hút của phim, đồng thời cũng mang đến cơ hội để khán giả tiếp cận với những đại diện mới của điện ảnh nước nhà. Cách làm này thực sự mang lại hiệu quả khi ở khắp mọi nơi, công chúng yêu điện ảnh tỏ ra vô cùng hào hứng “săn” vé xem phim, và nhờ đó, danh tiếng của LHP cũng được bay xa.
Tuy nhiên, cũng không nên vội mừng khi trên thực tế, tình trạng “cháy vé” chỉ diễn ra với những bộ phim điện ảnh. Phim nghệ thuật, phim tài liệu chỉ lác đác có vài người đến hỏi, trái ngược hẳn với tình trạng “hết veo” bên phim giải trí. Điều này cho thấy rằng những dòng phim kén người xem này vẫn chưa tìm được lối ra cho mình. Sự chậm chạp trong công tác tuyên truyền, quảng cáo càng khiến cho các tác phẩm trở nên xa lạ với số đông.
Khán giả chủ yếu hỏi han thông tin về các bộ phim có tính thương mại, giải trí cao.
Đại diện rạp MegaGS cho biết: Vé của những phim mang tính giải trí cao như 49 Ngày, Quả tim máu, Đoạt hồn… đã được phát hết từ cuối tháng 11, còn vé của những phim tài liệu, lịch sử, khoa học vẫn còn kha khá. Cũng tại cụm rạp này, khi áp dụng hình thức phát vé tại rạp khán giả kéo tới quá đông, dẫn đến tình trạng chen lấn, lộn xộn nên phải ngưng phát vé để tránh bị quá tải.
Khán giả xếp hàng lấy vé xem phim miễn phí tại TP.HCM (Ảnh: nld.com.vn)
Còn đối với cụm rạp Galaxy, 20 phim truyện điện ảnh như Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Chàng trai năm ấy, Hương Ga… khi mở đăng ký trên website thì chưa đến 1 ngày đã hết vé. Rất nhiều khán giả phải ngậm ngùi trắng tay vì hệ thống thường xuyên bị quá tải do lượng truy cập cùng lúc quá lớn.
Chàng trai năm ấy tuy ra mắt đã lâu nhưng vẫn còn sức hút mạnh mẽ.
Chênh lệch trong đối xử của khán giả với phim truyện điện ảnh (đặc biệt là phim giải trí) và phim tài liệu, lịch sử cho thấy sự phân hóa khá rõ ràng. Đề tài nặng, cách xử lý khô khan và đặc biệt là ít quảng bá đã khiến khán giả “quay lưng” với một phần rất quan trọng của điện ảnh nước nhà.
Mặc dù đã có những cải thiện đáng kể trong công tác tổ chức, nhưng LHP Việt Nam vẫn còn cả một chặng đường dài phía trước để chinh phục trái tim khán giả. Đâu đó vẫn còn những tuyên bố “Nói không với phim Việt ngoài rạp” và chúng ta cần phải thay đổi quan niệm đó bằng những tác phẩm chất lượng hơn trong thời gian sắp tới.
